2016 جىلدىڭ 1 قاڭتارىنان باستاپ قازاقستاندا قورشاعان ورتانى قورعاۋ سالاسىنداعى ورگان بەكىتكەن تىزبەگە ەنگىزىلگەن ونىمدەرگە قاتىستى (يمپورتتاۋشىلاردىڭ) ءوتىل جونىندەگى جۇزەگە اسىرۋ ءپرينتسيپى قولدانىلا باستادى. ەگەر وندىرۋشىلەر (يمپورتتاۋشىلار) قالدىقتاردى وزدىگىنەن وڭدەي الماسا، وندا بولماۋى، وكم وپەراتورىنا ءوتىل الىمىن تولەۋگە مىندەتتەنەدى.

وكم باستاپقىدا اۆتوكولىك قۇرالدارى مەن ولاردىڭ كومپونەنتتەرىنە (شينالار، اككۋمۋلياتورلار، مايلار جانە ت.ب.) قاتىستى بولىپ كەلسە، كەيىننەن ءونىم تۇرلەرى (وراما، كابەل جانە ت.ب.) قاتارى ۇنەمى تولىقتىرىلىپ وتىردى. قر ەكولوگيا مينيسترلىگى 2019 جىلعى 23 جەلتوقساننان باستاپ № 95 بۇيرىقپەن اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنا وكم ءوتىل جيناۋدى ەنگىزدى.

وسى ساتتەن باستاپ قازاقستاندا «ءوتىل جيناۋعا جول جوق» ناۋقانى باستالدى. ونىڭ اسقان بەلسەندىلىگى الەۋمەتتىك جەلىلەر مەن باق كورىنىس تاپتى. اقپاراتتىق شابۋىل تالما تۇسقا شاۋىل جاسادى: ءوتىل جيناۋ - قاراپايىم ازاماتتارىڭ قالتاسىنا قول سۇعىپ پايدا تابۋ قۇرالى بولىپ تابىلاتىندعى جاسىرىن ەمەس. بىراق وسى ناۋقاننىڭ تاساسىندا تۇرعاندار ويعا العاندارىن ىسكە اسىرۋ ءۇشىن  بلوگەرلەردى، ساياساتكەرلەردى، دەپۋتاتتاردى، قوعام قايراتكەرلەرىن تارتتى. ءوتىل جيناۋدى ەنگىزۋ اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن ساتۋشى بەلگى ويىنشىلارعا كەدەرگى كەلتىرەتىنى جونىندە جۇمعان اۋىزدارىن اشقان جوق.

الەۋمەتتىك جەلىدەن قر پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ورىنباسارى رومان سكلياردىڭ 2020 جىلعى 1 قازانداعى پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ دەپۋتاتتارىنىڭدەپۋتاتىق ساۋالىنا جاۋاپ رەتىندە  جولداعان حاتىن تابۋعا بولادى. ونداعى باستى ماسەلە اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنا قاتىستى ءوتىل تولەمىن ەنگىزۋگە قاتىستى بولدى.

«اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنا ءوتىل جيناۋ الىمى 2019 جىلعى 23 جەلتوقساننان باستاپ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ وزدىگىنەن جۇرەتىن اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن وندىرۋشىلەرگە، سونداي-اق ەاەو-عا مۇشە مەملەكەتتەر مەن ءۇشىنشى ەلدەردىڭ يمپورتتاۋشىلارىنا قاتىستى ەنگىزىلىپ وتىر. يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتى بويىنشا، ءوتىل جيناۋ الىمىن ەنگىزۋدىڭ نەگىزگى ماقساتى اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنىڭ ەسكىرگەن پاركىن 80% -عا جاڭارتۋ، وتىلدەۋدىڭ تولىققاندى جۇيەسىن قۇرۋ، سونداي-اق قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا پايدالانۋدان شىققان تەحنيكانى وتىلگە تاپسىرۋدى ىنتالاندىرۋ بولىپ تابىلادى»، - دەلىنگەن سكليار حاتىندا.

