– «الداسپان» توبى اكۋستيكالىق دوم­بىرانىڭ ءۇنىن بۇزدى ما، ساقتادى ما؟

– بۇرىنعى دومبىرالاردىڭ ىشەگى مال­دىڭ ىشەگىنەن جاسالاتىن بولعان. كەيىن كوم­پوزيتور-رەفورماتور احمەت جۇبانوۆ وركەستر قۇرۋ ءۇشىن، وركەستر دومبىرالارىن ءبىر ستاندارتقا كەلتىرۋ ءۇشىن نەيلون ءجىپتى پايدالاندى. 19 پەرنەلى اكۋستيكالىق دوم­بىرا وسىلاي قالىپتاسىپ كەلدى. «ال­داس­پان» توبى سول فورمانى ساقتادى، بىراق دوم­بىرانىڭ ىشەكتەرىن مەتالعا اۋىس­تىر­دى. دەگەنمەن نەيلون ىشەكتىڭ دىبىسى، تەمبرى 90%-داي ساقتالىپ قالدى. 10%-ىن جوعالتىپ الدىق، ارينە. الايدا ءبىر مۇرا­عات­تىق جازبالاردان كۇيشى دينا نۇر­پەيى­سو­ۆانىڭ دومبىراسىنىڭ ءۇنىن تىڭداعان كەزدە ءبىزدىڭ تەمىر ىشەكتى اسپابىمىزدىڭ ۇنىنەن اۋمايتىن بولىپ شىقتى. سوندىقتان احمەت جۇبانوۆ دومبىراسىنان 10% ايىر­­ماشىلىعىمىز بار، ال دينا نۇرپەيى­سو­ۆانىڭ اسپابىنان 2%-داي عانا ايىر­ما­شى­لىق بار دەي الامىز. تەحنولوگيا جاعى­نان بىزدىكىنىڭ، ارينە، مۇلدەم باسقا اسپاپ ەكەنى راس. اكۋستيكالىق دومبىرانىڭ ءۇنى باسەڭدەۋ بولادى، ال ەلەكتر اسپاپتىڭ دىبىسى زور، ولارمەن ۇلكەن ستاديونداردا ويناي بەرۋگە بولادى.

– دەگەنمەن «دومبىرانى ەلەكتر اسپاپقا اينالدىرۋ ونىڭ ءۇنىن، ۇلتتىق بوياۋىن، قاسيەتىن جوعالتادى» دەگەن پىكىرلەر تىيىلار ەمەس...

– «الداسپان» توبى اكۋستيكالىق دوم­بىرانىڭ ءۇنىن بۇزدى ما، ساقتادى ما؟

– بۇرىنعى دومبىرالاردىڭ ىشەگى مال­دىڭ ىشەگىنەن جاسالاتىن بولعان. كەيىن كوم­پوزيتور-رەفورماتور احمەت جۇبانوۆ وركەستر قۇرۋ ءۇشىن، وركەستر دومبىرالارىن ءبىر ستاندارتقا كەلتىرۋ ءۇشىن نەيلون ءجىپتى پايدالاندى. 19 پەرنەلى اكۋستيكالىق دوم­بىرا وسىلاي قالىپتاسىپ كەلدى. «ال­داس­پان» توبى سول فورمانى ساقتادى، بىراق دوم­بىرانىڭ ىشەكتەرىن مەتالعا اۋىس­تىر­دى. دەگەنمەن نەيلون ىشەكتىڭ دىبىسى، تەمبرى 90%-داي ساقتالىپ قالدى. 10%-ىن جوعالتىپ الدىق، ارينە. الايدا ءبىر مۇرا­عات­تىق جازبالاردان كۇيشى دينا نۇر­پەيى­سو­ۆانىڭ دومبىراسىنىڭ ءۇنىن تىڭداعان كەزدە ءبىزدىڭ تەمىر ىشەكتى اسپابىمىزدىڭ ۇنىنەن اۋمايتىن بولىپ شىقتى. سوندىقتان احمەت جۇبانوۆ دومبىراسىنان 10% ايىر­­ماشىلىعىمىز بار، ال دينا نۇرپەيى­سو­ۆانىڭ اسپابىنان 2%-داي عانا ايىر­ما­شى­لىق بار دەي الامىز. تەحنولوگيا جاعى­نان بىزدىكىنىڭ، ارينە، مۇلدەم باسقا اسپاپ ەكەنى راس. اكۋستيكالىق دومبىرانىڭ ءۇنى باسەڭدەۋ بولادى، ال ەلەكتر اسپاپتىڭ دىبىسى زور، ولارمەن ۇلكەن ستاديونداردا ويناي بەرۋگە بولادى.

