بالالار قازاق بالالار ادەبيەتىن دامىتۋعا دايىن. بىراق قوعام سوعان دايىن با؟

ءبىرىنشى ماسەلە بالالار ادەبيەتى مەن كينو-بەينە ونىمدەرىنە قاتىستى تەرمىن ماسەلەسى الدىمىزدى كەسەدى – بۇل ءبىر. جانە وسى سالاداعى مامانداردى دايىنداۋ پروبلەماسى بار. جۇرت اراسىندا بۇل ەكى ماسەلە مۇلدەم كوتەرىلمەدى دەگەن ەرىكتىڭ پىكىرىنىڭ جانى بار. تومەندەگى ۇعىم-تۇسىنىكتەر جۇرت ساناسىنا سىڭىرىلمەي بالالار ادەبيەىت مەن مادەنيەتىنە قاتىستى ءسوز قوزعاۋدىڭ ەش كەرەگى جوق. ەندى اتا-انا مەن بالا بىلۋگە قاجەت تەرمىندەرگە قىسقاشا توقتالا كەتەيىك.

مۋلتيمەديا تەرمينى لاتىن تىلىنەن مۋلتي — كوپ جانە مەديا — ورتا دەگەن سوزدەردىڭ بىرىگۋىنەن قۇرالادى. سونىمەن، مۋلتيمەديا (Multimedia) — كومپيۋتەردە دىبىستى، اقپاراتتى، تۇراقتى جانە قوزعالىستاعى بەينەلەردى بىرىكتىرىپ كورسەتۋ ءۇشىن جيناقتالعان كومپيۋتەرلىك تەحنولوگيا.

ول اقپاراتتى كەشەندى تۇردە بەينەلەۋدى — مالىمەتتەردى ماتىندىك، گرافيكالىق، بەينە-, اۋديو- جانە مۋلتيپليكاتسيالىق تۇردە شىعارۋدى — جۇزەگە اسىرادى. ءماتىن، ءتۇرلى-ءتۇستى گرافيكا، دىبىس، ءسوز بەن كەسكىن سينتەزىن جاساپ، اقپاراتتىڭ وتە كولەمدى مولشەرىن جادىندا ساقتاپ، ديالوگتىق تۇردە جۇمىس ىستەيدى.

مۋلتيمەديا ەلەمەنتتەرىمەن ەركىن ينتەراكتيۆتى تۇردە قاتىناس قۇرۋعا، دىبىسپەن سۇيەمەلدەنەتىن بەينەكورىنىستەردى كومپيۋتەر ەكرانىندا كورسەتۋگە، تىڭداۋعا تولىق مۇمكىندىك بار.

مۋلتيمەديالىق پروگراممالار سويلەيتىن ەنتسيكلوپەديادان باستاپ، بەينەكليپتىك مالىمەتتەر بازاسىن جاساۋ جۇمىستارىن تولىق قامتي الادى.

بالالار ادەبيەتىن دامىتۋعا قاتىستى تەرمىندەردى ءسوز ەتكەندە ونىڭ انا تىلىمىزدە قالىپتاسىپ، جۇرت اراسىندا قولدانىس تابۋى ءبىرىنشى ورىندا تۇرۋى كەرەك.

ورىسشاسى «فوللوۆەر» اتتى جاڭا ءسوزدىڭ قازاقشا «ءپالۋاشى» بولا الا ما؟-دەگەن ماسەلەنىڭ باسىن اشىپ الايىق.

بىزدە ءبىر جامان ادەت كىرمە ءسوزدى ورىس ءتىلى ارقىلى قابىلداۋ نەمەسە بالامالى اۋدارما جاساپ الەككە ءتۇسۋ. سوندا نە امەريكالىق، نە بريتاندىق ايتىلىم نەگىزىندە ءسوز قابالداۋدى جولعا قوياتىن كەز كەلگەن سياقتى
Follower امەر. |ˈfɑːləʊər| بريت. |ˈfɒləʊə| بريتاندىق ايتىلىم، ياعني، قازاقى مانەردە ءپالۋاشى. فوللوۆەر - بۇل الەۋمەتتىك جەلىنىڭ پايدالانۋشىسى، ول باسقا ادامعا جازىلىپ، ونىڭ اككاۋنتىن قاداعالايدى. اعىلشىن تىلىندەگى follower «جاقتاۋشىسى، ءىزباسارى»، follow «»، + -er زات ەسىم جاساۋشى جۇرناقتان تۋىنداعان.

