پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ الماتىداعى رەزيدەنتسياسىندا قازاقستاندىق ءبىر توپ عىلىم، ادەبيەت پەن ونەر قايراتكەرلەرىنە پرەزيدەنتتىك جانە مەملەكەتتىك ستيپەنديا تاپسىردى. ەلباسىنىڭ قابىلداۋىندا ادەبيەت، ونەر سالاسىنىڭ 56 قايراتكەرى بولدى.

پرەزيدەنت نۇرسۇلتان نازارباەۆ الماتىداعى رەزيدەنتسياسىندا قازاقستاندىق ءبىر توپ عىلىم، ادەبيەت پەن ونەر قايراتكەرلەرىنە پرەزيدەنتتىك جانە مەملەكەتتىك ستيپەنديا تاپسىردى. ەلباسىنىڭ قابىلداۋىندا ادەبيەت، ونەر سالاسىنىڭ 56 قايراتكەرى بولدى.

- «قازاقستان - 2050» ستراتەگياسى ۇلتتىق ينتەلليگەنتسيانىڭ قوعامداعى ءرولىن ارتتىرا تۇسەدى، - دەپ اتاپ ءوتتى ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ. - ينتەلليگەنتسيا ۇلتتىق قۇندى­لىق­تاردى جاساۋدا ەڭ باستى كۇش بولۋى كەرەك. ينتەلليگەنتسيا دەگەندە عى­لىمي-تەحنيكالىق ينتەلليگەنتسيانى ايتىپ وتىرمىن. ءبىزدىڭ ەكسپو-نى العانداعى باعىتىمىز - جاڭا ەنەر­گەتيكا. جاڭا ەنەرگەتيكا دەگەنىمىز - بولاشاق. وعان وتپەي بولمايدى. جاڭا ەنەرگەتيكاعا كوشەتىن بولساق، تەحنولوگيالار دا، ماماندار دا باسقا بولادى. ەلىمىزدىڭ ءوسىپ-وركەندەۋى باسقاشا بولادى. زيالى قاۋىمنىڭ تۋىندىلارى جاستار ۇلگى الىپ، وي تۇزەتىندەي قازىرگى زامانعى جاڭا قا­ھارمانداردى كورسەتۋگە باعىتتالۋى ءتيىس. زيالىلار اراسىندا ءتىل ماسەلەسى ءجيى كوتەرىلەتىنى بەلگىلى. ۇلتتىڭ تى­نىسى، ساناسى ۇلتتىق تىلمەن عانا بايان­دى بولادى. قازاقتىڭ مەملەكەت­تىك ءتىلى - قازاق ءتىلى. ول اتا زاڭمەن بەكى­تىلگەن. ەشكىمنىڭ وعان داۋ-دامايى جوق. ول تاريحي شىندىق بولىپ تابىلادى. حالىققا جاپپاي قازاق ءتىلىن ۇيرەتسەك، ءبىر ەل بولامىز. 2025 جىلعا دەيىن قازاقستاندىقتاردىڭ 95 پايىزىنىڭ قازاق ءتىلىن ءبىلۋى كوزدەلىپ وتىر. وعان نەگىز جاسالعان. جالپى، سىرت­تان كەلگەندەر امەريكادا - امەريكان، فرانتسيادا - فرانتسۋز. ولار­دىڭ ءبارىن ۇيىمداستىرىپ وتىر­عان - ءبىر ءتىل. سوندىقتان قازاقستاندا بارلىق حالىق قازاقشا سويلەيتىن بولسا، ءبىز دە ءبىر ۇلت، ءبىر ەلگە اينا­لامىز.
ەلباسىنىڭ كوتەرگەن لاتىن قار­پىنە كوشۋ تۋرالى ماسەلەنى جازۋشى قاليحان ىسقاق ءوز سوزىندە قول­داي­تىندىعىن ءبىلدىردى. «جالپى العاندا جازۋدىڭ ءتۇپ-توركىنى تۇركى ەلدەردەن شىققاندىعىن شەتەلدىك عالىمدار دالەلدەپ بەردى. شىندىعىنا كەلگەندە كيريلليتسا دا بىزدەن شىققان. ال لاتىن قارپىنە كەلسەك ول دا ءبىز وتكەن كەزەڭ. كەزىندە ءبىز لاتىن ارپىمەن جازدىق، سوندىقتان ودان قورقاقتاۋ­دىڭ قاجەتى جوق. قازىرگى كەزدە اعىل­شىن تىلىندە وقىپ جاتقان جاستارى­مىزعا لاتىن قارپىنە كوشۋ ەشقانداي قيىندىق تۋدىرمايدى»، دەيدى جازۋ­شى اعامىز.
«ۇلتتىق قۇندىلىقتار مەن پات­ريوتيزمدى جاستاردىڭ بويىنا سىڭىرۋدە ەلىمىزدىڭ رۋحاني دۇنيەسىنىڭ قاينارى سىزدەرگە زور جاۋاپكەرشىلىك ارتىلادى. بۇگىنگى جاستارعا باياعى تاريحتا نە بولعانىن ايتىپ جاتۋدىڭ ەشقانداي قاجەتتىلىگى جوق. ولار ونى قاجەت بولسا ينتەرنەتتەن بىلەدى. جاستاردىڭ بىلگىسى كەلەتىنى بولاشاق نە بولادى؟ ماسەلە سوندا بولىپ تۇر.

