پرەزيدەنت توقاەۆتىڭ پەتەربوردا سويلەگەن سوزدەرىنە رەساەيلىك باق پەن ساياساتكەرلەردىڭ ءبىرسىپىرا پىكىرىن «رەسەي قازاقستانعا قارسى اقپاراتتىق سوعىس باستادى», - دەپ جازعان ەدىك. ال الەمنىڭ وزگە دە ەستى جۇرتى نە دەدى؟ ءبىز ءبىر شولىپ شىقتىق...

ءپۋتيندى وداقتاستارى قولداعان جوق

The Washington Post:

ءپۋتيننىڭ ايتۋىنشا، رەسەي ۋكراينانىڭ شىعىسىنداعى ءوڭىر - دونباسستاعى دونەتسك جانە لۋگانسك حالىق رەسپۋبليكالارى بولاشاعىنا قاتىستى تاڭداۋدى «وزدەرى جاسايدى» ەكەن. بىراق، سول جەردە سەپاراتيستىك اۋماقتار رەسەيدىڭ 2014 جىلى قىرىمدى اننەكسيالاعانى سياقتى رەسەيگە قوسىلۋ ءۇشىن داۋىس بەرەدى دەگەن ۇسىنىستار ۇنەمى ايتىلىپ وتىردى. ەكى وبلىستىڭ سەپاراتيستىك باسشىلارى وسىنداي رەفەرەندۋم وتكىزۋگە نيەت ءبىلدىردى.

رەسەي بۇل ەكى اۋماقتى ۋكرايناعا اسكەر جىبەرۋدەن بىرنەشە كۇن بۇرىن «تاۋەلسىز مەملەكەتتەر» دەپ تانىدى، بىراق وداقتاستارىنىڭ ەشقايسىسى ءپۋتيننىڭ ءىسىن ءالى قولداعان جوق. جۇما كۇنى سانكت-پەتەربۋرگتەگى فورۋمدا پۋتينمەن بىرگە وتىرعان قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ ورتالىق ازيا مەملەكەتى بۇلاي جاساي المايتىنىن ايتتى جانە ءوزىن-ءوزى تاۋەلسىز دەپ جاريالاعان رەسپۋبليكالاردى «كۆازيمەملەكەتتىك اۋماقتار» دەپ اتادى.

Bloomberg.com:

رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير پۋتين جۇما كۇنى ءوزىنىڭ فلاگماندىق ەكونوميكالىق فورۋمىندا حالىقارالىق قۇقىققا سايكەس ۋكرايناداعى سوعىسىن زاڭدى دەپ اقتاۋعا تىرىستى. بىراق، ونىڭ جانىندا بىرگە وتىرعان نەگىزگى وداقتاسى مۇنىمەن ديپلوماتيالىق تۇردە كەلىسپەدى.

پۋتين ۋكرايناعا شابۋىل جاساۋدان بۇرىن ءوزىن-ءوزى تاۋەلسىز دەپ جاريالاعان ۋكراينانىڭ شىعىسىنداعى دونەتسك جانە لۋگانسك حالىق رەسپۋبليكالارىنىڭ تاۋەلسىز دەپ تانىعان. قازىر سول جەردەگى ورىس تىلدىلەردى قورعاپ جاتقانىن ايتىپ بولعان سوڭ، كرەمل قارجىلاندىراتىن RT تەلەارناسىنىڭ باسشىسى، مودەراتور مارگاريتا سيمونيان پرەزيدەنت قاسىم-جومارت توقاەۆقا «رەسەيدىڭ كوزقاراسىن قولدايسىز با؟» - دەپ سۇراق قويدى.

ول قولداعان جوق.

«ءبىزدىڭ كوزقاراسىمىز بويىنشا «كۆازيمەملەكەتتىك اۋماقتار» بولىپ سانالاتىن لۋگانسك پەن دونەتسك اۋماقتارىن قازاقستان مويىندامايدى", - دەدى توقاەۆ. ونىڭ ايتۋىنشا، ەگەر جۇزدەگەن جاڭا ەلدەر پايدا بولسا، الەمدە «حاوس» بولار ەدى.

Indiatoday.com:

رەسەيدىڭ وداقتاسى قازاقستان دونەتسك جانە لۋگانسك رەسپۋبليكالارىن تاۋەلسىز دەپ تانۋدان باس تارتتى.

جۇما كۇنى قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ پرەزيدەنت پۋتينمەن بىرگە وتكەن پلەنارلىق وتىرىستا كرەمل ءۇشىن سيرەك كەزدەسەتىن پىكىردى ءبىلدىردى.

«ەگەر حالىقتاردىڭ تاڭداعانى ىسكە اسا بەرسە، الەمدە بۇۇ قۇرامىنا ەنەتىن 193 ەل ەمەس، جەر بەتىندە 600 مەملەكەت بولار ەدى. ارينە، بۇل حاوسقا اينالادى»، - دەدى توقاەۆ پەتەربۋرگ حالىقارالىق ەكونوميكالىق فورۋمىندا.

«ءبىزدىڭ كوزقاراسىمىز بويىنشا «كۆازيمەملەكەتتىك اۋماقتار» بولىپ سانالاتىن لۋگانسك پەن دونەتسك اۋماقتارىن قازاقستان تانىمايدى»، - دەدى توقاەۆ.