– دەگەنمەن «دومبىرانى ەلەكتر اسپاپقا اينالدىرۋ ونىڭ ءۇنىن، ۇلتتىق بوياۋىن، قاسيەتىن جوعالتادى» دەگەن پىكىرلەر تىيىلار ەمەس...

– ءيا، بىراق ءبىز مۇنداي پىكىر ايتاتىن ادام­دارمەن كۇرەسپەيمىز. ۋاقىتىندا اكۋس­تيكالىق گيتارا بولدى. كەيىن ەلەكتر گيتارالار پايدا بولعان كەزدە دە كوپشىلىك نارازى بولعان، «مۇنىڭ نە كەرەگى بار، اسپاپتىڭ ءۇنىن بۇزدى» دەپ. بىراق ۋاقىت وتە كەلە بۇل اسپاپ تا ستاندارت بولىپ كەتتى. قازىر ەسترادا التى ىشەكتى ەلەكتر گيتارانى ستاندارتتى اسپاپ رەتىندە پايدالانادى. كەزىندە مالدىڭ ىشەگىنەن جاسالعان ىشەگى بار دومبىرادا ويناپ ۇيرەنىپ قالعان كونەكوزدەر ونى احمەت جۇبانوۆ وزگەرتكەن كەزدە دە جاقتىرماي، ريزا بولماعان. ءبىز ەتنيكالىق جانرعا ءتيىسىپ جاتقان جوقپىز، ەتنيكالىق باعىتتاعى ونەردە اكۋستيكالىق دومبىرا قولدانىلا بەرەدى. ال ءبىز ەسترادا وكىلدەرىمىز عوي، ەسترادانىڭ دامىعان سالاسى – روك. مىنە، بىزدىكى – وسى باعىت. ەلەكتر دومبىرانى وسى ونەر تۇرىنە عانا قولدانىپ وتىرمىز. توپتىڭ شىعار­ما­شى­لى­عى كونە، ءداستۇرلى مۋزىكاعا نەگىزدەلگەن. مۋزىكانتتارىمىز – اكۋستيكالىق دوم­بى­را­نى جانىنا 15 جىل بويى سەرىك ەتكەن كاسىبي ماماندار. مەن عانا اۋەسقويمىن. شىعارماشىلىعىمىزدىڭ كوزدەگەنى ءتۇپتىڭ تۇبىندە سول قارا دومبىرانى ناسيحاتتاپ، جۇرتتىڭ قىزىعۋشىلىعىن ارتتىرا ءتۇسۋ بولاتىن. وكىنىشكە قاراي، ءداستۇرلى مۋزىكا وكىلدەرى مۇنى تۇسىنبەي، بىزگە ۇرسىپ جاتا­دى. ءتىپتى تەلەديداردان «ۇلتتىق مۋزىكالىق اسپاپ­تى بۇزعانى ءۇشىن قىلمىستىق جاۋاپ­كەرشىلىككە تارتۋ كەرەك» دەگەن دە سوزدەر ايتىلدى. نەگىزىندە، ءبىز سولار ءۇشىن، سولارعا جاس­تاردىڭ قىزىعۋشىلىعى اۋسىن دەپ قىزمەت ەتىپ جۇرگەن توپپىز.

– ۇلتتىق اۋەندى زاماناۋي اعىم-با­عىت­تارمەن جاراستىرىپ دامىتۋ كەرەكتىگىن ەتنيكالىق مۋزىكانىڭ الەم­­دىك وكىلدەرى كوپ ايتقانىمەن، ەلى­مىزدە كوپشىلىك بۇلاي ويلامايتىن سياقتى...