اعىلشىن تىلىنەن اۋدارعاندا (follow) «كەلەسى، بىرەۋدىڭ ارتىنان كەلە جاتقان» دەگەندى بىلدىرەدى. سوندىقتان پالۋاشىلەر كوبىنەسە بەلسەندى جازىلۋشىلار، بلوگەر جانكۇيەرلەرى دەپ اتالادى. مىنە ءبىز بالالار ادەبيەتىنىڭ باعى جانسىن دەسەك، ۇلتتىق ءتول پالۋاشىلەر قاۋىمداستىعىن ومىرگە اكەلىپ، سولار ارقىلى انيمە، دورما اۋداراتىن تالانتتى ءتارجىماشىلاردى دايىندايتىن پروديۋسەرلىك ورتالىقتاردى اشۋدى قولعا الا باستادىق، - دەيدى ەرىك قايراتبەكۇلى.

انيمە ([ɐnʲɪ'mɛ] جاپ. アニメ [anʲime]، اعىل. animation – «انيماتسيا») — كوپشىلىك جاعدايدا كومپيۋتەرلىك انيماتسياعا نەگىزدەلگەن جاپون مۋلتيپليكاتسياسى.

دوراما – وڭتۇستىك-شىعىس ەلدەرىنىڭ تەلەحيكاياتتارى. ءتۇپ توركىنى باتىستىڭ «دراما» تەرمينىنەن شىققان.

ءتۇرلى مەكتەپتەردە انيمە، دورما اۋداراتىن تالانتتى ءتارجىماشىلاردى دايىندايتىن پروديۋسەرلىك ورتالىقتاردى اشقان سوڭ، مەكتەپ قابىرعاسىنان باستاپ، وندا ءتالىم العان بالانى ومىرلىك ازىق بولاتىن ماماندىققا ۇيرەتكەنىمىز ءلازىم. ەندى بالالار ادەبيەتى مەن مادەنيەتى بويىنشا جاڭا ماماندىقتاردىڭ تۇرلەرىنە تۇسىنىك بەرە كەتەيىك.

بلوگەر – ءوز ارناسىن، سايتتى مەن بەتتەرىن جۇرگىزەتىن ينتەرنەت پايدالانۋشىسى.

انيماتور – بەلگىلى ءبىر امال-تاسىلدەر جانە تەحنولوگيالار ارقىلى مۋلتفيلم نەمەسە كومپيۋتەرلىك ويىنداردىڭ پەرسوناجدارىنىڭ (كەيىپكەرلەرىنىڭ) يلليۋزيالىق قوزعالىستى ومىرگە اكەلۋشى سۋرەتشى ءارتىس.

داببەر اعىل. dubber – وزىنە ۇسىنىلعان اۋدارمانى دىبىس جولاعىنا وقىپ دىبىستۋشى.

كليپمەيكەر اعىل. – قىزىقتى بەينەرولۇك (ۆيدەوروليك) جاساۋشى مامان.

كونتەنت دەگەنىمىز – وقۋعا، كورۋگە جانە ەستۋگە بولاتىن كەز كەلگەن اقپارات.

مۋلتيمەديا دەگەنىمىز – ءماتىن، اۋديو، سۋرەت، انيماتسيا نەمەسە بەينە ت.ب. ءتۇرلى كونتەنتتەردىڭ باسىن قوساتىن كوممۋنيكاتسيانىڭ ەرەك فورماسى.

ساببەر اعىل. Sabber – ءتولتۋما دىبىستاۋدى قاسيەتتى انا تىلىمىزگە (نەمەسە انا تىلىمىزدەن وزگە تىلگە) اۋداراتىن ادام.

فانداببەر اعىل. Fandabber – وزىنە ۇسىنىلعان (نەمەسە ءوزى اۋدارعان) انيمەنى، دورامانى دىبىستاۋشى.

فريلانسەر (انگل. freelancer, سونداي-اق ەركىن سۋرەتشى) – ونەردەگى سياقتى مۋلتيمەديا سالاسىنداعى ەركىن قىزمەتكەر.

وسى باعىتتا ءبىزدىڭ ارنايى كۋرس: ءسۋبتيترشى اۋدارماشىلار توبى (ۆيدەوعا اۋدارماعا ءماتىن دايىندايتىن ءتارجىماشىلار); ماتىندىك اۋدارماشىلار توبى ء(تۇرلى تاقىرىپتاعى كىتاپتى ت.ب. ءتارجىماشىلار); مانگالىق اۋدارماشىلار توبى (كوميكسكە ءماتىن اۋدارىپ بەرۋشى ءتارجىماشىلار); ءان-سازگەرلىك اۋدارماشىلار توبى (ۆيدەوكليپكە قازاقشا ءماتىن دايىندايتىن ءتارجىماشىلار); ولەڭ مەن اڭگىمەنى ساحانالاۋ شەبەرلەرى جانە پودكاست-مانتاجداۋشى اۋدارماشىلار توبى (ۆيدەو ماتەريالدى الەمجەلىگە تاراتاتىن ءتارجىماشىلار) دايىنداۋعا كىرىسىپ كەتتى.

