ءدىن سالاسىنداعى جۇيەلى ءتۇسىندىرۋ جۇمىسى – ۋاقىت تالابى
شىعىس قازاقستان وبلىسى ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ سانى مەن قۇرامى جاعىنان كۇردەلى وڭىرلەردىڭ ءبىرى بولىپ ەسەپتەلەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭىنىڭ تالاپتارىنا سايكەس وڭىردە وسى ۋاقىتقا دەيىن قىزمەت ەتىپ كەلگەن 365 ءدىني بىرلەستىكتىڭ 278 - ءى تىركەۋدەن جانە قايتا تىركەۋدەن ءوتتى.
2012 جىلدىڭ 1 قاراشاسىنداعى جاعداي بويىنشا وبلىس اۋماعىندا بارلىعى 278 ءدىني بىرلەستىك قىزمەت ەتەدى. ياعني بىرلەستىكتەر قىزمەتى بىلتىرعى جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 24 پايىزعا ازايدى. ونىڭ 189 يسلام باعىتىنداعى، 36 پراۆوسلاۆيەلىك، 4 كونە - عۇرىپ، 6 كاتوليكتەر، 43 پروتەستانتتىق جانە ءداستۇرلى ەمەس ءدىني ۇيىمدار. ولاردىڭ قاراماعىندا 275 عيبادات ءۇيى بار.
شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ءدىن ىستەرى دەپارتامەنتى ءوز قىزمەتىن باستاعان العاشقى كۇننەن-اق ءدىن سالاسىنداعى جۇيەلى ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ قىزمەتىنىڭ ماڭىزدى باعىتتارىنىڭ ءبىرى ەتىپ بەلگىلەدى. ويتكەنى ءوز تاراپىمىزدان جۇرگىزىلگەن زەردەلەۋ مەن زەرتتەۋ جۇمىستارى وڭىردەگى ءدىني ەكسترەميزمگە يدەولوگيالىق قارسى تۇرۋدىڭ ءتيىمدى كورسەتكىشتەرىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەردى. ونىڭ ىشىندە بىرىنشىدەن، ەكسترەميزم يدەيالارىنىڭ حالىق اراسىنا تارالۋ كانالدارىنا جول بەرمەۋ بولسا، ەكىنشىدەن، ەكسترەميزمنىڭ ۋتوپيالىعى مەن دەسترۋكتيۆتى سيپاتىن ءتۇسىندىرۋ مەن وعان قارسى تۇرۋدىڭ ىشكى يممۋنيتەتى رەتىندە حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ اسا ماڭىزدى بولىپ شىقتى.
شىعىس قازاقستان وبلىسى ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ سانى مەن قۇرامى جاعىنان كۇردەلى وڭىرلەردىڭ ءبىرى بولىپ ەسەپتەلەدى.
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭىنىڭ تالاپتارىنا سايكەس وڭىردە وسى ۋاقىتقا دەيىن قىزمەت ەتىپ كەلگەن 365 ءدىني بىرلەستىكتىڭ 278 - ءى تىركەۋدەن جانە قايتا تىركەۋدەن ءوتتى.
2012 جىلدىڭ 1 قاراشاسىنداعى جاعداي بويىنشا وبلىس اۋماعىندا بارلىعى 278 ءدىني بىرلەستىك قىزمەت ەتەدى. ياعني بىرلەستىكتەر قىزمەتى بىلتىرعى جىلدىڭ وسى كەزەڭىمەن سالىستىرعاندا 24 پايىزعا ازايدى. ونىڭ 189 يسلام باعىتىنداعى، 36 پراۆوسلاۆيەلىك، 4 كونە - عۇرىپ، 6 كاتوليكتەر، 43 پروتەستانتتىق جانە ءداستۇرلى ەمەس ءدىني ۇيىمدار. ولاردىڭ قاراماعىندا 275 عيبادات ءۇيى بار.
شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ ءدىن ىستەرى دەپارتامەنتى ءوز قىزمەتىن باستاعان العاشقى كۇننەن-اق ءدىن سالاسىنداعى جۇيەلى ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىن جۇرگىزۋ قىزمەتىنىڭ ماڭىزدى باعىتتارىنىڭ ءبىرى ەتىپ بەلگىلەدى. ويتكەنى ءوز تاراپىمىزدان جۇرگىزىلگەن زەردەلەۋ مەن زەرتتەۋ جۇمىستارى وڭىردەگى ءدىني ەكسترەميزمگە يدەولوگيالىق قارسى تۇرۋدىڭ ءتيىمدى كورسەتكىشتەرىن انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەردى. ونىڭ ىشىندە بىرىنشىدەن، ەكسترەميزم يدەيالارىنىڭ حالىق اراسىنا تارالۋ كانالدارىنا جول بەرمەۋ بولسا، ەكىنشىدەن، ەكسترەميزمنىڭ ۋتوپيالىعى مەن دەسترۋكتيۆتى سيپاتىن ءتۇسىندىرۋ مەن وعان قارسى تۇرۋدىڭ ىشكى يممۋنيتەتى رەتىندە حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ اسا ماڭىزدى بولىپ شىقتى.
بۇل ورايدا قالىڭ بۇقاراعا، ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ باسشىلارى مەن ونىڭ مۇشەلەرىنە، اكىمدىكتەرگە، باسقا دا مەملەكەتتىك ورگاندارعا ءدىن سالاسىنىڭ زاڭنامالىق بازاسىن ءتۇسىندىرۋ جانە ونىڭ ورىندالۋىن تالاپ ەتۋ ماڭىزدى. ءبىزدىڭ ويىمىزشا، بۇل رەتتە وبلىس اكىمدىكتەرى جانىنداعى ءدىني بىرلەستىكتەرمەن بايلانىس جونىندەگى كەڭەستەردىڭ جۇيەلى جۇمىسىن قامتاماسىز ەتۋ كوپتەگەن تۇيتكىلدى ماسەلەلەردى شەشۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. كەڭەستەردىڭ ازاماتتاردىڭ ءدىني سەنىم بوستاندىعى قۇقىعىن قامتاماسىز ەتۋ جانە ءدىني بىرلەستىكتەرمەن ءوزارا ارەكەتتتەسۋ سالاسىنداعى مەملەكەت ساياساتى ماسەلەلەرى جونىندە ۇسىنىستار ازىرلەۋ، قوعامداعى رۋحاني كەلىسىمدى نىعايتۋ جانە كونفەسسياارالىق قاتىناستاردى ۇيلەستىرۋدەگى ماڭىزى ولشەۋسىز.
قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتى جانىنداعى ءدىني بىرلەستىكتەرمەن بايلانىستار جونىندەگى كەڭەستىڭ 2012 جىلدىڭ 13 ماۋسىمىنداعى شەشىمىمەن بەكىتىلگەن ۇلگى ەرەجەنىڭ نەگىزىندە وبلىستىق كەڭەستىڭ ەرەجەسى جاسالىپ، بەكىتىلدى. ەرەجەگە سايكەس كەڭەستىڭ توراعاسى وبلىس اكىمى بولىپ تابىلادى، ورىنباسارلارى بولىپ وبلىس اكىمىنىڭ الەۋمەتتىك ماسەلەلەر جونىندەگى ورىنباسارى جانە ءدىن ىستەرى دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى بەلگىلەنگەن. ونىڭ ماجىلىستەرى توقسانىنا ءبىر رەت وتكىزىلىپ وتىرادى.
ەگەر بۇرىندارى كەڭەستىڭ جۇمىسىندا قاساڭدىلىق باسىم بولسا، قازىر ونىڭ وتىرىستارى وبلىستاعى ءدىني احۋالدىڭ جاقسارۋىنا ىقپال ەتەتىن ءتيىمدى تەتىككە اينالا باستادى. ونىڭ وتكىزىلۋ فورماتتارىنا دا دەن قويىلىپ كەلەدى.