– بۇل جەردە باسىن اشىپ الاتىن ءبىر ماسەلە بار. بىزدەگى قارا دومبىرا، قوبىز، جەتىگەن شەبەرلەرىنىڭ شىعارماشىلىعىنا، «وتىرار سازى»، قۇرمانعازى وركەستر­لە­رىنە، ەتنيكالىق مۋزىكانىڭ باسقا دا وكىل­دە­رىنىڭ ونەرىنە جاساندى ەلەكترونيكانى قوسۋ، ارينە، بۇل ءداستۇرلى مۋزىكانى بۇز­عان­دىق بولىپ ەسەپتەلەدى. بۇل، مىنە، قىلمىس بولار ەدى. كۇي ويناۋدىڭ 10-نان استام، ءداستۇرلى ءاننىڭ بەس مەكتەبى بار. بۇل – ونەردىڭ ىرگەتاسى. مۇنى، ارينە، بۇزۋعا بولمايدى. ال ەستراداعا شىققان كەزدە ءتۇرلى-ءتۇرلى ەكسپەريمەنت جاساۋ كەرەك. مىنە، ءبىزدىڭ ايتپاعىمىز، ءبىزدىڭ ىستەپ جۇرگەنىمىز – وسى. ءبىزدىڭ كۇيلەرىمىزدىڭ نوتالىق تىزبەگى، ۇيلەسىمى روك جانرىنا كوبىرەك كەلەدى، ۇقسايدى. سول سەبەپتى ءبىز قازاقتىڭ كۇيلەرىن روك جانرىنا بەيىمدەدىك. شەتەلدىك تىڭدارماندارعا بۇل قاتتى ۇناپ جاتىر. ەندى قازىرگى زامانعى باسقا دا جانرلاردا تاجىريبە جاساپ كورۋ كەرەك. ەسترادادا بۇعان قارسى بولماۋ كەرەك، مۇنسىز دامۋ بولمايدى. ال اكادەميالىق ءداستۇرلى مۋزىكا ول ونسىز دا ىرگەتاس بولىپ قالا بەرەدى، ول مەملەكەتتىك دەڭگەيدە ساقتالىپ كەلەدى. ەسترادا – زاماناۋي، وتپەلى ماسەلە.

– ءبىر سۇحباتىڭىزدا «حالىقتىڭ ءان-كۇيىن جاڭعىرتۋ ءۇشىن ۇتىمدى جانردى تاڭداي ءبىلۋ كەرەك» دەپسىز. روكتان باسقا قانداي جانرلارعا كوزىڭىز ءتۇسىپ ءجۇر؟

– ەندى مۇنى ەكەۋىمىز وتىرىپ تالدايىق. ءسىز دە جاس ادامسىز عوي. قانداي جانرلاردى تاڭداعان دۇرىس؟ مىسالى، كەيبىر وڭىر­لەردىڭ ءان ايتۋ ءستيلى حيپ-حوپقا كەلىڭكىرەيدى. ريتم-ن-بليۋز ءداستۇرلى اندەرىمىزگە كەلە قويمايدى. كلاسسيكالىق جانر ۇتىمدى جانر بولا المايدى. دجازعا ەدىل قۇسايى­نوۆ اعامىز تاجىريبە جاساپ ءجۇر، ۇلتتىق مۋزىكا مەن دجازدى ارالاستىرىپ، شەتەل­دىكتەر نازارىنا ۇسىنىپ كەلەدى. اينالىپ كەلگەندە، قايتادان روكتى ايتامىز. روكتىڭ جانعا بالداي سىڭەتىن اۋەزدى جەڭىل جانە قۇلاققا جاعىمسىز تيەتىن اۋىر ءتۇرى بار ەكەنى بەلگىلى. ءبىزدىڭ كۇيلەرىمىز وسى اۋىر روك ستيلىنە جاقىن، وسى جانرعا سۋداي ءسىڭىپ كەتە الادى. بىراق قازاقتار بۇل جانردى قۇلاق­قا جاعىمسىز دەپ جاقتىرماي جاتا­دى. ال شەتەلدىكتەر، ءتىپتى رەسەيلىكتەر قاتتى ۇناتادى، مىسالى، «الداسپاننىڭ» اۋىر روكتان تۇراتىن ءبىرىنشى البومى ورىستار­دىڭ كوڭىلىنە مايداي جاقتى. سول سەبەپتى ءار الۋان جانرعا تاجىريبە جاساپ كورۋ كەرەك. ءبىزدىڭ توپ – كۇي ورىنداۋ داستۇرىنە نەگىز­دەلگەن توپ. اۋىر روك ستيلىنە كەلتىرگەن كەزدە كۇيلەردىڭ تابيعاتىن وزگەرتپەيمىز، ءدامىن بۇزبايمىز. تىڭدارماندار مۇنداي شىعارمالاردى ۇناتىپ جاتسا، دەمەك، ءداستۇرلى مۋزىكانى زاماناۋيلاندىرۋ ءۇشىن تاڭدالعان جانردىڭ ۇتىمدى بولعانى.

