مۇحتار تايجان باستاعان ءبىر توپ ازامات باتىس قازاقستان وبلىسى اۋماعىنداعى رەسەيدىڭ اسكەري پوليگوندارىن جابۋدى تالاپ ەتىپ وتىر. وسىعان وراي، وتكەن اپتادا ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزىپ، مالىمدەمە جاسادى.

تومەندە مالىمدەمەنىڭ ءماتىنى مەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىنىڭ بەينەماتەريالىن جاريالاپ وتىرمىز. ال، جوعارىداعى سۋرەتتەر دە رەسەيدىڭ اسكەري پوليگوندارىندا وتكىزىلەتىن سىناقتاردان زارداپ شەككەن ادامدار، باۋىرلارىمىز!

Abai.kz

مۇحتار تايجان باستاعان ءبىر توپ ازامات باتىس قازاقستان وبلىسى اۋماعىنداعى رەسەيدىڭ اسكەري پوليگوندارىن جابۋدى تالاپ ەتىپ وتىر. وسىعان وراي، وتكەن اپتادا ءباسپاسوز ءماسليحاتىن وتكىزىپ، مالىمدەمە جاسادى.

تومەندە مالىمدەمەنىڭ ءماتىنى مەن ءباسپاسوز ءماسليحاتىنىڭ بەينەماتەريالىن جاريالاپ وتىرمىز. ال، جوعارىداعى سۋرەتتەر دە رەسەيدىڭ اسكەري پوليگوندارىندا وتكىزىلەتىن سىناقتاردان زارداپ شەككەن ادامدار، باۋىرلارىمىز!

