11 قاڭتار كۇنى قازاقستاندا پرەزيدەنتتىڭ ۇسىنىسىمەن جاڭا پرەمەر مينيستر تاعايىندالدى. ونى بىلەسىزدەر. ارتىنشا جاڭا ءھام ەسكى ۇكىمەت جاساقتالدى. ۇكىمەت قۇرامى بۇرىنعىدان از-كەم وزگەشەلەۋ بولدى. ونى ەلدەگى سوڭعى وقيعالارمەن تۇسىندىرسەك بولاتىن شىعار. ەلىمىزدەگى ماڭىزدى مينيسترلىكتىڭ ءبىرى – اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترلىگى. مينيسترلىكتىڭ تىزگىنى وماروۆ اسقار قۋانىشۇلىنا تابىستالدى. قۋانىشۇلىنىڭ مينيستر بولۋى رەسەي ءۇشىن قۋانىشتى جاڭالىق ەمەس ەكەنى بىردەن اڭعارىلدى. 

جالپى اسقار قۋانىشۇلى الماتىدا 1976 جىلى ومىرگە كەلگەن. تۇران ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرگەن. قىسقاشا قىزمەت جولى بىلاي:

1997-1998 جىلدارى — «مادەنيەت ماسەلەلەرى جونىندەگى رەسپۋبليكالىق عىلىمي ورتالىقتىڭ» الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق ماسەلەلەر سەكتورىنىڭ جەتەكشى مامانى; 1998-1999 جىلدارى — «قازاقستاننىڭ شاعىن بيزنەسى» جۋرنالىندا ماركەتينگ جونىندەگى مامان: 2001-2005 جىلدارى — «نوۆوستي نەدەلي» رگ جشس ءتىلشىسى; 2005-2006 جىلدارى — «قازاقستان» رترك اق – «استانا» ترو فيليالى اقپاراتتىق-تالداۋ باعدارلامالارى ديرەكتسياسىنىڭ الماتى بيۋروسىنىڭ شەف-رەداكتورى.

ءار جىلدارى جەكە ۇيىمداردا باسشىلىق قىزمەتتەر اتقارعان:

2008-2010 جىلدارى — «نۇر-مەديا» جشس ديرەكتورى، باس ديرەكتورىنىڭ ورىنباسارى; 2011-2013 جىلدارى — «تۇركى اكادەمياسى» كەاق ۆيتسە-پرەزيدەنتى; 2014 جىلى — «استانا ەكسپو-2017» ۇك اق باسقارۋشى ديرەكتورى; 2016-2017 جىلدارى — قوعامدىق قوردىڭ پرەزيدەنتى; 2017-2020 جىلدارى — «قازاقپارات» حاا جشس باس ديرەكتورى; 2020 ج. قاڭتار - 2021 ج. 18 تامىز ارالىعىندا — «قازاقپارات» حاا اق باسقارما توراعاسى; 2021 جىلعى تامىزدا قر ۇكىمەتىنىڭ قاۋلىسىمەن اسقار ۋماروۆ اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى بولىپ تاعايىندالدى.

ءسويتىپ، الگىندەگى «قاڭتار وقيعاسىنان» كەيىن اقپارات ءمينيسترى اتانعان اسەكەڭدى ورىس اقپاراتى، ورىس ءتىلدى اقپارات «اعاش اتقا تەرىس مىنگىزىپ»، الاي-دۇلەي تۋلاپ جاتىر ەكەن. قاراڭىز:

رەسەيدىڭ «Gazeta.ru» سايتى: «چتو گوۆوريل كازاحستانسكي مينيستر-«رۋسوفوب» — ي چتو و نەم دۋمايۋت ۆ موسكۆە», - اتتى كولەمدى ماقالا  شىعاردى. وندا ماقالانى جازعان رەسەيلىك جۋرناليست(سىماق)تار بىلاي دەپ وي قورىتىپتى: قازاقستاننىڭ سۋ جاڭا اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ مينيسترىنە رەسەيگە كىرۋگە تىيىم سالىنعان ادام-مىس. وعان سەبەپكەر بولعان جايت 2017 جىلى اسقار قۋانىشۇلى «قازينفورم» باسشىلىعىندا بولعان ساتتە، قازاقستاننىڭ تاريحي جەرلەرىنە قاتىستى كارتا جاريالانادى. كارتادا قازاقستاننىڭ تاريحي جەرلەرى ومبى مەن ورىنبور دا كورسەتىلىپتى. بۇگىندە رەسەي قۇرامىندا قالعان اتالمىش مەكەندەردىڭ قازاقستان كارتاسىندا كورسەتىلۋى كرەملدىڭ اشۋىن تۋدىرىپ، ۇلكەن داۋ بولعانىن جازىپتى. اسقار وماروۆتىڭ تۇران ۋنيۆەرسيتەتىن بىتىرۋىنە قاراپ، رەسەيلىك سايت بۇل ءىستىڭ ارتىندا تۇركيا نەمەسە تۇركىشىل كۇشتەر تۇر دەگەن ويعا كەلگەن. كۇلسەڭىز كۇلە بەرىڭىز...