– سىزدەر تىڭدارمانداردىڭ پىكىرى­مەن ءاردايىم ساناساسىزدار ما؟

– ارينە. ءبىز وسى كەزگە دەيىن تىڭدار­مانداردان تەك العىس ەستىپ كەلەمىز. اسىرە­سە شەتەلدىكتەردەن. قىتاي، ەۋروپا ەلدە­رىندە فاناتتارىمىز بار. ۋكراينادا ءبىر قىز ءوز اقشاسىنا «الداسپاننىڭ» لوگوتيپى بار جەيدە جاساتىپ كيىپ جۇرگەنىن ايتتى. ءبىز ءۇشىن بۇل ۇلكەن ابىروي بولدى، ءتىپتى وندايدى ەستىگەندە كوڭىلىمىز بوسايدى، وسىنداي تىڭدارماندارىمىز كوپ. قازاق­تىڭ مۋزىكاسىن شەتەلدىكتەر تىڭدايتىنداي ەتە العانىمىز ءۇشىن ماقتانامىز دا.

– ماعان كەيدە توپ اۋىر روكقا، مەتال­عا، قازىرگى زامانعى ەتنيكالىق ىرعاق­تار مەن باسقا دا جانرلارعا جال­تاقتاپ، ءوزىنىڭ باستاپقى كوزدە­گە­نىنەن اۋىتقىپ كەتكەن سياقتى كورى­نە­دى... ءسىز قالاي ويلايسىز؟

– ءبىز ادەيىلەپ ءتۇرلى جانرلارعا بارىپ، تاجىريبە جاسادىق. سولاي ىستەپ كەلەمىز دە. دومبىرانىڭ ءار الۋان جانرداعى مۇمكىن­دىگىن كورسەتىپ، ونىمەن ءتۇرلى باعىتتا تاما­شا ويناۋعا بولاتىنىنا ادامداردىڭ كوزىن جەتكىزگىمىز كەلەدى. سوندا وزگە مۋزى­كالىق ۇجىمدار دا قارا دومبىرانى زاماناۋي اعىم-باعىتتارمەن دامىتۋعا قىزىعۋشىلىق تانىتادى دەگەن ءۇمىتىمىز بار. ويتكەنى قازىر ءبىز ەلەكتر دومبىرانى پايدالاناتىن جالعىز توپپىز. ءبىز سياقتى كەمىندە ون شاقتى ۇجىم بولۋى كەرەك. ەگەر ءبىز تەك اۋىر روك جانرىندا عانا جۇمىس ىستەپ جۇرسەك، ەلەكتر دومبىرانىڭ بار مۇمكىندىگى ناسيحاتتالماس ەدى. سول سەبەپتى ەلەكتر دومبىرانى دامىتۋدى كوزدەيتىن «الداسپان» توبى بۇل باعىتتا اعارتۋشى ىسپەتتى ەڭبەك ەتىپ جاتىر. كەلەر جىلى ەلەكتر دومبىرانىڭ كومەگىمەن ورىس تىلىندە روك اندەردى ورىنداعىمىز كەلىپ وتىر. كورسىن ءبارى، ەستىسىن، ءبىلسىن، تانىسىن. ونسىز ءبىز دامىمايمىز.

