سونىمەن، ەكس-ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى، قر ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى توراعاسىنىڭ بۇرىنعى ءبىرىنشى ورىنباسارى سامات ءابىش شارتتى تۇردە 8 جىل مەرزىمگە سوتتالدى.

جۇرت سامات ابىشكە قاتىستى سوت ۇكىمىنە رازى ەمەس. نەگە؟

مەنىڭشە، ونىڭ التى سەبەبى بار.

بىرىنشىدەن، سامات جاي ادام ەمەس. كەرەك دەسەڭىز ول كوپ گەنەرالدىڭ ءبىرى دە ەمەس. ول – وتىز جىل ەلدى باسىبايلى جالعىز ءوزى باسقارىپ، بۇگىندە نەگاتيۆتى برەندكە اينالعان ەسكى قازاقستاننىڭ ارحيتەكتورى مەن نەگىزىن قالاۋشىسى، ەكس-ەلباسى نۇرسۇلتان نازارباەۆتىڭ نەمەرە ءىنىسى. ياعني، نەمەرە اعاسىنا دەگەن بۇتكىل نارازىلىق پەن قارسىلىق ونى اينالىپ ءوتىپ كەتە المايدى! باسقاسىن ايتپاعاندا، كىناسىنىڭ بار-جوعىنا قاراماستان ول – سول ساياسي ترەندتىڭ، اعىمداعى كونيۋنكتۋرانىڭ قۇربانى.

ەكىنشىدەن، سامات ەسكى قازاقستان تۇسىندا ايدالادا جۇرگەن جوق. اۆتوريتارلى جۇيەدە ۇقك نەندەي سۇستى ءھام سەستى ورگان ەكەنىن بىلەمىز. نەمەرە اعاسىنىڭ ونى سول قاحارلى مەكەمە توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى ەتىپ تاعايىنداعانى دا جايدان-جاي ەمەس. ونداي كادرلىق شەشىمنىڭ ارتىندا ەرەكشە سەنىم، ەرەكشە وكىلەتتىك جاتىر. باسقاسىن ايتپاعاندا ء(بىزدىڭ ەلدە ۇقك-نىڭ ارالاسپايتىن جەرى جوق جانە وعان قوعام تاراپىنان ەشقانداي باقىلاۋ دا جوق!), قاندى قاڭتارعا بۇل ورگاننىڭ (ونىڭ ءبىرىنشى باسشىلارىنىڭ، سونىڭ ىشىندە سامات ءابىشتىڭ) تىكەلەي قاتىسى بار ەكەنىن سوت انىقتاپ بەرىپ وتىر ەمەس پە؟ ياعني، قاڭتاردا قاڭسىراپ، قان جىلاپ قالعان حالىقتىڭ ساماتقا لايىقتى جازا تاعايىندالۋىن تالاپ ەتۋى ابدەن زاڭدى ءارى ورىندى.

ۇشىنشىدەن، سوت جاسىرىن ءوتتى. مەنىڭ پايىمداۋىمشا، قاڭتار سەكىلدى جالپىۇلتتىق تراگەدياعا قاتىسى بار كەز كەلگەن سوت پروتسەسى اشىق تا جاريا تۇردە ءوتۋى ءتيىس! جاسىرىن سوت وتىرىسى قوعامدىق پىكىردى سان-ساققا، سونىڭ ىشىندە، بيلىكتىڭ حالقىنان ءبىر نارسە جاسىرىپ قالعىسى كەلەتىن تۋرالى ويعا جەتەلەيدى. جۇرتى الدىندا بەتى اشىق بيلىك ولاي جاسامايدى.