ماسەلەن، 2012 جىلدىڭ 6 قىركۇيەگىندە كەڭەستىڭ كەڭەيتىلگەن وتىرىسى ءوڭىردىڭ 19 اۋدانى مەن قالالارى تولىق بايلانىسقا قوسىلعان ۆيدەوكونفەرەنتسيا رەجيمىندە وتكىزىلدى. كەڭەس جۇمىسىنا ونىڭ مۇشەلەرىمەن قاتار اۋدان، قالا اكىمدەرى، ولاردىڭ الەۋمەتتىك-ساياسي ماسەلەلەر جونىندەگى ورىنباسارلارى، ىشكى ساياسات جانە ءبىلىم بولىمدەرىنىڭ باستىقتارى، اۋىلدىق جانە كەنتتىك وكرۋگتار اكىمدەرى، مەكتەپ ديرەكتورلارى، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ باسشىلارى، ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ جەتەكشىلەرى، جاستار ۇيىمدارىنىڭ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكىلدەرى قاتىسىپ وتىردى.
شىلدە ايىندا وتكەن اۋدانداعى ءدىني احۋالدى تالقىلاعان اياگوز اۋدانىنىڭ ءدىني بىرلەستىكتەرمەن بايلانىس جونىندەگى كەڭەسىنىڭ وتىرىسىنا بارلىق اۋىلدىق وكرۋگ اكىمدەرى، مەكتەپ ديرەكتورلارى، ءدىنتانۋ ءپانىنىڭ وقىتۋشىلارى، مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ باسشىلارى، ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ جەتەكشىلەرى، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمداردىڭ، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنىڭ وكىلدەرى، بارلىعى ءتورت جۇزدەن استام ادام قاتىستى.
بۇگىنگى كۇنى بارلىق اۋدان، قالالاردا كەڭەستەردىڭ ەرەجەلەرى جاڭادان بەكىتىلدى، قىزمەتى قايتا زەردەلەنىپ، جۇمىستارى جولعا قويىلدى. ەگەر وسى ۋاقىتقا دەيىن كەڭەس جۇمىستارىنا اۋدان، قالا اكىمدەرىنىڭ ورىنباسارلارى باسشىلىق ەتىپ كەلسە، قازىر توراعالىق ەتۋ اكىمدەرگە جۇكتەلىپ وتىر. كەڭەيتىلگەن وتىرىستارعا وبلىستىق ءدىن ىستەرى دەپارتامەنتىنىڭ، ىشكى ساياسات باسقارماسىنىڭ، ىشكى ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ، ءداستۇرلى ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ باسشىلارىنىڭ قاتىسۋى داستۇرگە اينالدى. كەڭەستەر شىعىس قازاقستاندا ءدىني احۋالعا ىقپال ەتۋدىڭ ناقتى قۇرالىنا اينالا باستادى.
ءدىن سالاسىنداعى ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىن جۇيەلى ىرعاققا كەلتىرۋدە اقپاراتتىق-ناسيحات توپتارى ماڭىزدى ورىن الادى. مەملەكەتىمىزدىڭ ءدىن سالاسىنداعى ساياساتىن ءتۇسىندىرۋ، مەملەكەت پەن قوعام اراسىنداعى «كەرى بايلانىستى» قامتاماسىز ەتۋ، سونداي-اق اتالعان سالادا جۇرگىزىلىپ جاتقان مەملەكەتتىك ساياساتقا حالىقتىڭ سەنىمىن نىعايتۋدا دا جۇمىستىڭ وسى فورماسى ءومىردىڭ سىنىنان وتكەن تەتىك بولىپ تابىلادى. بۇگىندە وبلىستىق، اۋداندىق، قالالىق اقپاراتتىق-ناسيحات توپتارىنىڭ جۇمىستارىن جانداندىرۋ، ولاردىڭ قىزمەتىنىڭ تيىمدىلىگىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان شارالار ءوزىنىڭ وڭدى ناتيجەسىن بەرۋدە.