– اڭگىمەڭىزگە قاراعاندا، سىزدەر سياقتى ەلەكتر دومبىرامەن ونەر كورسەتۋگە نيەت بىلدىرەتىن مۋزىكالىق ۇجىمدار اشىلىپ جاتسا، ولارعا قارسى بولمايسىز عوي؟ باسەكەلەس سانايتىن بولاسىز با، الدە ءىزباسار دەپ قارايسىز با؟

– مەنىڭ ءۇمىتىم بار، ەلەكتر دومبىرانى ناسيحاتتاعىسى كەلەتىن مۋزىكالىق ۇجىم­دار شىعاتىن سياقتى. ارينە، توپ قۇرۋ، مۋزىكالىق قىزمەتتى باستاۋ كوپ قارجىعا تىرەلەدى، بۇل – وتە كۇردەلى جۇمىس. ءتىپتى ەسترادادا جۇرگەن ونەرپازداردىڭ كوبى مەنەدجمەنت پەن پروموۋتەرلىك جۇمىس جاعىنان اقساپ جاتادى. سونىمەن بىرگە ەلەكتر دومبىرانى الىپ ءجۇرۋ ءۇشىن ءبىزدىڭ توپتاعى مۋزىكانتتار سياقتى كونسەر­ۆا­توريانى بىتىرگەن، ۇزاق جىلعى كاسىبي تاجىريبەسى بار ماماندار قاجەت. دەگەنمەن سونداي كوللەكتيۆتەر شىعىپ جاتسا، مەن تەك قانا قۋاناتىن بولامىن. سەبەبى ەلەكتر گيتارادا وينايتىن ميلليونداعان توپ بار، ولاردىڭ ەشقايسىسى ءبىر-بىرىنە كەدەرگى جاساپ جاتقان جوق. ءتىپتى ءبىر جانردا جۇرسە دە، باستارى سىيىپ جاتادى، اركىمنىڭ وزىندىك ەرەكشەلىگى بولادى. سوندىقتان قىزىعۋشىلىق تانىتقان توپتار بولسا، قورىقپاي، بىزدەن ەلەكتر دومبىرانى ساتىپ الىپ، كاسىبي قىزمەتپەن اينالىسا بەرۋىنە جول اشىق.

– «الداسپاننىڭ» كومپوزيتسيالارى قازىر الەمدىك چارتتاردان ەستىلىپ ءجۇر مە؟

– توبىمىز كەڭ تارالا قويماعان جانر – حەۆي-مەتال مەن ترەش-مەتال بويىنشا جۇمىس ىستەيتىن امەريكالىق لەيبلدىڭ تاۋەلسىز چارتىنا قاتىسقان ەدى. بىراق 2012 جىلدىڭ سوڭىنا قاراي بۇل چارت جابىلىپ قالدى. دەگەنمەن سول حيت-شەرۋدىڭ ەكىنشى ورنىنا كوتەرىلۋىمىزدىڭ ءوزى ءبىزدى تانىمال ەتتى. ەڭ العاش قازاقستاندىق بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىنا سول جەتىستىگىمىزبەن بەلگىلى بولدىق.

– توپتىڭ شىعارماشىلىعىنا قازىرگى زامانعى ەتنيكالىق مۋزىكانىڭ قازاقستاندا دۇنيەگە كەلگەن تۇڭعىش حالىقارالىق فەستيۆالى – The Spirit of Tengri جوباسى قالاي اسەر ەتتى؟