سودان «روسسوترۋدنيچەستۆونىڭ» باسشىسى ەۆگەني پريماكوۆ دەگەن: «بۇل مينيسترمەن جۇمىس ىستەمەيمىز جانە بايلانىس ورناتۋ ويىمىزدا جوق»، - دەپ بۇلدانىپ شىققان. ول ءوز سوزىندە ءمينيستردى «ورىستاردى ۇناتپايدى» دەپ سيپاتتاپ، جەكە باسىنا ءتىل تيگىزگەن.

رەسەيلىك سەناتور سەرگەي تسەكوۆ بولسا: «ءبىز قازاقستانداعى كادرلىق تاعايىنداۋلارعا قاتىستى ءوز پىكىرلەرىمىزدى ايتا الامىز. بۇل ورىس حالقىنا، تاريحىمىزعا اشىق ءتىل تيگىزگەن، ۇلى وتان سوعىسى تۋرالى تەرىس پىكىر ايتقان ادام. مەنىڭ ويىمشا، ءبىزدىڭ ءتيىستى مينيسترلىكتەر ارقىلى ىنتىماقتاستىعىمىز وماروۆتىڭ بۇرىنعى مالىمدەمەلەرىنە بايلانىستى ونشا سەنىمدى بولمايدى»، - دەپ كوكىگەن.

رەسەي عارىش ميسسياسىنىڭ باسشىسى دميتري روگوزين دەگەن دوڭقاباق، ءدالدۇرىش بولسا: «بايقوڭىر عارىش ايلاعىندا ءبىز مينيستر اسقار وماروۆتى كورۋگە ريزا بولمايمىز. ءبىز ونى وندا كۇتپەيمىز»، - دەپ سويلەپتى. قۇددى ءبىر بايقوڭىر رەسەيدە ورنالاسقانداي وكتەم سويلەپتى.

تانىمال رەسەيلىك «Mk.ru» سايتى بولسا، ارانداتۋ سيپاتىنداعى: «ا ستويلو سپاسات كازاحستانسكي رەجيم؟»: توكاەۆ ۆىزىۆايۋششە نازناچيل مينيستروم رۋسوفوبا»، - دەگەن تاقىرىپپەن ماقالا جازىپتى.

اندرەي گروزين دەيتىن تمد ەلدەرى ينستيتۋتىنىڭ قازاقستان جانە ورتالىق ازيا ءبولىمىنىڭ مەڭگەرۋشىسى بىلاي دەپتى: «وسىنداي قۇرىلىمدى وسىنداي ادامدار باسقاراتىن بولسا، بۇل رەجيمدى قۇتقارىپ قالۋدىڭ قاجەتى بار ما ەدى؟ مەن قازاقستانداعى، دورەكى ايتقاندا، ۇلت پاتريوتتارى بولىپ تابىلاتىن بەلگىلى ءبىر تۇلعالارعا جەكە «قىزىعۋشىلىقپەن» قارايمىن. مويىندايمىن، ماسكەۋگە ءتۇرلى دەلەگاتسيالاردىڭ قۇرامىندا ءتۇرلى ادامدار كەلەدى جانە ولار ورىس الەمىن بەلسەندى تۇردە قورعاپ جۇرگەن ءبىزدىڭ دەپۋتاتتارمەن دە قول الىسادى. قىزىق، ولار كىممەن قول الىسىپ جاتقانىن بىلە مە؟ ارينە، ۇلتشىلداردىڭ رەسەيدى جەك كورەتىنى سونشا، ولار تەك تۇركياعا بارادى دەگەن نۇسقالار بار. بۇل جەردە ويلاناتىن دۇنيە كوپ».

ال رەسەيلىك ساياساتتانۋشى كونستانتين كالاچەۆ بولسا: «قازىر توقاەۆ اينالاسىنا ءتۇرلى كۇشتەردىڭ كەڭ كواليتسياسىن قۇرۋعا تىرىسۋدا. ءارى ۇقشۇ-نى شاقىرعانى ءۇشىن سىن استىندا قالام با دەپ قاتتى قورقادى. ول  لەگيتيمدىلىكتى قازاقستان حالقىنان ەمەس، «ۇقشۇ مەن پۋتيننەن» الدى دەپ سىنعا قالۋى مۇمكىن، مۇنىڭ ءبارى ۇلتشىلداردىڭ اۋزىنان شىعادى. وماروۆتى تاعايىنداۋ تۋرالى شەشىم جاقىن ارادا بۇل سىندى توقتاتۋى مۇمكىن.