ۆيتسە-پرەمەر ناقتىلاپ  اتاپ وتكەندەي، ۆەدومستۆوارالىق كوميسسيادا كاسىپكەرلىك قىزمەتتى رەتتەۋ ماسەلەسى بويىنشا تراكتورلاردىڭ، استىق جينايتىن جانە جەمشوپ جينايتىن كومباينداردىڭ بارلىق تۇرلەرى مەن ماركالارىنا ءوتىل  الىمىن ەنگىزۋدى كوزدەيتىن قازاقستان رەسپۋبليكاسى يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگى جۇرگىزگەن رەتتەۋشىلىك اسەردى تالداماسى ماقۇلداندى. وندىرۋشىلەردىڭ كەڭەيتىلگەن مىندەتتەمەلەرى قولدانىلاتىن تاۋارلاردىڭ (ونىمدەردىڭ) تىزبەسىندە تىكەلەي شەتەلدىك جانە وتاندىق ينۆەستيتسيالاردى تارتۋ جونىندەگى كەشەندى ءىس-شارالار جوسپارىنا ەنگىزىلگەن (CLAAS, Lemken (گەرمانيا), John Deere, AGCO, Case New Holland, Green Plain (اقش) جانە ت.ب.) كەيبىر شەتەلدىك كومپانيالارعا ءوتىل الىمىن تولەمەۋگە مۇمكىندىكتى الىپ تاستاۋ كوزدەلىندى.

«اتالعان الىپ تاستاۋ ۇلكەن ەگىستىكتەردەگى جانە ەگىن جيناۋ الاڭدارىنداعى جوعارى تۇسىمدىلىكتەگى مايلى جانە وزگە دە رەنتابەلدىلىگى جوعارى داقىلدار وندىرىسىندە قاجەتتىلىككە قازاقستان رەسپۋبليكاسىندا وندىرىلەتىن تەحنيكا ءوزىنىڭ سيپاتتامالارى مەن ساپاسى بويىنشا يمپورتتىق ۇلگىلەرگە جاۋاپ بەرمەيتىندىگىنە قاتىستى «اتامەكەن» ۇلتتىق كاسىپكەرلەر پالاتاسىنىڭ، سالالىق قاۋىمداستىقتاردىڭ جانە اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگى جانىنداعى وداقتاردىڭ، سونداي-اق اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەردىڭ قولداۋحاتى نەگىزىندە ەنگىزىلدى.

سونىمەن قاتار، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق كوميسسيا كەڭەسىنىڭ 2020 جىلعى 21 اقپانداعى وتىرىسىندا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ۇكىمەتىنە ەاەو-عا مۇشە مەملەكەتتەر وندىرۋشىلەردىڭ اراسىنداعى كەمسىتۋشىلىك شارالارىن جويۋ ماقساتىندا وسى ەرەكشەلىكتى الىپ تاستاۋ ۇسىنىلدى»، - دەلىنگەن دەپۋتاتتىق ساۋالعا جاۋاپتا.

وسى ماقساتتا ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار ءمينيسترىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشىنىڭ 2020 جىلعى 15 ماۋسىمداعى بۇيرىعىمەن ءتيىستى ەسكەرتۋ الىنىپ تاستالدى.

سكليار ماجىلىسمەندەرگە قازاقستان رەسپۋبليكاسى يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ دەرەكتەرىنە سايكەس تراكتورلار مەن كومباينداردىڭ ءوتىل تولەمى اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىن جاساۋ سالاسىنىڭ ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىعىن ەداۋىر ارتتىردى دەپ ءتۇسىندىردى.

