جۋىردا ۇقشۇ «بىتىمگەرشىلىك» اسكەرى قازاقستاننان تولىقتاي شىعارىلدى. ەڭ سوڭى بولىپ رەسەي ساربازدارى ۇيلەرىنە قايتتى. قازاقستانداعى نارازىلىق شەرۋلەرى «قاندى قىرعىنعا» ۇلاسىپ, جاپپاي تارتىپسىزدىككە اينالعان سوڭ, 6 قاڭتار كۇنى پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆ ۇقشۇ اسكەرىن كومەككە شاقىرعان بولاتىن. ۇجىمدىق قاۋىپسىزدىك كەڭەسىنىڭ شەشىمىنە سايكەس قازاقستانعا ۇزىن-سانى 2030 اسكەر جانە 250 بىرلىك تەحنيكا كىرگىزىلدى.

«قازاقستانداعى وقيعالار سىني سيپاتقا يە بولدى. الماتى مەن توعىز وبلىس ورتالىعى لاڭكەستەردىڭ قولىندا بولدى. ءبىز تەرروريزمگە قارسى وپەراتسيا رەجيمىن جاريالادىق. قازاقستان ۇقشۇ-عا كومەك ءۇشىن جۇگىندى. ەلورداعا ءۇش اسكەري-كولىك ۇشاعىنىڭ كەلگەنىن بىلگەن سودىرلار پرەزيدەنتتىك رەزيدەنتسيانى باسىپ الۋ جوسپارىنان باس تارتتى. بۇل بىزگە الماتىعا قوسىمشا كۇش جىبەرۋگە جانە قالانى تەرروريستەردەن ارىلتۋعا مۇمكىندىك بەردى»، - دەدى مەملەكەت باسشىسى.

11 قاڭتارداعى پرەزيدەنتتىڭ ۇندەۋىندە ۇقشۇ بىتىمگەرلىك اسكەرىنىڭ ميسسياسى اياقتالعانى ايتىلىپ، ولار اينالاسى ون كۇننىڭ ىشىندە ەلدەن شىعارىلاتىن ءمالىم بولدى.

«ۇقشۇ بىتىمگەرشىلىك كۇشتەرىنىڭ نەگىزگى ميسسياسى اياقتالدى. ەكى كۇننەن كەيىن بىرتىندەپ شىعارىلا باستايدى. كونتينگەنتتى شىعارۋ پروتسەسى ون كۇننەن اسپايدى»، - دەدى توقاەۆ. 19 قاڭتار كۇنى سوڭعى جاساق قازاقستاننان كەتتى.

ۇقشۇ ساربازدارى ەلگە كەلەدى دەگەن حابار شىققان ساتتەن باستاپ ەل ىشىندە قارسىلىقتار تولقىنى ءبىلىندى. قوعام بەلسەندىلەرى، ساياساتكەرلەر الەۋمەتتىك جەلىلەردە ۇقشۇ اسكەرىن كەلتىرۋ «بۇرىس قادام» بولعانىن ايتىپ جاتتى.

ەۋروپا وداعى تاراپىنان «قازاقستاننىڭ تاۋەلسىزدىگىنە قاۋىپ ءتوندىرۋى مۇمكىن» دەگەن سارىندا ەسكەرتۋ جاسالدى.

Abai.kz: «ەۋروپا وداعى قازاقستانداعى كەڭ كولەمدى زورلىق-زومبىلىق ارەكەتتەرىن «قاتاڭ ايىپتايتىنىن» جانە سىرتقى اسكەري كومەك ەلدىڭ «ەگەمەندىگى مەن تاۋەلسىزدىگىن قۇرمەتتەۋى كەرەك»، - دەپ مالىمدەدى سەنبىدە ەو سىرتقى ساياسي ۆەدومستۆوسىنىڭ باسشىسى جوزەپ بوررەل. «ادامداردىڭ قازا تاپقانى وتە وكىنىشتى جانە ءبىز كەڭ اۋقىمدى زورلىق-زومبىلىق ارەكەتتەرىن قاتاڭ ايىپتايمىز»، - دەدى ول.

اقش-تىڭ مەملەكەت حاتشىسى ەنتوني بلينكەن بولسا، رەسەيدىڭ كەڭەس وداعىن قايتا ورناتقىسى كەلەتىن جىمىسقى ويى بار دەپ باعالاعان.

Abai.kz: ۇقشۇ ۇيىمىنىڭ قازاقستانعا كىرگىزىلۋىنە باتىس تاراپى الاڭداۋشىلىق بىلدىرۋدە. اسىرەسە اقش. اقش-تىڭ مەمحاتشىسى ەنتوني بلينكەن: «قازاقستانعا ۇقشۇ ۇيىمىن كىرگىزۋگە قانداي قاجەتتىلىك بولدى»، - دەپ سۇراق قويىپ، قازاقستان تاراپىنان جاۋاپ كۇتەتىنىن اتاپ ءوتتى. بۇعان دەيىن بلينكەن: «رەسەي كسرو-نى قالپىنا كەلتىرۋ ارەكەتتەرىن جاساۋى مۇمكىن»، - دەگەن بولاتىن. ول سونىمەن قاتار: «ورىستاردىڭ ءبىر كىرگەن جەرىنەن شىقپايتىن جامان ادەتى بار»، - دەپ تە مالىمدەمە جاسادى.

ساياساتكەر دوسىم ساتپاەۆ: «ۇقشۇ-نى قازاقستاننىڭ ىشكى ىسىنە پايدالانۋ ءداستۇرلى قازاقستاندىق كوپۆەكتورلىقتىڭ تاريح قويناۋىنا كەتتى دەگەندى بىلدىرەدى. ەندىگى كەزەكتە ءبىزدىڭ بيلىك ىشكى جانە سىرتقى ساياساتىن پۋتينگە جالتاقتاۋمەن جۇرگىزەتىن بولادى. بۇل جاعدايدا ءبىز ەگەمەندىگىمىزدىڭ ءبىر بولشەگىن جوعالتىپ الۋىمىز مۇمكىن»، - دەدى.

رەسەيلىك جۋرناليست، RT ارناسىنىڭ باس رەداكتورى مارگاريتا سيمونيان تۆيتتەردەگى جازباسىندا: «رەسەي ۇقشۇ اسكەرىن جىبەرگەنى ءۇشىن قازاقستان بىرنەشە تالاپتاردى ورىنداۋ كەرەك»، - دەپ وتقا ماي قۇيا ءتۇستى.

«ارينە، مىندەتتى تۇردە كومەكتەسۋ كەرەك. بىراق، بىرنەشە شارت قويۋ قاجەت. قىرىمدى مويىنداسىن، كيريلليتسانى قايتارسىن، ورىس ءتىلىن قىرعىزستانداعىداي ەكىنشى مەملەكەتتىك ءتىل دەپ جاريالاسىن، ورىس ءتىلدى مەكتەپتەردى جايىنا قالدىرسىن، رەسەيگە قارسى كوممەرتسيالىق ەمەس ۇيىمداردى قۋىپ شىقسىن»، - دەپ جازعان ول. ول بۇرىنعى كەڭەس وداعى ەلدەرىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن «كۇلكىلى» دەپ اتاعان.

«تاۋەلسىزدىك – مەملەكەتتىڭ ءبىر-ەكى مىڭ «تاسپەن قارۋلانعانداردىڭ» اسكەردى قۋىپ شىعىپ، اەروپورت پەن قويمالاردى باسىپ الىپ جانە ءبىر تاۋلىكتە ەلدى تىپ-تيپىل قىلعانىنا ءوزىن تاۋەلسىزبىن دەپ جۇرگەن ەلدەن تىكەلەي اسكەري كومەك سۇراۋعا ءماجبۇر بولۋى. بۇل – وتە كۇلكىلى تاۋەلسىزدىك»، - دەپتى سيمونيان.

رەسەي تاراپىنان ۇقشۇ-نىڭ قازاقستانعا كىرۋى تۋرالى پروپوگاندالىق اقپاراتتار ونسىز دا ءورشىپ تۇر. رەسەيدىڭ بەلدى ارناسىنىڭ باسشىسى دا قالىسپاي ۇلتارازدىقتى ءورشىتىپ، كوپتەگەن جازىلۋشىلارىنىڭ قولداۋ پىكىرلەرىنە يە بولىپتى.

انە، رەسەيلىك تەلەارنانىڭ باسشىسى مارگاريتا سيمونيان دەيتىن سويى ارميان ايەل: «ۇقشۇ كومەگى ءۇشىن قازاقستان بىزگە قارىز»، دەپتى. ونىمەن قويماي، بۇرىنعى كەڭەس وداعى ەلدەرىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن «كۇلكىلى - تاۋەلسىزدىك»، دەپ باعالاپ، ميىعىنان كۇلىپ وتىر ەكەن. ال سيمونياننىڭ ءبۇل سوزدەرىنە قازاقستاننىڭ سىرتقى ىستەر مينيسترلىگى «ءلام-ميم» دەپ ءۇن قاتقان جوق.

ايجان تەمىرحان

Abai.kz