ءدىن ىستەر دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى جەتەكشىسى بولىپ تابىلاتىن وبلىستىق اقپاراتتىق - ناسيحات توبى جىل باسىنان بەرى 40-تان استام ەلدى مەكەندەردە كەزدەسۋلەر وتكىزدى، ولارعا التى مىڭعا جۋىق ادام قاتىستى. قۇرامىندا 160 ادامى بار قالالىق جانە اۋداندىق اقپاراتتىق-ناسيحات توپتارى جيىرما مىڭعا جۋىق اداممەن كەزدەستى.
كەزدەسۋلەر بارىسىندا حالىققا مەملەكەتتىڭ ءدىن سالاسىنداعى ساياساتىنىڭ نەگىزگى پرينتسپتەرى مەن باعىتتارى، الەمدىك جانە ءداستۇرلى دىندەر، يسلام مەن مەن ونىڭ حانافي باعىتى، پراۆوسلاۆيەلىك حريستياندىقتىڭ، تەرىس باعىتتاعى ءدىني اعىمداردىڭ ءمانى تۋرالى تۇسىنىكتەر بەرىلدى. تۇرعىندارعا كونفەسسياارالىق كەلىسىمدى نىعايتۋدىڭ ماڭىزدىلىعىن، سونداي-اق ەلباسىنىڭ بەلگىلەگەن مىندەتتەرى مەن ماقساتتارى جايلى، قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ 2011 جىلعى 11 قازانداعى «ءدىني قىزمەت جانە ءدىني بىرلەستىكتەر تۋرالى» زاڭىنىڭ تالاپتارى جان-جاقتى ءتۇسىندىرىلدى.
كەزدەسۋلەردە كوپتەگەن وزەكتى تاقىرىپتاردى قوزعايتىن سۇراقتار قويىلىپ، ولارعا ءتيىستى جاۋاپتار قايتارىلدى. سۇراقتاردىڭ دەنى ءدىني اعىمدار، جاڭا زاڭ بويىنشا، سونداي-اق يمامداردىڭ ءبىلىم دەڭگەيىن ارتتىرۋ، جاستاردىڭ دەسترۋكتيۆتى ءدىني اعىمدارعا كىرۋىنە جول بەرمەۋ، حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ تۇرعىسىندا بولدى. كوپ سۇراقتار ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ ەسەپتىك قايتا تىركەۋدەن ءوتۋى، جاڭا عيبادات ۇيلەرىن سالۋ تۋرالى، ءدىني ادەبيەتتەر مەن زاتتاردى ساتۋ ورىندارى تۋرالى بولدى.
وبلىستا جۇرگىزىلگەن الەۋمەتتىك زەرتتەۋلەر اقپاراتتىق ناسيحات توپتارى جۇمىسىنىڭ تيىمدىلىگىن كورسەتىپ وتىر. ماسەلەن، وبلىستىق اقپاراتتىق-ناسيحات توبى بولىپ قايتقاننان كەيىن ءۇرجار، زايسان، اياگوز اۋداندارى مەن ريددەر قالاسىندا ءداستۇرلى ەمەس ءدىني اعىمداردىڭ بەلسەندىلىگى ەكى ايدىڭ ىشىندە ايتارلىقتاي تومەندەدى.