Digital-ديزاينەرلەر - ساندىق ءداۋىردىڭ سيقىرشىلارى. ۆيرتۋالدى الەمدەر مەن ۆيزۋالدى كونتەنت جاساپ، ونلاين-ورتانى تارتىمدى جانە ىڭعايلى ەتەدى.
Digital-ديزاين - بۇل جەتى نەگىزگى ماماندىق:

گرافيكالىق ديزاينەر;
ۆەب-ديزاينەر;
UX/UI-ديزاينەر;
Motion-ديزاينەر;
3D ديزاينەر;
Fullstack-ديزاينەر;

كوممەرتسيالىق يلليۋستراتور وسىلاردى قازاقي ورتاعا بەيىمدەۋ كۇن تارتىبىندە تۇر.

گرافيكالىق ديزاينەر كومپانيانىڭ فيرمالىق ءستيلىن ازىرلەيدى، جارنامالىق ماكەتتەر مەن قاپتامالاردى جاسايدى.

گرافيكالىق ديزاينەر ادەمى سۋرەتپەن عانا جۇمىس ىستەمەيدى، سونىمەن قاتار شىعارماشىلىق بەينەلەردىڭ كومەگىمەن كوممۋنيكاتسيا جانە ماقساتتى اۋديتورياعا قاجەتتى حابارلامانى بەرۋ مىندەتتەرىن شەشەدى.

سونىمەن "گرافيكالىق ديزاينەر" نە ىستەيدى:

كومپانيانىڭ فيرمالىق ءستيلى: لوگوتيپ، قارىپتەر، ءتۇس سحەماسى، گرافيكا;

تاۋارلار مەن قىزمەتتەرگە ارنالعان قاپتاما;

جارنامالىق ماكەتتەر، باننەرلەر مەن پوستەرلەر;

ءارتۇرلى قۇرىلعىلارعا ارنالعان بەيىمدەلگەن ماكەتتەر;

انيماتسيالانعان ەلەمەنتتەر، بەتتەر اراسىنداعى وتپەلەر;

سۋرەتتەر مەن سۋرەتتەردى وڭدەۋ.

قانداي تۇلدار (قۇرالدار) پايدالانادى:

Adobe Illustrator;
Adobe Photoshop;
Adobe InDesign;
Figma.

ۆەب-ديزاينەر سايتتار مەن قوسىمشالاردى جوبالايدى. ديزاينەردىڭ ۆيزۋالدى شەشىمدەرى برەندتى قابىلداۋ مەن ساتۋعا اسەر ەتەدى. ول ماقساتتى اۋديتوريانىڭ قاجەتتىلىكتەرىن تۇسىنەدى جانە سايتتار قۇرعان كەزدە ونىڭ ارتىقشىلىقتارىنا باعدارلانادى.

ۆەب-ديزاينەر نە ىستەيدى:

سايتتار مەن بەتتەۋ، قوسىمشالار مەن ماكەتتەر;
ءار ءتۇرلى قۇرىلعىلارعا ارنالعان بەيىمدەلگەن ماكەتتەر، سايتتاردىڭ ءموبيلدى نۇسقالارى;
ىڭعايلى ينتەرفەيستەر;
كۇردەلى ەمەس انيماتسيا، بەتتەر اراسىنداعى ءوتۋ;
ينتەرفەيستەرگە ارنالعان ماتىندەر;
فوتوسۋرەتتەردى وڭدەۋ;

قانداي تۇلدار پايدالانادى:

Figma;
Adobe Photoshop;
After Effects.
UX/UI ديزاينەر
UX/UI-ديزاينەر - تسيفرلىق ديزاين الەمىندەگى نەگىزگى تۇلعا. كاسىبي اقپارات اعىنىن پايدالانۋشىلار ءۇشىن ءينتۋيتيۆتى تۇسىنىكتى جانە جاعىمدى ينتەرفەيسكە اينالدىرادى. ناۆيگاتسيا جانە ۆيزۋاليزاتسيا ءۇشىن شەشىمدەر جاسايدى.

UX جانە UI-ديزاين دەگەنىمىز نە:

UX - پايدالانۋشى تاجىريبەسى نەمەسە پايدالانۋشى تاجىريبەسى.