– توبىمىزدى قۇرعاننان كەيىن ءوزىم ەتنيكالىق مۋزىكاعا نەگىزدەلگەن ۇزدىك مۋزىكالىق توپتاردىڭ ونەرىن كەڭىنەن كورسە­تەتىن جوبا، ساحنا بولسا دەپ ارمان­داۋشى ەدىم. ارينە، ونى بىرەۋدىڭ ۇيىم­داس­تىرىپ بەرۋى ەكىتالاي عوي دەپ قاپا­لا­ناتىنمىن. سول ۋاقىتتا ويىمدى سەزگەندەي The Spirit of Tengri فەستيۆالى دۇنيەگە كەلدى. ۇيىمداستىرۋشىلارعا مىڭ دا ءبىر راقمەت. بۇل قازىرگى زامانعى ەتنيكالىق مۋزىكا، ياعني ەتنيكا مەن روك، ەلەكترونيكا ارالاس­قان فورماتتاعى ساحناعا اينالدى. تازا ەتنيكالىق مۋزىكاعا ارنالعان فەستي­ۆال­دەر الەم بويىنشا وتە از. ال بۇل ورتالىق ازيا اۋماعىندا تۋىستاس تۇركى-موڭعول حالىقتارىنىڭ ۇلتتىق مۋزىكاسىن بىرىك­تى­رەتىن، سوعان مامانداندىرىلعان، تۇعىر­نا­ماسى بەرىك، ماقساتى ايقىن تۇڭعىش مۋزىكالىق فەستيۆال بولدى. ەندى بۇل جوبانى ارى قاراي دامىتۋ كەرەك، ول ءبىر ساحنادا ەمەس، بىرنەشە ساحنادا جانە ءبىر كۇن ەمەس، بىرنەشە كۇنگە سوزىلاتىن بولۋى ءتيىس. مازمۇن-فورماسى جاعىنان فەستي­ۆالدى تازا اكۋستيكالىق جوبالار، ەتنو-روك، ەتنو-ەسترادا جانە ەلەكتروندى مۋزىكا دەپ بىرنەشە بولىمگە بولۋگە دە بولادى. سونىمەن بىرگە كەلەشەكتە The Spirit of Tengri مۋزىكا عانا ەمەس، ءتۇبى ءبىر حالىقتار ونەرىنىڭ وزگە دە سالالارىن قامتۋى قاجەت دەپ ويلايمىن. ۇيىمداستىرۋشىلاردىڭ، اسىرەسە يدەيا اۆتورى جان قاستەەۆتىڭ ويىندا بۇل ماسەلەلەر بار، ونى بىلەمىن، ءبىز جوبانى ءاردايىم قولداۋعا دايىنبىز. سونداي-اق ەتنيكالىق مۇرانى ناسيحات­تاي­تىن ءاربىر جوبا مەملەكەتتىڭ جانە وتانشىلدىق سەزىمى مىقتى مەتسەناتتاردىڭ قولداۋىمەن ءوتۋى كەرەك. مۋزىكالىق فەستي­ۆالدەر بىردەن تانىمال بولىپ كەتپەيدى، ادەتتە مۇنداي جوبالار بەس جىلدان سوڭ عانا ايتارلىقتاي بەدەل مەن ۇلكەن اۋدي­تورياعا يە بولىپ جاتادى.

– جۋىردا حالىقارالىق جوبادا قازاق ونەرىن پاش ەتۋ مۇمكىندىگى «الداسپان» توبىنا بۇيىرىپتى. سول تۋرالى ايتساڭىز.

– ۇلىبريتانيالىق Addictive TV دۋەتى قولعا العان Orchestra of Samples جوباسى دۇنيەجۇزى حالىقتارىنىڭ ۇلتتىق مۋزى­كا­سىن ءبىر بەينەكومپوزيتسياعا بىرىكتىرۋدى كوزدەگەن. ءبىز بۇل جوبادا قارا دومبىرامەن بىرگە ەلەكتر دومبىرانى دا كورسەتپەك بولعانبىز. بىراق، وكىنىشكە قاراي، وعان ۋاقىت جەتپەي قالدى. ولارعا اكۋستيكالىق دومبىرانىڭ ءوزى قىزىق بولىپ كورىندى. سونىمەن بىرگە مۋزىكانتتارىمىزدىڭ شاڭقو­بىزدا ويناعانىن دا جازىپ الدى. Addictive TV ءتورت جىل بويى الەمنىڭ كوپتە­گەن ەلىندە بولىپ، ەتنيكالىق مۋزىكا ۇلگى­لەرىن جيناستىرعان. بۇل – بەدەلدى، تانىمال ونەر ۇجىمى، سولاردىڭ بەينە­ما­تە­ريالىنا ەنگەن كومپوزيتسيالاردىڭ كومەگىمەن الەم جۇرتشىلىعى ءتۇرلى حالىق­تار­دى تانيتىن بولادى، سونىڭ ىشىندە ءبىز ارقىلى قازاق حالقىن دۇنيەجۇزى بىلەتىن بولادى.