«سوڭعى جىلدىڭ وزىندە عانا وتپەلى كەزەڭنىڭ شەكتەۋلى مەرزىمىن ەسكەرە وتىرىپ، ونەركاسىپتىك قۇراستىرۋ تۋرالى كەلىسىمدەر جاسالدى جانە الەمدىك جەتەكشى برەندتەردىڭ: - تراكتورلار - Case IH Steiger, Magnum, New Holland T9, T8, Buhler Versatile HHT, Versatile 2375, Lovol 354, 604, 904/1304, كيروۆەتس ك-700; - كومبايندار - Case IH Axial Flow 4088 (5-سىنىپ، روتورلىق باستىرماسى بار), New Holland TC 5.90, تس 5.80 (5-سىنىپ، باراباندىق باستىرماسى بار), TORUM 750, 785, ACROS 585 روتورلىق ينتەللەكتۋالدىق استىق جينايتىن كومبايندار 5 VECTOR 450 Track, RSM 1401 جەم-ءشوپ جينايتىن كومباينداردىڭ ونىمدىلىگى جوعارى تەحنيكاسىنىڭ  ءوندىرىسى ەنگىزىلدى.

قازىرگى ۋاقىتتا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ اۋماعىندا CLAAS نەمىس برەندىنىڭ تەحنيكاسىن ونەركاسىپتىك قۇراستىرۋ تۋرالى كەلىسىمگە قول قويىلدى»، - دەپ حابارلادى ۆيتسە-پرەمەر.

ول ەاەو ەلدەرىنەن اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنىڭ ءىرى وندىرۋشىلەرى قازاقستاندىق كاسىپورىندارمەن بىرلەسىپ كووپەراتسيالىق جوبالاردى تابىستى ىسكە اسىرىپ جاتقانىن مالىمدەدى. ءدال قازىر اۋىل شارۋاشىلىعى ماشينالارىن جاساۋدىڭ قازاقستاندىق سەكتورىندا «اگروماشحولدينگ KZ» اق («Essil» كومبايندارى، «Lovol» تراكتورلارى، «كيروۆەتس» تراكتورلارى جانە ت.ب.), "كز" ۆەكتور "جشس (" Vektor "كومبايندارى،" Acros "كومبايندارى جانە ت.ب.)," سەماز "جشس («بەلارۋس» تراكتورلارى), «كومپوزيت گرۋپپ» جشس («بەلارۋس» تراكتورلارى), «پەتروپاۆل تراكتور زاۋىتى» اق («ك-744»، «باتىر» تراكتورلارى، ەگىس كەشەندەرى), «قوستاناي تراكتور زاۋىتى» جشس («كيروۆەتس» تراكتورلارى), «قازاقستان اگرو يننوۆاتسيالىق كورپوراتسياسى» جشس («بەلورۋس» تراكتورلارى، «RSM» تراكتورلارى، «ACROS» كومبايندارى جانە ت.ب.) جانە «دون Map» جشس (دەستەلەگىشتەر) سىندى كاسىپورىندار بار.

«قازاقستان اۋماعىندا ءوندىرىس ۇيىمداستىرعان جاعدايدا وندىرۋشىلەر اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن ءوندىرۋ ءۇشىن ەاەو تەحنيكالىق رەگلامەنتتەرىنىڭ ەكولوگيالىق تالاپتارىنا سايكەس كەلەتىن بىرقاتار شىعىنداردىڭ قارجىلاندىرىلۋى جانە وتەماقىسىن الۋعا ءۇشىن ىنتالاندىرىلۋعا قۇقىلى بولىپ تابىلادى.

ءوتىل جيناۋ الىمىن ەنگىزۋ اياسىندا پايدالانۋدان شىققان اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن تاپسىرۋ باعدارلاماسىن ىسكە قوسۋ جوسپارلانۋدا، وندا وتىلگە تاپسىرىلعان ەسكىنىڭ ورنىنا جەڭىلدىك سەرتيفيكاتى بەرىلەدى. ونى كەيىننەن جاڭا تەحنيكانى ساتىپ الۋ كەزىندە پايدالانۋعا بولادى. جەڭىلدىك سەرتيفيكاتىنىڭ نومينالدى قۇنى زاڭنامادا بەلگىلەنگەن تارتىپپەن ايقىندالادى جانە 1,5 ملن. تەڭگەگە دەيىن قۇراۋى مۇمكىن.

