بىلتىر وزبەكستاندا توي وتكىزۋگە بايلانىستى زاڭ قابىلداندى. جاڭا ەرەجە بويىنشا تويدىڭ الدىندا تاپسىرىس بەرۋشى (توي يەسى) مەن تاپسىرىس الۋشى (تويحانا) مىندەتتى تۇردە كەلىسىمشارتقا وتىرۋى كەرەك ەكەن. بۇل - وزبەكتىڭ «وتىز كۇن ويىن، قىرىق كۇن تويىن» جاسايتىن ىسىراپشىلدىعىن تىيۋدىڭ ءبىر جولى دەيدى بىلەتىندەر. قازاقتىڭ تويى دا ءسان-سالتاناتى جاعىنان ەشكىمگە دەس بەرمەيدى. بىلتىر Mojazarplata.kz سايتى قازاقستاننىڭ شاعىن قالاسىندا 100-120 كىسىلىك شاعىن توي جاساۋ ءۇشىن (توي مالىن ەسەپكە الماعاندا) 1 ملن. تەڭگە كەرەكتىگىن ەسەپتەپ شىعاردى. ارينە، تىركەۋگە تۇرۋ، شاقىرۋ بيلەتتەرىن ازىرلەۋ، زالدى بەزەندىرۋ، توي داستارحانى، اسابا مەن انشىلەردى، فوتوگراف پەن وپەراتوردى، توي كولىگىن جالداۋ - ارقايسىسى از شىعىن ەمەس. داستارحان مەن وسى كاكىر-شۇكىردى قوسقاندا، الماتىداعى «ورتاشا» توي 15 مىڭ دوللارعا شىعادى دەگەن «ستاتيستيكا» بار. وعان قالىڭدىق پەن كۇيەۋدىڭ كيىم-كەشەگى مەن بوياۋ-سوياۋىن قوساسىز. قۇدا-قۇداعيلارعا تاراتاتىن كيىتتىڭ جايىن تاعى پىسىقتايسىز. اينالىپ كەلگەندە، 15 مىڭ دوللار دەگەن دە - «بەر جاعى» عانا...

بىلتىر وزبەكستاندا توي وتكىزۋگە بايلانىستى زاڭ قابىلداندى. جاڭا ەرەجە بويىنشا تويدىڭ الدىندا تاپسىرىس بەرۋشى (توي يەسى) مەن تاپسىرىس الۋشى (تويحانا) مىندەتتى تۇردە كەلىسىمشارتقا وتىرۋى كەرەك ەكەن. بۇل - وزبەكتىڭ «وتىز كۇن ويىن، قىرىق كۇن تويىن» جاسايتىن ىسىراپشىلدىعىن تىيۋدىڭ ءبىر جولى دەيدى بىلەتىندەر. قازاقتىڭ تويى دا ءسان-سالتاناتى جاعىنان ەشكىمگە دەس بەرمەيدى. بىلتىر Mojazarplata.kz سايتى قازاقستاننىڭ شاعىن قالاسىندا 100-120 كىسىلىك شاعىن توي جاساۋ ءۇشىن (توي مالىن ەسەپكە الماعاندا) 1 ملن. تەڭگە كەرەكتىگىن ەسەپتەپ شىعاردى. ارينە، تىركەۋگە تۇرۋ، شاقىرۋ بيلەتتەرىن ازىرلەۋ، زالدى بەزەندىرۋ، توي داستارحانى، اسابا مەن انشىلەردى، فوتوگراف پەن وپەراتوردى، توي كولىگىن جالداۋ - ارقايسىسى از شىعىن ەمەس. داستارحان مەن وسى كاكىر-شۇكىردى قوسقاندا، الماتىداعى «ورتاشا» توي 15 مىڭ دوللارعا شىعادى دەگەن «ستاتيستيكا» بار. وعان قالىڭدىق پەن كۇيەۋدىڭ كيىم-كەشەگى مەن بوياۋ-سوياۋىن قوساسىز. قۇدا-قۇداعيلارعا تاراتاتىن كيىتتىڭ جايىن تاعى پىسىقتايسىز. اينالىپ كەلگەندە، 15 مىڭ دوللار دەگەن دە - «بەر جاعى» عانا...