– «الداسپان» ەتنو-روك توبىنىڭ ماق­ساتى دا ءداستۇرلى انشىلەر شىعار­ما­شىلىعى سياقتى حالىق مۋزىكاسىن ناسيحاتتاۋ» دەپ ۇنەمى ايتاسىز. وسى حالىقتىق مۋزىكانى، كونە اۋەندەردى، كۇيلەرىمىزدى، جىر-تەرمەلەرىمىزدى، سال-سەرىلەر ءداستۇرىن قالاي تانىمال ەتۋگە بولادى؟

– ءبىزدىڭ توپتىڭ سولو دومبىراشىسى ماقسات حاسانوۆ قازىر ماگيستراتۋرادا جاھاندانۋ زامانىندا ءداستۇرلى مۋزىكانى جوعالتىپ الماۋ ءۇشىن نە ىستەۋ كەرەك دەگەن ماسەلەنى زەرتتەپ ءجۇر. وسى زەرتتەۋ بارى­سىندا ول اۋىلدىڭ جانە قالانىڭ تۇرعىن­دارىنان «قانداي كۇيشىلەردى، كۇيلەردى بىلەسىز؟» دەگەن تاقىرىپتا ساۋالناما العان. سول كەزدە كوپشىلىك قۇرمانعازىدان باسقا ەشكىمدى، «اداي» كۇيىنەن باسقا ەشبىر كۇيدى بىلمەيتىن جانە ەستىمەگەن بولىپ شىقتى. بۇل – وتە وكىنىشتى جايت. كەيدە اۋىلدىڭ قازاعى ءوزىن «ناعىز قازاقپىز» دەپ ماقتاپ جاتادى، بىراق اۋىل قازاعى دا ءداستۇرلى مۋزىكادان بەيحابار ەكەن، ءداستۇرلى ءاننىڭ قانشا مەكتەبى بارىن، قانداي وڭىرلەردەن قانداي جىرشىلار شىققانىن بىلمەيدى. كەرىسىنشە، قالا قازاقتارىنىڭ ءبىراز نارسە بىلەتىنى انىقتالدى. سوندا «ناعىز قازاق­پىز» دەپ جۇرگەن اۋىل قازاعى قايرات نۇرتاس­تى عانا تىڭداپ جۇرگەنىنە ءماز بە؟! دەمەك، حالىق مۋزىكاسىن ناسيحاتتاۋدى، تانىمال ەتۋدى مىقتاپ قولعا الۋ كەرەك. بۇل باعىتتا «الداسپان» توبىنىڭ حالىقتىق ءان-كۇيلەردى جاڭا زامانعا بەيىمدەپ شىعا­رۋى دۇرىس شەشىم دەر ەدىم. ءداستۇرلى اۋەن­دەردى تانىمال ەتۋ ءۇشىن شەتەلدىك تەحنو­لوگيانى قولدانىپ، بىراق ۇلتتىق بولمىستى ساقتاي وتىرىپ، ناسيحاتتاۋ قاجەت. بۇدان جۇرتتىڭ قىزىعۋشىلىعى ارتادى دەگەن ءبىر ءۇمىت بار. ال تازا اكۋستيكالىق جوبالارمەن، اكادەميالىق قالپىندا حالىقتىڭ قىزى­عۋشى­لىعىن تۋعىزۋ ەشقاشان مۇمكىن بولمايتىن سياقتى. «وتىرار سازى» قاشان­نان بەرى ويناپ كەلە جاتىر، قۇرمانعازى وركەسترى قانشا ۋاقىتتان بەرى ونەر كورسەتىپ كەلەدى، بىراق ودان ۇلتتىق مۋزىكاعا دەگەن قۇلشى­نىس، سۇرانىس ارتتى دەۋ قيىن. جاستار ولاردى تىڭداپ جاتقان جوق، ۇيالى تەلەفوندارىنا ولاردىڭ mp3-ءىن قويىپ جۇرگەن جوق.

– ءداستۇرلى ءان مەن حالىق مۋزىكاسى ءۇشىن ارنايى جوعارى وقۋ ورنىن اشۋ قاجەت ەمەس پە؟

– تاعى دا ماقسات حاسانوۆتىڭ مالى­مەت­تەرىنە سۇيەنەيىن. ونىڭ ايتۋىنشا، كۇي ويناۋ ءداستۇرىنىڭ 12 مەكتەبى بولسا، كونسەر­ۆا­توريادا ونىڭ جەتى مەكتەبى وقىتىلادى ەكەن. ونىڭ ىشىندە، توكپە كۇيدى ويناۋدى مەڭگەرگەن دومبىراشىلار شەرتپە كۇيدى ناقىشىنا كەلتىرە المايدى. كەرىسىنشە، شەرت­پە كۇيدىڭ شەبەرلەرى توكپە كۇيدى جاقسى وينامايدى ەكەن. دەمەك، كۇي ءداس­تۇرىنىڭ ءار مەكتەبىن جەكە، تەرەڭ وقىتۋ قاجەت. ء«داستۇرلى ءان مەن كۇي ءۇشىن جەكە جوعارى وقۋ ورنىن اشۋ كەرەك» دەگەن پىكىردى سول سەبەپتى قۇپتايمىن. ويتكەنى ءبىر عانا كۇي سالاسىنىڭ ءوزى ۇلكەن، كۇردەلى، كوپ­قىرلى.