تورتىنشىدەن، سوت ۇكىمى تۋرالى اقپارات ءبىر اي بويىنا قۇپيا ساقتالىپتى. ونداي ساياسي تەحنولوگيالىق قۋلىق بيلىككە ابىروي بەرمەسى انىق. رەسمي اقپاراتتىڭ ءبىر اي بويىنا قۇپيا ساقتالۋى جانە تۋرا بارشا جۇرت قۋانا قارسى الاتىن ناۋرىز مەيرامى الدىندا جارىققا شىعۋىنىڭ وزىندە ساياسي تەحنولوگيالىق ءبىر گاپ بولعان سىقىلدى: ون كۇن بويىنا «ناۋرىزنامالاتىپ» جۇرگەن جۇرتتىڭ مۇنداي حاباردى تالقىلاۋعا دا مۇرشاسى بولعان جوق.

بەسىنشە سەبەپتى ايتا-ايتا شارشادىق. اڭگىمە بيلىك ءترانزيتىن قولعا الار كەزىندەگى توقاەۆ پەن نازارباەۆتىڭ ەكەۋارا «دجەنتلمەندىك» كەلىسىمى تۋرالى. نازارباەۆتىڭ ءوزىنىڭ فاۆوريتىنە قويعان تالاپ-شارتتارىنىڭ ىشىندە ەلباسىنىڭ وتباسى مۇشەلەرىنىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن زاڭمەن قۋدالانباۋى جايىندا بولسا كەرەك. سامات ابىشكە قاتىستى سونشالىقتى جۇمساق سوت ۇكىمىنە سول جايت اسەر ەتتى دەپ ويلايمىن.

التىنشىدان، جانە ول تۋرالى ءبىز اشىق ايتۋىمىز كەرەك، سامات باسقا-باسقا ەمەس، ۇقك توراعاسىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى بولعان ادام. ول دەگەنىڭىز ءبىز بىلە بەرمەيتىن بارشا مەملەكەتتىك قۇپيادان حاباردار بولدى دەگەن ءسوز. ول دەگەنىڭىز ارنايى قىزمەت مۇمكىندىكتەرىن پايدالانىپ، بيلىك باسىنداعى باستى تۇلعالارعا، وليگارحتارعا، بيلىككە تالاسۋى مۇمكىن باسقا ادامدارعا قاتىستى كومپرومات جيناۋ مۇمكىندىگى بولدى دەگەن ءسوز. سول سەبەپتى كەزىندە تەك قانا ءوزىنىڭ اعاسىنا ەسەپ بەرگەن جانە ونىڭ قۇپيا تاپسىرمالارىن ورىنداعان ساماتتىڭ ارحيۆىندە بۇگىنگى بيلىكتە باستى شەشىم قابىلدايتىن جوعارى لاۋازىمدى شەندىلەردىڭ زاڭسىز قيمىل-ارەكەتتەرى نە باسقا دا جاعىمسىز تىرلىكتەرى تۋرالى كومپرومات جوق دەپ كىم ايتا الادى؟!

بالكىم، وسى، جۇرتتىڭ ءبارى سىناپ جاتقان سوت ۇكىمىنىڭ استارىندا سول كومپرومات جاقان بولار...

ەڭ باستى ەكى ساياسي ءتۇيىن مىناداي.

ادىلەتتىكتى باستى قاعيدات رەتىندە جاريالاعان جاڭا قازاقستاندا «ەكىجۇزدى ستاندارتتار» ورىن الىپ وتىر. قاندى قاڭتارعا قاتىستى ءدال سونداي ايىپ تاعىلعان الماتى قالاسىنىڭ ۇقكد باستىعى نۇرلان ءماجىلوۆ التى جىلعا باس بوستاندىعىنان ايرىلىپ، جازاسىن تۇرمەدە وتەۋدە، ال سامات ءابىش شارتتى تۇردەگى جازا الدى. ادىلەتتىك قايدا؟

جاڭا قازاقستان ەسكى قازاقستانعا، ياعني توقاەۆ نازارباەۆقا ءالى دە تاۋەلدى بولىپ وتىر! ال بۇل جايت جاڭا قازاقستان يدەياسىنا ەندى عانا سەنە باستاعان جۇرتقا تەرىس اسەر ەتەتىنى ايدان انىق.

ءامىرجان قوسان

Abai.kz