سونىمەن، توي جاساي وتىرىپ، قالاي ۇنەمدەۋگە بولادى؟ قازاقتىڭ ادەتى - قايىسقان داستارحان جايۋ. جاقىندا ءبىر تانىسىمىز قۇدالىق جاسايتىن بولدى. 56 كىسى قاتىساتىن قۇدالىقتى اتقارۋ ءۇشىن جاڭاعى مەيرامحانا 39 كگ (!) ەت سۇراپتى. سوندا ءار قوناق 700 گرامم ەت جەي مە؟ 0,7 كەلى ەت جەسە، داستارحانداعى باسقا تاماقتى قالاي تاۋىسادى؟ ەڭ قىزىعى، 40 كەلى ەت ارقالاپ بارعان تانىسىمىز جەمە-جەمگە كەلگەندە داستارحان بەتىندە تاۋداي ۇيىلگەن ەتتى كورە الماپتى. جاس قۇداعي: «مەن اكەلگەن توقپاقتاي قازى بارماقتاي بولىپ الدىمنان شىقتى»، - دەپ جاعاسىن ۇستايدى.
قاراپ وتىرساڭىز، قاپتاعان تويحانالار مەن مەيرامحانالار تويشىل قاۋىمدى مۇزعا وتىرعىزۋدىڭ مىڭ دا ءبىر ءتاسىلىن بىلەدى. مىسالى، ءسىز اپارعان ەتتىڭ ءبارىن الدىڭىزعا تارتپاۋى مۇمكىن. «بەشبارماقتىڭ» بەتىندەگى ەتتى ەشكىم تارازىعا تارتپايدى عوي؟ نەمەسە، جوعارىداعىداي، تۇرىپ قالعان ازىق-تۇلىكتى ءسىزدىڭ «ءسىپ-سۆەجي» اسىڭىزدىڭ ورنىنا ۇسىنۋى مۇمكىن. شىن-وتىرىگىن قايدام، سۋسىندار مەن ىشىمدىكتەر عارىشتىق جىلدامدىقپەن تاۋسىلىپ جاتادى. ارينە، تويحاناعا جەم بولعىڭىز كەلمەسە ونىڭ يەسىمەن ەكىجاقتى كەلىسىم-شارتقا وتىرۋعا بولادى. ءتىپتى قوناقتار كەلمەي تۇرىپ سىقيعان داستارحاندى (ەرتەڭ دالەل بولۋ ءۇشىن) سۋرەتكە ءتۇسىرىپ الۋعا دا بولادى. بىراق اق تۇيەنىڭ قارنى جارىلىپ جاتقان كەزدە، كىم بۇلاي ۇساقتالىپ جاتار دەيسىز...
ىسىراپ بولماس ءۇشىن ەڭ دۇرىسى - قانشا قوناققا قانشا ازىق-تۇلىك قاجەت ەكەنىن الدىن-الا ەسەپتەۋ. سىزگە ونى داياشى دا ەسەپتەپ بەرە الادى، بىراق كوبىندە ولار سىزگە كەرەگىن دە، كەرەكسىزىن دە «تىقپالاپ» جىبەرۋى مۇمكىن. سونىمەن، وسى سالانىڭ سۇيەگىن شاعىپ، مايىن ىشكەن ءبىر تانىسىمىزدىڭ كومەگىمەن 150 كىسىلىك «شاعىن» تويدىڭ ءمازىرىن ازىرلەپ كورەيىك.
توي مازىرىندە ادەتتە 4-5 سالات، 3 ءتۇرلى تىسكەباسار، 2 ىستىق تاماق بولادى. ونىڭ بىرىنشىسىنە ەت اسىلسا، ەكىنشىسى بالىق، تاۋىق نە وزگە اس بولۋى مۇمكىن. سونىمەن، 150 قوناقتى 15 كىسىدەن 10 ۇستەلگە وتىرعىزامىز.
ەت. 150 كىسىگە 250 گرامنان ەسەپتەگەندە 37 كەلى ەت جەتەدى. سوندا ءبىر تاباققا 2 كەلىدەن ەت كەلەدى.
بالىق. بالىقتى كىسى باسىنا 150 گرامنان - 23 كەلى الاسىز: ارتىق تا ەمەس، كەم دە ەمەس.
تىسكەباسار. ءار ۇستەلگە 2 تارەلكە تىسكەباساردان: قازى-قارتا، تاۋىق پەن بالىق اسسورتيلەرى قويىلادى. قازى-قارتا: قازىنى ءبىر ادامعا 45 گرامنان - 7 كەلى. سيىردىڭ ءتىلى 6 تارەلكەگە ەسەپتەلەدى. ياعني، 10 ۇستەلگە ەكى تارەلكەدەن قويۋ ءۇشىن 4 ءتىل ساتىپ الۋ كەرەك. ەتتى كەسەك تۋراپ قويۋ ءۇشىن ءار كىسىگە 30 گرامنان - 4,5 كەلى. تاۋىق ءاسسورتيى ءۇشىن تاۋىق قاناتتارىنان ءار تارەلكەگە 3-ەۋدەن، 60 قانات كەرەك. پىسىرىلگەن نە فارشتالعان تاۋىق ەتىنەن 20 پورتسيادان كەرەك.  بالىق ءاسسورتيى ءۇشىن 5 كەلى كوكسەركە، 5 كەلى بەكىرە (كىسى باسىنا 50 گرامنان), 1,5 كەلى اقسەركە (كىسى باسىنا 10 گرامم، ءار تارەلكەگە 10 تىلىمنەن).