UI - پايدالانۋشى ينتەرفەيسى نەمەسە پايدالانۋشى ينتەرفەيسى.

UX-ديزاينەر ۆەب-بەتتەردەگى پايدالانۋشىلاردىڭ مىنەز-قۇلقىن زەرتتەيدى، ولاردىڭ جولىن رەسۋرس بويىنشا جاسايدى. ول الەۋەتتى كليەنتتىڭ ادەتتەرىن جانە ونىڭ پايدالانۋشىلىق تاجىريبەسىن زەرتتەيدى.

UI-ديزاينەر سوڭعى ينتەرفەيستەردى، لەندينگتەر مەن سايتتاردىڭ سۋرەتتىك سۇلباسىن جاسايدى. ول ءۇشىن مامان UX-ديزاينەر ازىرلەگەن ستسەناريلەر مەن پروتوتيپتەردى پايدالانادى.

UX جانە UI-ديزاين ءوزارا تىعىز بايلانىستى، سوندىقتان جۇمىس بەرۋشىلەر ەكى ماماندىقتى بىرىكتىرىپ - UX/UI-ديزاينەر دەپ اتايدى.

UX/UI ديزاينەرى نە ىستەيدى:

پايدالانۋشىلاردىڭ مىنەز-قۇلقىن زەرتتەيدى;
باسەكەلەستەر مەن ترەندتەردى تالدايدى;
ناۆيگاتسيادان ۆيزۋاليزاتسياعا دەيىن پايدالانۋشىنىڭ مىندەتتەرىن شەشەتىن سايتتار مەن باعدارلامالاردىڭ ديزاينىن جاسايدى;
ديزايندى ءموبيلدى قۇرىلعىلارعا بەيىمدەيدى;
اۋديتوريا ءۇشىن ديزايننىڭ قولايلىلىعىن تالدايدى;
ءونىمنىڭ ناۆيگاتسياسى مەن قۇرىلىمىن جاسايدى;
بيزنەس-مەتريكانى تالداۋ ارقىلى ءونىمدى جاقسارتادى;
قۇراستىرۋشىلار ءۇشىن ورنالاسۋلار جاسايدى.

قانداي تۇلدار پايدالانادى:

Figma;
Adobe Photoshop;
Adobe After Effects;
Google Analytics;
Adobe Illustrator.
Motion ديزاينەر

Motion-ديزاينەر ديناميكالىق بەينەروليكتەر، انيماتسيالانعان ەلەمەنتتەر مەن ارنايى اسەرلەر، پرەزەنتاتسيالار جاسايدى. باعىت ءتۇرلى مەديا فورماتتاردى قامتيدى: YouTube, TV, كينو جانە جارناما.
Motion-ديزاينەردىڭ تەحنيكالىق شەبەرلىگى مەن شىعارماشىلىق ويلاۋ قابىلەتى، ەموتسيالارمەن جۇمىس ىستەۋ جانە بىرنەشە سەكۋند ىشىندە مەسسەدج جىبەرۋ قابىلەتى ەرەكشەلەنەدى.

Motion-ديزاينەر نە ىستەيدى:

جارنامالىق روليكتەردى، تۇساۋكەسەرلەردى ازىرلەيدى جانە ىسكە اسىرادى;
كادرمەن جۇمىس ىستەيدى: كومپوزيتسيا قاعيداتتارىن پايدالانادى، شىنايى سۋرەتتەردى جاسايدى;

3D مودەلدەرى بار وزىق كومپوزيتسيالاردى جاسايدى;

بەينەنى مونتاجداۋ: وڭدەيدى، ۆيزۋالدى اسەرلەر مەن انيماتسيالار قوسادى;
وبەكتىلەردى انيماتسيالايدى: كەيىپكەرلەردى، ينتەرفەيستەردى، ينفوگرافيكانى جانە لوگوتيپتەردى قوسا العاندا، كەشەندى 2D- جانە 3D-انيماتسيا.

قانداي تۇلدار پايدالانادى:

After Effects;
Cinema 4D;
Photoshop;
Blender.Design;
Adobe Illustrator;
Premiere Pro.
3D ديزاينەر
3D ديزاينەر كينو، مۋلتفيلمدەر، جارناما، ويىندار مەن يلليۋستراتسيالار ءۇشىن گرافيكا جاسايدى. سونداي-اق 3D-باسپامەن جانە عىلىمي ۆيزۋاليزاتسيامەن اينالىسا الادى. ZBrush جانە Blender كومەگىمەن ءوز كەيىپكەرلەرىن «ءتىرى» ەتەدى.