بۇدان ءارى ول قازاقستان تايۆاندى، كوسوۆونى، وڭتۇستىك وسەتيا مەن ابحازيانى تانىمايتىنىن ايتىپ، ونىڭ  دونەتسك پەن لۋگانسكىگە دە قاتىستى ەكەنىن ءتۇسىندىردى.

ۋكراينسكايا پراۆدا:

قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ كوزىنشە دونباستاعى «كۆازيمەملەكەتتىك قۇرىلىمداردى» مويىندامايتىنىن مالىمدەدى.

توقاەۆتىڭ سانكت-پەتەربۋرگ حالىقارالىق ەكونوميكالىق فورۋمىندا رەسەيدىڭ ناسيحاتشىسى مارگاريتا سيمونياننىڭ رەسەيدىڭ ۋكرايناعا قارسى سوعىسى تۋرالى سۇراعىنا جاۋاپ بەردى.

«جالپى العاندا، ەگەر ءار حالىق ءوزىن-ءوزى جاريالاي بەرەتىن بولسا، قازىر بۇۇ قۇرامىنا كىرەتىن 193 مەملەكەتتىڭ ورنىنا جەر بەتىندە 500-دەن استام نە 600 مەملەكەت پايدا بولار ەدى. ارينە، بۇل حاوسقا اپارادى. سوندىقتان ءبىز تايۆاندى دا، كوسوۆونى دا، وڭتۇستىك وسەتيانى دا، ابحازيانى دا مويىندامايمىز. البەتتە، بۇل قاعيدات ءبىزدىڭ پىكىرىمىز بويىنشا كۆازيمەملەكەتتىك بىرلەستىكتەر بولىپ تابىلاتىن لۋگانسك جانە دونەتسكىگە دە قاتىستى قولدانىلاتىن بولادى»،- دەدى توقاەۆ.

توقاەۆ رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ جانىندا سانكت-پەتەربۋرگتەگى حالىقارالىق ەكونوميكالىق فورۋمدا وتىردى. رف باسشىسى توقاەۆتىڭ جاۋابىنان كەيىن ەشتەڭە قوسپادى، ەش تۇسىنىكتەمە بەرگەن جوق.

Dailysabah.com:

قازاقستان پرەزيدەنتى قاسىم-جومارت توقاەۆ جۇما كۇنى سانكت-پەتەربۋرگتەگى حالىقارالىق ەكونوميكالىق فورۋمدا قازاقستان شىعىس ۋكراينالىق سەپاراتيستىك دونەتسك جانە لۋگانسك وبلىستارىن تاۋەلسىز مەملەكەتتەر رەتىندە تانىمايتىنىن مالىمدەدى.

بۇۇ كەپىلدىك بەرگەن ءوزىن-ءوزى انىقتاۋ قۇقىعى مەملەكەتتەردىڭ اۋماقتىق تۇتاستىق قۇقىعىنا قايشى كەلەدى، سوندىقتان تايۆان، كوسوۆو، ابحازيا نەمەسە وڭتۇستىك وسەتيا مويىندالمايدى.

«بۇل پرينتسيپ دونەتسك جانە لۋگانسك وبلىستارى سياقتى كۆازيمەملەكەتتىك اۋماقتارعا دا قاتىستى»، - دەدى توقاەۆ.

توقاەۆ بۇل پىكىرى رەسەي پرەزيدەنتى ۆلاديمير ءپۋتيننىڭ پىكىرىنە قايشى كەلدى. توقاەۆ ءپۋتيننىڭ قۇرمەتتى قوناعى رەتىندە سانكت-پەتەربۋرگتەگى تريبۋنادا بىرگە وتىردى. رەسەي دونەتسك جانە لۋگانسك حالىق رەسپۋبليكالارىن مويىندادى، ولاردى قورعاۋدى ۋكرايناعا قارسى سوعىس سەبەپتەرىنىڭ ءبىرى دەپ اتايدى.

كوممەرسانت:

ۇلكەن زالدا ۆلاديمير پۋتينگە وسىنداي سوزدەردى ايتا الاتىن ءبىر ادام بولدى.

«ءبىز تايۆاندى دا، كوسوۆونى دا، وڭتۇستىك وسەتيانى دا، ابحازيانى دا مويىندامايمىز. شاماسى، بۇل قاعيدات، لۋگانسك جانە دونەتسك سياقتيا كۆازيمەملەكەتتىك اۋماقتارعا قاتىستى دا قولدانىلاتىن بولادى. بۇل ءسىزدىڭ اشىق سۇراعىڭىزعا اشىق جاۋاپ»، - دەدى توقاەۆ سيمونياننىڭ سۇراعىنا جاۋاپ بەرىپ.

وسى جەردە ۆلاديمير پۋتين جاۋاپ بەرۋى كەرەك ەدى. ءبارىن قىزىقتىرعانى سول بولدى. بىراق مارگاريتا سيمونيان اڭگىمەنى بۇرىپ اكەتتى. پۋتين «جاعىنان قويىپ قالعان جۇدىرىققا» جاۋاپ بەرمەدى.

ايجان تەمىرحان

Abai.kz