سالات. سالاتتىڭ ءتۇر-ءتۇرى كوپ، ارينە. ونىڭ بىرنەشە تۇرىنەن قوسا ەسەپتەگەندە كىسى باسىنا 600-650 گرامنان اسپايتىنداي ەتىپ تاپسىرىس بەرۋ كەرەك. قىزاناق پەن قياردى 60 دانادان ساتىپ الۋ كەرەك. كوكشوپ تە سولاي: 60 سالات جاپىراعى، پەترۋشكا، ۋكروپ، بۇيرا پەترۋشكانىڭ ارقايسىسىن 2 بۋمادان السا، جەتكىلىكتى.
قازىر نەعۇرلىم ىشىمدىكسىز توي وتكىزگەن ءتيىمدى. دەگەنمەن «جىندى سۋسىز» بولمايدى دەپ سانايتىندار ءۇشىن: 150 كىسىگە ادەتتە 30 بوتەلكە اراق، 15-17 بوتەلكە كونياك ارتىعىمەن جەتەدى. شىرىن 90-100 ليتر، 3 بۋما گازدالماعان، 3 بۋما  گازدالعان مينەرالدى سۋ جارايدى. 
جەمىس-جيدەكتەر. ءار ۇستەلگە ەكى جەردەن جەمىس-جيدەك قويىلادى. ءبىر قۇتىعا 3 الما، 2 اپەلسين، 2 المۇرت، 2 كيۆي، ءبىر بۋما ءجۇزىم، 3 بانان قويۋعا بولادى. شاي ءۇشىن. 750 گرامم شاي، 14 قۇتى ءسۇت، 6 كەلى كامپيت، داندەردىڭ ارقايسىسىن 2 كەلىدەن، ءتاتتى-جۇمساقتان 120 دانادان الساڭىز، جەتىپ جاتىر.
قىسقاسى، تويحانادان الدانىپ قالماۋدىڭ قامىن ەرتەرەك ويلاعان ءجون. جانە استا-توك مولشىلىق پەن ىسىراپتىڭ ەكى بولەك ۇعىم ەكەنىن ەستە تۇتساڭىز بولعانى.

قازاقستانداعى №1 اسابا كىم؟
جاقىندا وسىنداي سۇراق قويعان surak-zhauap.kz سايتىندا پىكىرلەسكەن جۇرت ءبىراۋىزدان «تۇرسىنبەك قاباتوۆ!» دەپ جاۋاپ بەرىپتى. تۇرسىنبەك قاباتوۆپەن «ءبىرىنشى ورىنعا» تالاساتىن ءبىر اسابا بولسا، ول - نۇرجان تولەنديەۆ ەكەن. دەگەنمەن ەل اراسىندا «تۋكا ارتىستىك شەبەرلىگىمەن باۋرايدى، ال تۇرسىنبەك يمپروۆيزاتسياعا، سوزگە شەشەن، سوندىقتان ول باسقارعان توي قىزىقتى وتەدى» دەگەن پىكىر بار كورىنەدى.
«جاقسى اسابا - جارتى توي». ەرتەرەكتە «ەليتنىي اسابا» دەگەن اتتى تولىمبەك الىمبەكوۆ، نۇرلان ونەرباەۆ، ەرلان ايتۋاروۆ، ازامات ساتىبالدىلار ارقالاپ جۇرەتىن. ال جاستاردىڭ اراسىندا «ەليتنىي» بولماسا دا، ساپالى جۇرگىزەتىن بەيبىت سارىباي، اسحات قىلىشبەك، ولجاس سىدىقبەكوۆ سياقتى جىگىتتەر ەلدىڭ العىسىنا بولەنىپ ءجۇر. كىم دە بولسا «ولگەندە كورگەن ءبىر تويىن» لايىق اسابا جۇرگىزسە ەكەن دەيدى. بىراق تويدىڭ كورىگىن قىزدىراتىن كوركەم جۇرگىزۋشىنىڭ تابەتى دە جامان بولمايتىنى بەلگىلى. «تۋكانىڭ ستاۆكاسى 600 مىڭ تەڭگە، تۇرسىنبەك قاباتوۆتىكى 400-500 مىڭ» دەيدى بىلەتىندەر. استانا مەن الماتىدان باسقا قالاعا شاقىرساڭىز، ۇشاقتىڭ جول پۇلى دا ءسىزدىڭ  موينىڭىزدا. تۇرسىنبەك قاباتوۆتىڭ ءوزى بولسا: «جۇرت ستاۆكا دەگەندى قايدان شىعارادى، بىلمەيمىن. وزدەرى حابارلاسىپ: «ءسىزدى 3000 دوللارعا كەلىسەدى دەيدى، وسىنداي كۇنى بوسسىز با؟»، - دەيدى، نەمەسە «قاي كۇنى بوسسىز؟»، - دەپ، تويىن مەنىڭ ۋاقىتىما ساي اۋىستىرىپ جاتادى، مەن كەلىسپەي قايدا بارامىن؟»، - دەپ شاراسىزدىق تانىتادى. سوڭعى ۋاقىتتاعى «اتاقتى» تويلاردىڭ ءبىرى - قارلىعاش مۇحامەدجانوۆانىڭ ۇزاتۋىن دا جۇرگىزگەنىنە قاراعاندا، تۇرسىنبەكتىڭ قازىر «سۋپەر تامادا» اتالىپ جۇرگەنى تەگىن بولماسا كەرەك...