3D ديزاينەر نە ىستەيدى:

كەيىپكەرلەردى جاسايدى: ميميكا، شاش، كيىم جانە اكسەسسۋارلار قوسادى;
كەيىپكەر ءۇشىن اتموسفەرالىق ورتانى گەنەراتسيالايدى;

ءتۇرلى كۇردەلىلىكتەگى 3D-وبەكتىلەردى فوتورەاليستيكالىق وبەكتىلەردى جاسايدى جانە ۇلگىلەيدى;

نەگىزگى كادرلاردى، ماتەريالدار مەن تەكستۋرالاردى جاسايدى جانە وڭدەيدى;
ۆيرتۋالدى كەڭىستىكتە ساحنانى جارىقتاندىرۋدى قالىپتاستىرادى: قاجەتتى كوڭىل-كۇيدى ورناتادى، ءارتۇرلى تيپتەگى شامدارمەن جانە شامدارمەن جۇمىس ىستەيدى;

ءۇش ولشەمدى ساحنانى ۆيزۋاليزاتسيالايدى جانە كەيىنگى وڭدەۋدى جاسايدى.

قانداي تۇلدار پايدالانادى:

ZBrush;
Dynamesh;
Octane Render;
Blender.

Fullstack ديزاينەرى

امبەباپ مامان رەتىندە ۆەب-سايتتار مەن قوسىمشالار جاساۋ ءۇشىن ديزاينەر مەن ازىرلەۋشىنىڭ داعدىلارىن بىرىكتىرەدى. UX/UI ديزاين، بەتتەۋ جانە frontend-ازىرلەۋ بويىنشا ساراپشى بولىپ تابىلادى.

اتالعان ديزاينەر ۆەب-رەسۋرستىڭ نەمەسە قوسىمشانىڭ ۆيزۋالدى جانە فۋنكتسيونالدىق قۇرامداس بولىگىن جاسايدى. ول تۇجىرىمدامامەن جانە كودتى وڭتايلاندىرۋمەن جۇمىس ىستەيدى. باسقاشا ايتقاندا، ازىرلەۋدىڭ تولىق تسيكلىن ورىنداي الادى. Fullstack ديزاينەرى بەتتەۋشى (ۆەرستالششيك) جانە فرونتەند قۇراستىرۋشىسىمەن تۇسىنىكتە قىزمەت ەتەدى

Fullstack-ديزاينەردىڭ مىندەتتەرى جوباعا بايلانىستى وزگەرىپ وتىرادى. نەگىزىنەن ماماندار تومەندەگىدەي مىندەتتەرمەن : سايت ماكەتىن نەمەسە قوسىمشانى سىزۋ، ساۋلەت جاساۋ، تەستىلەۋ جانە frontend-ازىرلەۋ اينالىسادى.
fullstack ديزاينەر نە ىستەيدى:

سايتتاردى، پايدالانۋشى ينتەرفەيستەرىن، ديزاين جۇيەلەرىن جاسايدى;
ماكەتتەر مەن تۇجىرىمدامالاردى ازىرلەيدى;
UX-زەرتتەۋلەردى جۇرگىزەدى جانە پايدالانۋشى تاجىريبەسىنىڭ دەرەكتەرىن نەگىزگە الا وتىرىپ، ديزاين جاسايدى;
ماقساتتى اۋديتوريانى تالدايدى جانە كليەنتتىڭ جولىنىڭ كارتاسىن جاسايدى: تاۋاردى نەمەسە قىزمەتتى ىزدەۋدەن ساتىپ الۋعا دەيىن نەمەسە CJM;
سايتتار، لەندينگتەر جانە پرەزەنتاتسيالار ءۇشىن بەيىمدەلگەن ديزاين جاسايدى;
ينتەرفەيس ەلەمەنتتەرىن انيماتسيالايدى;
سايتتاردى بەتتەۋ، كودپەن جانە ستيلدەرمەن جۇمىس ىستەۋ;
كروسسبراۋزەرلىك ونىمدەردى جاسايدى;
دايىن شەشىمدەردى ۇسىنادى.
قانداي قۇرالدار پايدالانادى:
Readymag;
Figma;
Cinema 4D;
Blender;
Adobe XD;
Tilda;
HTML;
CSS;
JavaScript.

ءسوز سوڭىندا ايتپاعىمىز، قازاق بالالار ادەبيەتى مەن مادەنيەتى ساندىق داۋىرگە ءوتتى. ەندى سونى زامانا لەبىنە لايىقتاۋ ءۇشىن ۇلت بولىپ ات سالىسۋعا ءتيىسپىز.

ءابىل-سەرىك الىاكبار

Abai.kz