بۇگىنگى تاڭدا مەتالل سىنىقتارىنا كومباين تاپسىرۋ كەزىندە وتەماقى شامامەن 300-500 مىڭ تەڭگەنى قۇرايدى ", - دەلىنگەن سكلياردىڭ حاتىندا.

بۇل شارالار ءوتىل  الىمىنا جۇمسالاتىن شىعىنداردى نيۆەليرلەپ قانا قويماي، ءوندىرىستى دامىتۋ جانە وقشاۋلاندىرۋ دەڭگەيىن ارتتىرۋ ءۇشىن قوسىمشا ءتيىمدى جاعدايلار الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.

ايتپاقشى، «اتامەكەن» ۇكپ قر ۇكىمەتى جانىنداعى ەكونوميكالىق ينتەگراتسيا جونىندەگى ۇيلەستىرۋ كەڭەسىنىڭ وتىرىسىندا № 695 بۇيرىق نورمالارىنىڭ شىن مانىندە ىشكى نارىق ءۇشىن كەدەرگى نەمەسە كەدەرگى بەلگىلەرى بار ەكەندىگى تۋرالى ەەك ءتيىستى قورىتىندىسىنىڭ بولماۋىنا بايلانىستى «قازاقستانداعى ءوتىل الىمى ماسەلەسىن ەەك كەڭەسىنە شىعارۋعا قارسى شىقتى ەاەو». الايدا بۇل ماسەلە ەەك كەڭەسىندە قارالىپ، وندا قازاقستاننىڭ ىشكى نارىقتاعى كەدەرگىلەردى جويۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى.

قر ەكولوگيا مينيسترلىگى بۇيرىققا وزگەرىستەر ەنگىزىپ، يمپورتتىق اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنا ءوتىل الىمىن ەنگىزۋى ايلا-شارعى مەن الىپساتارلىقتىڭ ىرىڭ-جىرىڭىنىڭ باستالۋىنا اكەپ سوقتى.

«وسىعان بايلانىستى فەرمەرلەر ەندى قۇنى 10% -عا، ءتىپتى ودان دا ارتاتىن ونىمدىلىگى جوعارى شەتەلدىك اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنا (Jonn Deer, Claas جانە باسقالارى) ءوتىل الىمىن تولەۋگە ءماجبۇر بولدى.

مىسالى، New Holland 410 كومباينى ورتا ەسەپپەن 16% -عا قىمباتتاپ، 77 ملن تەڭگەنى قۇراسا، ءوز كەزەگىندە John Deere W550 كومباينى 12% -عا شارىقتاپ،  ساتىپ الۋشى فەرمەرگە 105 ملن تەڭگەگە تۇسەتىن بولدى.

ال قازىرگى ۋاقىتتا وتاندىق فەرمەرلەردىڭ تەحنيكالىق  پاركىنىڭ 80% توزعان اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنان تۇراتىندىقتان وزدەرىن جاڭارتۋدى وتە قاجەت ەتەدى»، - دەپ جازدى ۇكپ-ءتىڭ ۇلەستەس باق-ى.

ال قوعامدىق پىكىردىڭ «كوزى اشىق» كوشباسشىلارى: «ەگەر ءبىز قازىر ءوز فەرمەرىمىزدى قولداماساق، ەرتەڭ شەتەلدىك فەرمەردى قولدايتىن بولامىز»، - دەدى.

ارينە، ءوتىل الىمىن ەنگىزۋ كەزىندەگى كەمشىلىكتەر ورىن الىپ، ءتىپتى انىق زاڭ بۇزۋشىلىقتار ەتەك جايدى. وسىلايشا، 2022 جىلعى 11 قاڭتارداعى پارلامەنت ءماجىلىسىنىڭ وتىرىسىندا سويلەگەن سوزىندە پرەزيدەنت توقاەۆ ءوتىل الىمىن توقتاتۋ جانە ءوتىل الىمىن يەلەنۋ بويىنشا شارالار قابىلداۋدى ۇكىمەتكە تاپسىردى.