ەكىنشى جاعىنان، توقاەۆ كوپۆەكتورلى ساياساتتان باس تارتىپ، تەك رەسەيگە عانا نازار اۋدارادى دەپ ويلاۋ دا اڭعالدىق. وماروۆقا كەلەر بولساق، توقاەۆ ەل ىشىندەگى ۇستانىمىن نىعايتقاننان كەيىن ونىڭ بۇل قىزمەتىندە قالا ما، جوق پا، ول ءالى بەلگىلى ەمەس»، - دەگەن. وسىلايشا رەسەيلىك ساياساتتانۋشى «اسقار وماروۆتى ىشكى اۋديتوريانى تىنىشتاندىرۋ ءۇشىن تاعايىندادى» دەگەن قورىتىندىعا كەلگەنىن تۇسىنۋگە بولادى.

مينيستر اسقار وماروۆتىڭ ءوزى بولسا: «مەنىڭ وبرازىمدى قۇبىجىق ەتىپ كورسەتۋگە (دەمونيزاتسيالاۋ) قاتىستى ايتارىم:  مەن ولار كورسەتكىسى كەلەتىن وبرازدى ادام ەمەسپىن. ءوزىم جۇمىس اتقارعان بۇرىنعى قىزمەتتەرىمدە رەسەيلىك جانە وزگە دە ارىپتەستەرىمىزبەن قويان-قولتىق جۇمىس جاسادىم. بىرلەسكەن جاقسى جوبالاردى، سونىڭ ىشىندە جەڭىس كۇنى سەكىلدى جوبالاردى جۇزەگە اسىردىق.

بىزگە رەسەيمەن ارىپتەستىك قارىم-قاتىناستاردىڭ قانشالىقتى ماڭىزدى ەكەنىن جاقسى تۇسىنەمىن. كەي ماسەلەدە رەسەي تاراپىنىڭ ءبىزدىڭ ەلگە كورسەتىپ وتىرعان قولداۋىنا قۇرمەتپەن قارايمىن.

ءوزىمنىڭ تولەرانتتىلىعىم مەن پرينتسيپتەرىمە جانە حالىقتار دوستىعى، قازاقستان حالقىنىڭ بىرلىگى مەن كورشىلەرمەن دوسكوڭىل قارىم-قاتىناسقا ادال ەكەنىمدى ايتقىم كەلەدى. الداعى ۋاقىتتا رەسەيلىك جانە باسقا ەلدەردىڭ باق وكىلدەرىمەن تاجىربيە الماسۋ سەكىلدى باعىتتار بويىنشا جۇيەلى جۇمىس جۇرگىزۋگە، بىرگە جۇمىس ىستەۋگە ءازىرمىن»، - دەپ مالىمدەگەن.

ءتۇيىن: رەسەيدىڭ باسىپ-جانشۋ، قورقىتۋ مەن ۇركىتۋ ساياساتى ونىڭ عاسىرلار بويى قالىپتاسقان كۇش كورسەتۋ باعىتىنان ەش وزگەرمەگەنىن انىق دالەلدەيتىندەي. سوڭعى ەكى جىلدا رەسەي تاراپىنان تونگەن اقپاراتتىق شابۋىل ءبىر تولاستاعان ەمەس. اۋماقتىق تۇتاستىققا قاۋىپ توندىرەتىن نيكونوۆ، فەدوروۆ، جيرينوۆسكي، مەدينسكي سىندى ساياساتكەرلەردىڭ ءتۇرلى قاۋىپتى سوزدەرىن سان مارتە ەستىدىك. ال وتكەن جىلى «تىلدىك قىسىم» دەگەن ويدان شىعارىلعان جالا ارقىلى لاۆروۆقا دەيىن ايبات شەكتى. ارينە، بۇل وتە قاۋىپتى تەندەنتسيا.ءتىپتى رەسەيدە بۇگىندە دەپۋتات، ال كۇنى كەشە ۋكراينا شىعىسىندا باسكەسەر-سودىر بولعان الەكساندر بوروداي قازاقستان تەك قانا كۇشتى تۇسىنەدى دەگەنى بار. وسىنداي ەلمەن تەڭ وداقتاستىق قۇرۋ جانە تەڭ دارەجەدەگى ارىپتەستىك جاسايمىز دەۋ ارينە كۇماندى. نە دە بولسا، اسقار وماروۆتىڭ اقپارات جانە قوعامدىق دامۋ ءمينيسترى بولىپ تاعايىندالۋى سولتۇستىكتەگى سولاقاي نيەتتى كورشىلەرىمىزدىڭ نەبىر ساياساتشىلارىن يتشە ۇرگىزىپ، شاپتارىنا شوق ءتۇسىرىپ شابالاندىرىپتى...

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz