بۇگىن قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆتىڭ توراعالىعىمەن قازاقستان حالقى اسسامبلەياسىنىڭ «ەل بىرلىگى – جاڭارعان قازاقستاننىڭ تىرەگى» اتتى وتىز ءبىرىنشى سەسسياسى ءوتتى. مەملەكەت باسشىسى اتا زاڭنىڭ 33 بابىنا وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزىلەتىنىن ايتتى جانە وسىعان وراي رەسپۋبليكالىق رەفەرەندۋم وتكىزۋدى ۇسىندى. ءبىز پرەزيدەنتتىڭ كوتەرگەن باستامالارى تۋرالى ساراپشىلاردىڭ پىكىرىن سۇراعان ەدىك.

قازاقستاندىق قوعامدىق دامۋ ينستيتۋتىنىڭ باسقارما توراعاسى، ساياساتتانۋشى قازىبەك مايگەلدينوۆ:

بۇگىن مەملەكەت باسشىسى قازاقستان حالقى اسسامبلەياسى سەسسياسىندا كونتيتۋتسيالىق وزگەرىستەرگە بايلانىستى اتا زاڭعا ەنگىزىلەتىن تولىقتىرۋلار مەن وزگەرتۋلەردى جالپىحالىقتىق رەفەرەندۋمعا شىعارۋ تۋرالى ۇسىنىسىن ايتتى. بيىل16 ناۋرىزدا مەملەكەت باسشىسى قازاقستان حالقىنا جولداۋىندا جاڭا ساياسي رەفورمالار باعدارلاماسىن ۇسىنعان بولاتىن. وسى رەفورمالاردى جۇزەگە اسىرۋ كونستيتۋتسياعا وزگەرىستەر ەنگىزۋ نەگىزىندە بولاتىنى تۋرالى ايتىلدى. وتكەن اپتادا كونستيتۋتسيالىق وزگەرىستەر بويىنشا ارنايى جۇمىس توبى ءوز جۇمىسىن اياقتاپ، پرەزيدەنتكە ۇسىنىستارىن ءبىلدىردى. قازىر پرەزيدەنتتىڭ ءوزى كوتەرگەن قاعيداسى - حالىق ۇنىنە قۇلاق اساتىن مەملەكەت اياسىندا بيلىك پەن قوعام، حالىق پەن مەملەكەت اراسىنداعى ارا قاتىناستىڭ جاڭا فورماتى نەگىزىندە وسى جالپىحالىقتىق رەفەرەندۋم ۇسىنىلىپ جاتىر. ەلىمىزدى دەموكراتيالاندىرۋ پروتسەسى حالىقتىڭ پىكىرىن ەلەي وتىرىپ جۇزەگە اساتىن بولادى. مەملەكەتىمىزدە بولىپ جاتقان ساياسي وزگەرىستەردى مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ ترانسفورماتسياسى، قايتا قۇرىلۋى دەپ قابىلداۋ قاجەت. سۋپەرپرەزيدەنتتىكتەن ىقپالدى پارلامەنتى بار پرەزيدەنتتىككە ءوتۋ- ءبىرىنشى رەسپۋبليكادان ەكىنشى رەسپۋبليكاعا ءوتۋ دەگەندى بىلدىرەدى. ەكىنشى رەسپۋبليكانىڭ نەگىزگى قاعيداتتارى اتا زاڭىمىزعا ەنگىزىلەتىن 33 تولىقتىرۋلار نەگىزىندە جۇزەگە اسادى. ونىڭ باستى باعىتتارى: پارلامەنتتىڭ نىعايۋى، جەرگىلىكتى ءوزىن-ءوزى باسقارۋ ورگاندارى وكىلەتىنىڭ كەڭەيۋى، سايلاۋ جۇيەسىنىڭ جاڭا ۇدەرىسىن جۇزەگە اسىرۋ جانە پارتيالىق جۇيەنى وڭتايلاندىرۋعا باعىتتالعان. ەڭ باستىسى - فۋندامەنتالدى ادام قۇقىقتارىن قورعاۋ ماسەلەلەرى قاراستىرىلماق. مىسالى: اتا زاڭعا ەنگىزىلەتىن 33 وزگەرىس نەگىزىندە كونستيتۋتسيالىق سوت پايدا بولادى. سونىڭ نەگىزىندە الداعى ۋاقىتتا زاڭناماملارعا وزگەرتۋلەر ەنگىزىلەدى. ناتيجەسىندە كەز-كەلگەن قازاقستان ازاماتى كونستيتۋتسيالىق قۇقىعى بۇزىلعان جاعدايدا اتالمىش كونستيتۋتسيالىق سوتقا جۇگىنە الادى. سونىمەن قاتار، جاڭا پارتيالاردىڭ پايدا بولۋى ەلىمىزدە ساياسي باسەكەلەستىكتى ارتتىرۋعا نەگىز بولادى. بۇگىندە ادىلەت مينيسترلىگىنە 4 جاڭا پارتيانى تىركەۋ تۋرالى ۇسىنىس تۇسكەن. الداعى ۋاقىتتا ودان دا كوپ بولۋى مۇمكىن. بۇل، جالپى، كوپپارتيالىق جۇيەنى دامىتۋعا الىپ كەلۋى ءتيىس.

قر پارلامەنتى سەناتى اپپاراتى باسشىسىنىڭ ورىنباسارى ماكسيم سپوتكاي:

كونستيتۋتسياعا ەنگىزىلەتىن تۇزەتۋلەر بويىنشا جالپىۇلتتىق رەفەرەندۋم وتكىزۋ ەلىمىزدە جۇرگىزىلىپ جاتقان ساياسي رەفورمالاردىڭ ماڭىزىن تاعى ءبىر رەت دالەلدەي ءتۇستى. ەلىمىزدە رەفەرەندۋم 1995 جىلى كونستيتۋتسيا قابىلدانعان كەزدە العاش رەت وتكىزىلگەن بولاتىن. كونستيتۋتسيالىق رەفورما جەكەلەگەن باپتارعا ەمەس، نەگىزگى زاڭنىڭ ۇشتەن ءبىر بولىگىنە قاتىستى تۇزەتۋلەر ەنگىزۋدى كوزدەيدى. سوندىقتان جالپىۇلتتىق رەفەرەندۋم ارقىلى وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار وتكىزۋ وتە ورىندى.تۇزەتۋلەر مەملەكەتتىك باسقارۋدىڭ جاڭا پارديگماسىن قۇرۋدى جانە بيلىك پەن قوعام اراسىنداعى ءوزارا قارىم-قاتىناستى نىعايتۋدى كوزدەيدى. سوندىقتان پرەزيدەنت مەملەكەت قۇرىلىمىنىڭ جاڭا مودەلىن "ەكىنشى رەسپۋبليكا"دەپ اتادى.

Abai.kz