اتالعان تاپسىرمانى ورىنداۋ اياسىندا 2022 جىلعى 18 قاڭتاردا قر ۇكىمەتى «قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەكولوگيا، گەولوگيا جانە تابيعي رەسۋرستار مينيسترلىگىنىڭ ۆەدومستۆولىق باعىنىستى ۇيىمدارىنىڭ كەيبىر ماسەلەلەرى تۋرالى» قاۋلى قابىلدادى.

وندىرۋشىلەردىڭ (يمپورتتاۋشىلاردىڭ) كەڭەيتىلگەن مىندەتتەمەلەرىنىڭ وپەراتورى رەتىندە «جاسىل دامۋ» اق تۇلعاسىنداعى مەملەكەتتىك ۇيىم بەكىتىلدى. ءوتىل الىمىن اكىمشىلەندىرۋ جانە ءتيىستى قاراجاتقا بيلىك ەتۋ بولىگىندە «وكپ وپەراتورى» جشس قىزمەتى توقتاتىلدى.

2022 جىلعى 23 اقپاندا قازاقستان پرەمەر-ءمينيسترىنىڭ ءبىرىنشى ورىنباسارى رومان سكليار اۆتو- جانە اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنا ءوتىل الىمىنىڭ جاڭا مولشەرلەمەلەرىن جاريالادى.

«اۆتوكولىك پەن اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىنىڭ بارلىق تۇرلەرىنە مولشەرلەمەنى 50% -عا تومەندەتۋ تۋرالى شەشىم قابىلداندى»، - دەپ حابارلادى سكليار.

سول ۋاقىتتا ەڭ ءىرى ەت وڭدەۋ كومپانيانىڭ باس ديرەكتورى بەيبىت ەرۋباەۆ باق بەرگەن سۇحباتىندا «John Deere-ءدىڭ نەگە قازاقستاندا زاۋىت سالمايتىنىن «كوپشىلىككە ءتۇسىندىرىپ بەردى».

"اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن ءوندىرۋ جانە جەتكىزۋ تاقىرىبىندا مەن John Deere, Case جانە Caterpillar كومپانيالارىمەن سويلەستىم. ولاردىڭ كوزقاراسى وتە پراگماتيكالىق: قازاقستان نارىعى ولارعا مۇندا ءوندىرىستى ورنالاستىرۋعا قىزىق بولاتىنداي كەرەكتى ەمەس. ال، بىزدەن سونشاما تراكتور مەن كومباين ساتىپ المايدى، سوندا ولار ءۇشىن وقشاۋلاۋ ءتيىمدى بولادى! ال ەگەر ولارعا ءتيىمسىز بولسا، وندا ولار بۇنداي قادامعا ەش بارمايدى.

الەمدىك الىپتار مەملەكەتتەن قارجى الۋ ءۇشىن جالعان ءوندىرىستى جولعا قويعان قازاقستانداعى تەحنيكانىڭ جەكەلەگەن «قۇراستىرۋشىلارى» ەمەس، قازىرگىدەي اق پەن قاراسى ايىرىلعان ءوز جوبالارىندا الاياقتىق جاسامايتىنى ابدەن تۇسىنىكتى. ال ەگەر بىزگە ەلەۋلى ويىنشىلار كەلۋگە شەشىم قابىلداسا، وندا ولار كۇردەلى تەحنولوگيالىق پروتسەستەردى قامتيتىن شىنىمەن تەرەڭ وقشاۋلانعان جاعدايدا جۇمىس ىستەگىسى كەلەدى. بىراق ولاردىڭ مۇنداي تاۋەكەلشىل جوسپارلارى بىزدە بىردەن نەمەن بەتپە-بەت كەلەدى؟

كوپتەگەن شەشىلمەيتىن پروبلەمالارمەن، ءبىرىنشى كەزەكتە بىلىكتى كادرلاردىڭ جوقتىعىمەن. ونىڭ ۇستىنە، بارلىق دەڭگەيدە - ينجەنەرلەر مەن مەنەدجەرلەردەن باستاپ قاتارداعى جۇمىسشىلارعا دەيىن جەتكىلىكسىزدىكپەن", - دەپ مالىمدەدى ەرۋباەۆ.