Abai.kz

رەسەي فەدەراتسياسىنىڭ قازاقستان رەسپۋبليكاسى ايماعىنداعى اسكەري پوليگوندارى جەرگىلىكتى تۇرعىندارعا وراسان زيان كەلتىرۋدە. پوليگونداردا سىناقتان وتكىزىلىپ، جارىلىپ جاتقان زىمىرانداردىڭ قاتەرلى ۋى قاراپايىم حالىققا اسەر ەتۋدە.
رەسەيدىڭ كاپۋستين يار اسكەري-سىناق پوليگونىنا قازاقستان-رەسەي حالىقارالىق كەلىسىمى بويىنشا باتىس قازاقستان وبلىسىنىڭ بوكەيوردا جانە جانقالا اۋداندارى ايماعىنان 1,456 ملن گەكتار جەر بەرىلگەن.
كاپۋستين يار جانە ازعىر پوليگوندارىندا جۇرگىزىلىپ كەلە جاتقان 55 جىل بويعى سىناقتار كەزەڭىندە بۇل ايماقتا دەنساۋلىعى سىر بەرمەگەن ادام قالماعان دەۋگە بولادى. ءسابي ءولىمى وبلىستىق كورسەتكىشتەن 1,5 ەسەگە جوعارى. بالالار مەن جاسوسپىرىمدەر اراسىنداعى اۋرۋ جونىنەن كەيبىر دەرەكتەردە 100 000 ادامعا شاققاندا 88 638 جاننىڭ سىرقاتى بارى بەلگىلى بولعان. پوليگون ايماعىنا كىرەتىن جەرلەردەگى حالىق اراسىندا ءتۇرلى قاتەرلى ىسىكتەردىڭ كوبەيۋى بايقالادى.
الدىن الا جاسالعان راديوەكولوگيالىق زەرتتەۋلەر ناتيجەسىنە قاراعاندا بقو-نىڭ وڭتۇستىك ءوڭىرى راديونۋكليدتىك جانە اۋىر مەتاللدارمەن ۋلانعانى، ونىڭ اۋا مەن توپىراققا، سۋعا، سول ارقىلى جەرگىلىكتى حالىققا زالالى انىقتالىپ وتىر. قاراتوبە، قازتالوۆ، جانقالا، تايپاق، بوكەيوردا اۋداندارىنداعى بارلىق سۋ كوزدەرى راديونۋكليدتىك جانە اۋىر مەتاللدارمەن ۋلانعانى كەسىرىنەن ىشۋگە، پايدالانۋعا جارامسىز. نيكەل، قورعاسىن، مارگانەتس، كوبالت سياقتى اسا زياندى قۇرامدار رۇقساتتى مولشەردەن جۇزدەگەن ەسە جوعارى.
باتىس قازاقستان ايماعىنداعى جانۋارلار الەمى دە بۇل پوليگوندار زاردابىن شەگۋدە. تۇسىنىكسىز جاعدايدا مالدىڭ، جابايى كيىكتەردىڭ جاپپاي قىرىلۋى الدەنەشە رەت كەزدەسكەن.
بقو عانا ەمەس، اتىراۋ وبلىسىنىڭ قۇرمانعازى جانە قىزىلقوعا اۋداندارى ايماعى دا رەسەيلىك ازعىر پوليگونىنىڭ زاردابىن 15 جىل بويى تارتتى. ازعىر پوليونىندا رەسمي مالىمەت بويىنشا 17 رەت يادرولىق سىناق جۇرگىزىلگەن. العاشقى سىناق 500 شامالى تۇرعىنى بار ازعىر اۋىلىنان 1,5 شاقىرىم جەردە 160 مەتر تەرەڭدىكتە جاسالعان. سىناقتان سوڭ 20 كۇن بويىنا جەر بەتىنە 200 مىڭ كيۋري رادياكتيۆتى گاز شىققان. ال كەلەسى سىناقتان سوڭ 9 كۇن بويىنا اۋاعا گاز تاراپ ونىڭ ولشەمى 5,4 ملن كيۋريدى قۇراعان.
رەسەيلىك اتومشىلار ودان كەيىنگى جاسالعان تاعى دا 5 جويقىن سىناق-جارىلىستىڭ زيانى جونىندە مالىمەت بەرمەي قويعان. قۇپيالانعان ءتورت جارىلىس الاڭقايىنان عانا شىققان رادياكتيۆتى گاز مولشەرى 10 ملن كيۋريدەن اسىپ كەتكەن. مامانداردىڭ ايتۋىنشا، ازعىر پوليگونىنداعى جەراستى سىناق ۇڭگىرلەرى اپاتتى جاعدايدا. ولار اسا ۋلى رادياكتيۆتى تۇزىلىمگە تولىپ تۇر. جەر بەتىنە، ادام پايدالاناتىن سۋعا، توپىراققا ارالاسۋ قاۋپى زور. ازعىر اۋىلى ماڭىنداعى تسەزيدىڭ رۇقساتتى مولشەرى 220 ەسە، ءپلۋتونيدىڭ رۇقساتتى دەڭگەيى 240 ەسە جوعارى. بۇۇ-نىڭ دامۋ باعدارلاماسىنىڭ كومەگىمەن جاسالعان عىلىمي زەرتتەۋلەر باتىس قازاقستان ايماعىنىڭ حيميالىق ۋلانۋعا ۇشىراعانىن دالەلدەپ وتىر.
كاپۋستين يار جانە ازعىر پوليگوندارىنا جەرى بەرىلگەن بقو، اتىراۋ وبلىستارىنىڭ بارلىق اۋداندارى ەكولوگيالىق اپات ايماعىنا جاتۋعا ءتيىس ەكەنىن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ ارنايى كوميسسياسى دا دالەلدەپ ايتىپ وتىرسا دا بيلىك مۇنى مويىنداعىسى جوق. ازعىر پوليگونى جەرىنىڭ استىنان كومىرسۋتەگى قورلارى تابىلعانى جونىندەگى دەرەك - ايماقتىڭ ەكونوميكالىق تارتىمدىلىعىنا كەرى اسەر ەتپەس ءۇشىن بيلىكتىڭ حالىق دەنساۋلىعىن باسكە تىگىپ وتىرعانى بايقالادى.