– قازاق ەستراداسىندا فونو­گرام­مانى قولدانۋ ماسەلەسى وزەكتى ەكەنىن بىلەسىز. جاندى دىبىس تۋعىزۋشى مۋزى­كانىڭ وكىلى رەتىندە ۇلكەن ساحنا­لار­داعى كوزبوياۋشىلىققا قالاي توسقاۋىل كەرەك دەپ ويلايسىز؟

– كىشكەنتايىمنان جاندى داۋىستى تىڭ­داپ كەلە جاتقان ادام بولعاندىقتان، مەن فونوگراممامەن ءان سالاتىن ادام­داردى تۇسىنبەيمىن. تەلەارنالاردا تۇسىرى­لىمدەر بولعان كەزدە ستۋديانىڭ تەحنيكالىق مۇمكىندىگىنە قاراي فونوگرامما قولدا­نى­لۋى مۇمكىن، ويتكەنى ستۋديالاردىڭ تەحني­كالىق نەگىزى ءالسىز، تەحنيكالار وتە قىمبات بولادى عوي. ونداي جاعدايدا ۇنەمى جاندى ونەر كورسەتەتىن ءبىز دە الدىن الا جازىلعان دىبىسپەن شىعامىز. بۇل جاعداي ءۇشىن تەلەارنالارعا رەنىش جوق، ارينە. سول سياقتى كەيبىر كونتسەرتتەردى ۇيىم­داس­تى­رۋ­شىلاردىڭ قىمبات اپپاراتۋرا قويۋعا مۇم­كىندىگى كەلمەي جاتادى. كاسىبي ماماندار، دىبىس ينجەنەرلەرى بولماي جاتادى. مۇن­داي كەزدە دە تۇسىنىستىكپەن قاراپ، جاندى ونەر كورسەتپەۋگە كەلىسەمىز. ال مۇمكىندىك بار ۋاقىتتا دا ۇلكەن ساحنالاردا جاندى ويىن كورسەتپەيتىن مۋزىكانتتاردىكى ءبىز ءۇشىن تۇسىنىكسىز. مەنىڭشە، بۇقارالىق اقپا­رات قۇرالدارى، تەلەديدار مەن راديو اسپاپ­تا تىرىلەي ويناپ تۇرىپ، ونەر كورسە­تەتىن مۋزىكالىق توپتاردى كوبىرەك ناسيحاتتاۋى كەرەك. دىبىس قالاي شىعىپ جاتىر، سونى بىلۋگە حالىقتىڭ كوزىن اشسا... جالپى، ءتىرى مۋزىكانى حالىقتىڭ تالعامىنا كىرگىزۋ كەرەك. سوندا عانا قالىپتاسقان ماسەلە وزگەرە باستاي ما دەپ ويلايمىن. رەسەي­دە بۇل ماسەلە الدەقاشان جولعا قويىلدى. پوپ-مۋزىكا وكىلدەرى ساحنادا جاندى ونەر كورسەتەتىن بولدى. جاندى داۋىس­پەن ءان سالۋ نامىسقا اينالدى. فونو­گراممامەن ءان شىرقاپ جۇرگەن ادام­داردىڭ ۆوكالدى-ينسترۋمەنتتى ءانسامبلى بولعانى دۇرىس، تەحنيكالىق جاعىنان جاراق­تاندىرىلماعان ساحنادا پليۋسىمەن ايتا بەرسىن، ال باسقا ۋاقىتتا، مىسالى، اقشانى جەتكىلىكتى تولەيتىن كەزدە توبىن الىپ كەلىپ ونەر كورسەتسىن.

– اڭگىمەڭىزگە راقمەت.

اۆتور: بولاتبەك مۇحتاروۆ

"الاش ايناسى" گازەتى