John Deere دە، Case دە، Caterpillar دا ەگەر قازاقستاندا ساتۋ توقتاپ قالسا قابىرعاسى قايىسىپ ەش كۇيزەلمەيدى.

الايدا وسى ورايدا بىردەن بىرنەشە ساۋالدار تۋىندايدى.

ەگەر تاپ سول John Deere تەحنيكاسىن ساتىپ الۋدى تەك ءىرى اگراريلەردىڭ قالتاسى عانا كوتەرەتىن بولسا، ەرۋباەۆ مىرزا قانداي فەرمەرلەردى ويلاپ زار يلەۋدە؟ بۇعان قوسا، سوڭعى ۋاقىتقا دەيىن مەملەكەت ولاردىڭ شەتەلدىك اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن ساتىپ الۋىن سۋبسيديالاپ كەلدى. سوندىقتان بارلىق - كومبايندار وندىرۋشىلەرگە دە، اگروحولدينگتەرگە دە وتە ءتيىمدى بولدى.

وسى ورايداعى ەكىنشى ساۋال John Deere-ءدىڭ «قابىرعاسى قايىسىپ ەش كۇيزەلمەيتىنە» قاتىستى. ەگەر ول ءوز تاراپىنان قازاقستانعا سونشالىقتى قىزىعۋشىلىق تانىتپاسا، وندا ونىڭ وكىلدەرى ءوتىل الىمىن تالقىلاۋ بويىنشا ونەركاسىپ مينيسترىمەن كەزدەسكەن دەپۋتاتتاردىڭ دەلەگاتسياسىنىڭ نەگە شاشباۋىن كوتەرىپ قوسا شاپقىلايدى؟

بۇل جەردە وزدىگىنەن ءۇشىنشى ساۋال تۋىندايدى. ءوتىل الىمىن الىپ تاستاۋ جونىندەگى اقپاراتتىق ناۋقاننىڭ ەكىنشى تولقىنى John Deere رەسەيدەن كەتۋگە ءماجبۇر بولۋىمەن بايلانىستى ەمەس پە؟ ەندى قازاقستاندا ساتىلماعان تەحنيكا باسقا ەلگە وڭاي ساتىلادى دەپ بالاشا ويلاپ قالۋعا ەش بولمايدى. ۇلكەن وتكىزۋ نارىعى جوعالدى، John Deere وزىنە «قاجەتسىز» قازاقستاندىق نارىقتان دا ايىرىلىپ قالۋى ىقتيمال. ال، ونىڭ ءوز كەزەگىندە قالتاسىن قامپيتىپ پايدا كورگىڭىز كەلەدى عوي؟!

2021 جىلى «دجون دير فاينەنشلدىڭ» رەسەيدەگى تابىسى 2,7 ملرد ءرۋبلدى قۇراپ، تازا پايدا - 0,9 ملرد رۋبل بولدى. بۇل جەردە امەريكاندىق ءوندىرۋشى بۇل ءوزىمىز ءۇشىن شامالى سوما دەپ قۋاقىلانا المايدى.

مىنە، اقىر سوڭىندا ءتورتىنشى ساۋال تۋىندايدى: John Deere سانكتسيالاردى اينالىپ ءوتىپ، ءوز تەحنيكاسىن رەسەيگە جەتكىزۋ ءۇشىن قازاقستاندى تاسىمالداۋ بازاسى رەتىندە پايدالانۋدى جوسپارلاپ وتىرعان جوق پا؟ ەگەر بۇل كوزدەگەنى شىن بولاتىن بولسا، وندا وندىرىستىك الىپقا «قاجەتسىز» قازاقستاندىق نارىقتاعى ءوتىل الىمى نەگە كەدەرگى كەلتىرەتىنى ايقىن دا، تىم تۇسىنىكتى بولا تۇسەدى.

دەرەككوزى: ulusal.az

Abai.kz