عىلىم، ءبىلىمنىڭ دامۋىن اقپاراتتاندىرۋ وسى كۇندە جىل سايىن بەس ەسەگە ارتىپ وتىر. ونىڭ يگەرۋدىڭ ءوزى ۇلكەن پروب­لەما. ونىڭ ۇستىنە قازىر عىلىم­نىڭ دامۋى دا وتە شيراق. جىل سايىن جا­ڭالىقتار، عىلىمي اشىلۋلار، تا­بىستار جاسالادى. سوعان ساي ۇرپاقتى تاربيەلەۋ كەرەك. وركەنيەتتىڭ نەگىزى - ءما­دەني، رۋحاني بايلىق. 2000 جىلى ەلىمىزدە مادەنيەت جىلى دەپ جاريا­لانعاننان بەرى كوپ جۇمىس­تار اتقا­رىلدى. 2004 جىلى قولعا الىنعان «مادەني مۇرا» باعدار­لا­ماسى اياسىندا 73 تاريحي-ءما­دەني ەسكەرتكىش جاڭعىرتىلىپ، 40-قا جۋىق ارحەولوگيالىق زەرت­تەۋلەر جۇرگىزىلىپ، وتاندىق عىلىم مىڭداعان قۇندى جادىگەرلەرمەن تولىقتى» دەدى ەلباسى.
ودان كەيىن ءسوز العان حالىق ارتيستەرi ءاسانالى ءاشىموۆ، مە­رۋەرت وتەكەشەۆا، مۋزىكا تانۋشى يۋري اراۆين، اكتريسا، ءانشى ايگۇل يمانباەۆا، ءانشى-ۇستاز ەركىن شۇكىمان، اقىن ەرلان ءجۇنىسوۆ، دومبىراشى نۇركەن ءاشىروۆ سياقتى بىرنەشە ستي­پەن­دياتتار ونەرگە، ادەبيەت پەن مادەنيەتكە قامقورلىق جاساپ، رۋحاني قۇندىلىقتارعا سەرپىن بەرگەنى ءۇشىن ەلباسىنا العىسىن ءبىلدىردى.
- جىل سايىن ەلباسى جىل با­سىندا قازاقتىڭ زيالى قاۋىمىن جيناپ، ءبىر كەزدەسۋ جاسايدى. بۇل سوناۋ 94-95 جىلداردان بەرى كەلە جاتقان ءۇردىس. بۇل پرەزيدەنتتىڭ ونەرگە، مادەنيەتكە، جالپى، ءبىز­دىڭ قو­عامداعى رۋحاني ماسەلەلەر­گە كوڭىل ءبولۋى، دەپ ويلايمىن. بۇگىن دە جينالعان قاۋىم ەلبا­سىنا ءوزىنىڭ العىسىن، تىلەكتەرىن جەت­كى­زىپ جاتىر. مەن دە بۇرىن-سوڭدى بولماعان جەتىستىكتەرىمىز - قازاق­تىڭ مىڭ كۇيى، مىڭ ءانى تۋرالى ايتا كەلىپ، قازاقتىڭ ءداستۇرلى ءان-كۇي ونەرىنىڭ ۇلتتىق ستاتۋسى بار وزىندىك ورتالىعى بولسا، دەگەن تىلەگىمدى جەتكىزدىم. ونىڭ ءوزىنىڭ ارنايى عيماراتى بولسا، ءاربىر ءداستۇرلى اندەردى ورىندايتىن ەكى-ۇشتەن وكىلدەر بولسا، دەگەن ويىمدى ورتاعا سالدىم. سوندا ونەردىڭ بۇل ءتۇرىنىڭ دامۋىنا جول اشىلار ەدى، - دەيدى ءانشى ەركىن شۇكىمان.
ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆ زيالىلارمەن كەزدەسۋ بارىسىندا قازاقستاندا ينتەلليگەنتسيامەن جۇمىس ىستەيتىن جاڭا جۇيە قالىپ­تاستىرۋ كەرەك ەكەندىگىن ايتتى. قازاقستاننىڭ 2050 جىلعا دەيىنگى ستراتەگياسىندا بەلگىلەنگەن رۋحاني ۇردىستەردى جۇزەگە اسىرۋ زيالى قاۋىمنان ۇلكەن كۇش-جىگەر قاجەت ەتەتىندىگىن باسا ايتتى.

قايىرجان تورەجان

"ايقىن" گازەتى