توي-عۇرىپ
قازىرگى قازاق تويىندا گۇل شوعىن لاقتىرۋ، تورتتىڭ بەتىندەگى شىراقتاردى ۇرلەۋ، كەسۋ سياقتى بوتەن جۇرتتىڭ سالتتارى ەنىپ كەتتى. قازاق عۇرىپقا باي حالىق. اسىرەسە تويعا بايلانىستى سالت-ىرىمدار از ەمەس. «توي-عۇرىپ» دەگەن ايدارىمىزدا ۇمىتىلا باستاعان عۇرىپتاردىڭ ءمانىن اشىپ وتىرساق دەيمىز.

«وتقا ماي قۇيۋ»
وتقا ماي قۇيۋدى قازىر تاڭىرشىلدىكتىڭ قالدىعى دەپ سانايتىندار دا بار. دەگەنمەن قازاقتا وسىنداي سالتتىڭ بولعانى راس. ول تۋرالى شوقان ءۋاليحانوۆ: «جاڭا تۇسكەن كەلىن (كۇيەۋىنىڭ) اكەسىنىڭ ۇيىنە كىرىپ، سالەم جاساپ، «ارۋاق رازى بولسىن» دەپ تاعزىم ەتىپ، وتقا ءبىر قاسىق ماي قۇيۋى كەرەك. جاس كەلىن سالەم ەتكەندە، ارۋاق رازى بولسىن دەپ، تىزە بۇگىپ، ەڭكەيىپ، ماڭدايىن ەدەنگە تيگىزەدى. وتقا تامىزعان ماي جانىپ جاتقاندا، جاس كەلىننىڭ ەنەسى نەمەسە ايەلدەردىڭ ءبىرى الاقانىن وتقا قىزدىرىپ، كەلىننىڭ بەتىن سيپايدى. ۇلكەن ءۇيدىڭ وتىنىڭ قۇرمەتىنە دەپ، قالىڭدىق اتاسىنىڭ يىعىنا شاپان جابادى، وتاعاسى جاس كەلىندى: «ءيىن قاندىرىپ يلەگەن تەرىدەي، مىنەزىڭ جۇمساق بولسىن، قاراعىم»، - دەپ باتا بەرىپ، تۋلاققا، قوي تەرىسىنە وتىرعىزادى»، - دەپ جازادى. ال ىبىراي التىنسارين: «قىز اكەسi ءۇيiنiڭ وڭ جاق iرگەسiنە كۇيەۋگە ارناپ قىمبات ماتادان تiگiلگەن توسەك سالىپ، شىمىلدىق قۇرىپ قويادى. كۇيەۋ تابالدىرىقتان اتتاپ كiرگەندە ءۇش رەت ءتاجiم ەتەدi. تابادا تۇرعان شوققا قولىنا ۇستاتقان تەمiر وجاۋدان مايدى قۇيادى. بiر كەمپiر سۇق قولىن اۋەلi شوققا قارسىلاپ، ودان ءوزiنiڭ ماڭدايىنا، كەۋدەسiنە سۇق قولىن باسادى. بۇدان سوڭ كۇيەۋدi توسەككە وتىرعىزادى. وزگە جۇرت شىعىپ كەتiپ، جەڭگەسi تاماق بەرەدi»، - دەپ جازادى.
ياعني، بۇل ءداستۇر كۇيەۋ جىگىت قالىڭدىعىن الىپ قايتۋعا بارعاندا، ال جاڭا تۇسكەن كەلىن قايىن اتاسىنىڭ شاڭىراعىنا العاش كەلىپ كىرگەندە جاسالاتىن بولعان.

"حالىق ءسوزى" گازەتى