جۇيەلى ءتۇسىندىرۋ جۇمىسىن قامتاماسىز ەتۋدە بۇقارالىق-اقپارات قۇرالدارىنىڭ الەۋەتىن ءتيىمدى پايدالانۋ جانە ولارمەن تىعىز بايلانىستا جۇمىس ىستەۋ اسا ماڭىزدى بولىپ تابىلادى. بۇل ورايدا كونفەسسياارالىق كەلىسىم مەن ءدىني تاعاتتىلىقتى نىعايتۋ، حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ، ءدىني ەكسترەميزمگە قارسى تۇرۋدى ناسيحاتتاۋعا باعىتتالعان وبلىس اكىمدىگىمەن بىرلەسكەن مەديا-جوسپار جاسالدى، ونىڭ نەگىزىندە 6 سيۋجەت كورسەتىلىپ، 18 ماقالا جاريالاندى. وبلىستىق «قازاقستان - وسكەمەن» تەلەارناسىندا اي سايىن شىعاتىن 20 مينۋتتىق «شاراپات» جانە «بليزكيە دۋحوم» تەلەحابارلارى ۇيىمداستىرىلدى. وسكەمەن قالالىق «قالكەن» تەلەارناسىندا اپتا سايىن «قاسيەتتى جۇما»، «بلاگوچەستيە» حابارلارى جارىق كورەدى. جىل باسىنان دەپارتامەنت قىزمەتكەرلەرىنىڭ قاتىسۋىمەن 9 باعدارلاما جانە ديرەكتوردىڭ قاتىسۋىمەن 2 «تىكەلەي ەفير»، 3 ءباسپاسوز-كونفەرەنتسياسى ۇيىمداستىرىلدى.
ەسەپتى كەزەڭدە رەسپۋبليكالىق جانە وڭىرلىك بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا 643 ماتەريال جاريالاندى. قىركۇيەك ايىنان باستاپ وبلىستىق «رۋدنىي التاي» گازەتىندە «دۋحوۆنوست»، ال «ديدار» گازەتىندە «ءدىن» اتتى ارنايى بەت شىعارۋ قولعا الىندى.
ءوڭىردىڭ بۇقارالىق اقپاراتتىق قۇرالدارى وكىلدەرىنە ارنالعان «تۇرعىنداردىڭ ءدىني ساۋاتتىلىعىن ارتتىرۋ جانە كونفەسسياارالىق قارىم-قاتىناس سالاسىنداعى ەكسترەميستىك يدەيالاردى تاراتپاۋدىڭ ماڭىزدى ادىستەرىنىڭ ءبىرى رەتىندە - ءدىني قىزمەت ماسەلەلەرىن باق-تا جاريالاۋ» تاقىرىبىندا جۋرناليستەرمەن وتكىزىلگەن سەمينار-ترەنينگتە ءدىن سالاسىن ساۋاتتى ءتۇسىندىرۋدىڭ جاي-جاپسارى جان-جاقتى ءسوز بولدى.
وبلىستا ءداستۇرلى ءدىني بىرلەستىكتەردىڭ «يسلام نۇرى»، «پراۆوسلاۆيە ۆ پريرتىشە» اتتى اقپاراتتىق باسىلىمدارى بار. ولار ايىنا 2 رەت شىعادى. ولاردا ءدىني قىزمەتشىلەردىڭ، ەلگە قادىرلى، كوپشىلىك اراسىندا بەدەلدى اقساقالدارمەن ءدىنتانۋشىلاردىڭ ماقالالارى جۇيەلى ورنالاستىرىلىپ كەلەدى. سونداي-اق گازەت بەتتەرىندە مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ ۇيىمداستىرعان شارالارى تۋرالى دا اقپاراتتار بەرىلىپ وتىرادى.
سايىپ كەلگەندە، ءدىني ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە جول بەرمەۋ، ونى ساناعا قابىلداماۋ ەڭ الدىمەن حالىقتىڭ ءدىني ساۋاتتىلىعىنا بايلانىستى. ال ءدىني ساۋاتتىلىقتىڭ دەڭگەيىن ارتتىرۋ مەملەكەتتىك ورگانداردىڭ، داستۇرلى ءدىني بىرلەستىكتەر باسشىلارىمەن، ۇكىمەتتىك ەمەس ۇيىمدارمەن، بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىمەن بىرلەسە وتىرىپ جۇيەلى دە ساۋاتتى ءارى ءتۇسىندىرۋ جۇمىستارىن جۇرگىزۋگە بايلانىستى. ولاي بولسا، جۇيەلى ءتۇسىندىرۋ جۇمىسى - ۋاقىت تالابى.
م. مۇحامەدجانوۆ،
شىعىس قازاقستان وبلىسى ءدىن ىستەرى
دەپارتامەنتىنىڭ ديرەكتورى
Abai.kz
