وسى كۇندەرى «كوشى-قون تۋرالى» زاڭ جوباسى پارلامەنتتە تالقىلانىپ جاتقانى بەلگىلى. وتكەن جۇمادا  قازاقستاننىڭ ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ كوشى-قون كوميتەتىنىڭ توراعاسى حابىلسايات ابىشەۆ مىرزا (سۋرەتتە) زاڭ جوباسىنىڭ تالقىلاۋىنا قاتىسقان كەزىندە «ايدى اسپانعا شىعارارلىق» ءبىر مالىمدەمە جاسادى. ح.ابىشەۆتىڭ پارلامەنت قابىرعاسىندا جاساعان بۇل مالىمدەمەسىن جۇما كۇنى كەشكىسىن بىرقاتار قازاقستاندىق تەلەارنالار كورسەتتى. ول  «وزبەكستان مەن قىتايدان جانە موڭعوليادان كوشىپ كەلگەن كەيبىر ورالمانداردىڭ كۆوتا العان سوڭ، وزدەرىنىڭ كەلگەن جاقتارىنا كەتىپ قالاتىندىعىن، وعان ءوزى باس بولىپ، كوشى-قونداعىلاردىڭ ەش نارسە ىستەي الماي ايتىپ، پارلامەنت دەپۋتاتتارى الدىندا زار جىلاعانداي كەيىپكە ەندى. ءبىزدىڭ ەستىپ، بىلۋىمىزشە ورالماندار اراسىندا كۆوتانى ساۋداعا سالىپ قىزدىراتىن «ەپتىلەر» سول ابىشەۆتىڭ ءوز قاراماعىندا ىستەيتىن وبلىستاعى، قالاداعى، اۋدانداعى كوشى-قون مەكەمەلەرىنىڭ كەيبىر قىزمەتكەرلەرى جانە اتاجۇرتىم دەپ كەلگەن ورالماندارعا توڭ مىنەز كورسەتەتىن دە سول كوشى-قونداعىلار مەن جەرگىلىكتى اتقامىنەر اكىمسىماقتار.

بارلىق جاماندىقتى تەك ورالماندارعا قاراي اۋدارا سالۋعا بولمايدى.  بۇل «ەلىم،جەرىم، اتاجۇرتىم، وتانىم» دەپ كەلگەن قازاقتاردى كەۋدەدەن يتەرۋ بولادى. ەسىڭىزدە بولسىن، ءبىز ونىمەن ەش كەلىسپەيمىز.

وسى كۇندەرى «كوشى-قون تۋرالى» زاڭ جوباسى پارلامەنتتە تالقىلانىپ جاتقانى بەلگىلى. وتكەن جۇمادا  قازاقستاننىڭ ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ كوشى-قون كوميتەتىنىڭ توراعاسى حابىلسايات ابىشەۆ مىرزا (سۋرەتتە) زاڭ جوباسىنىڭ تالقىلاۋىنا قاتىسقان كەزىندە «ايدى اسپانعا شىعارارلىق» ءبىر مالىمدەمە جاسادى. ح.ابىشەۆتىڭ پارلامەنت قابىرعاسىندا جاساعان بۇل مالىمدەمەسىن جۇما كۇنى كەشكىسىن بىرقاتار قازاقستاندىق تەلەارنالار كورسەتتى. ول  «وزبەكستان مەن قىتايدان جانە موڭعوليادان كوشىپ كەلگەن كەيبىر ورالمانداردىڭ كۆوتا العان سوڭ، وزدەرىنىڭ كەلگەن جاقتارىنا كەتىپ قالاتىندىعىن، وعان ءوزى باس بولىپ، كوشى-قونداعىلاردىڭ ەش نارسە ىستەي الماي ايتىپ، پارلامەنت دەپۋتاتتارى الدىندا زار جىلاعانداي كەيىپكە ەندى. ءبىزدىڭ ەستىپ، بىلۋىمىزشە ورالماندار اراسىندا كۆوتانى ساۋداعا سالىپ قىزدىراتىن «ەپتىلەر» سول ابىشەۆتىڭ ءوز قاراماعىندا ىستەيتىن وبلىستاعى، قالاداعى، اۋدانداعى كوشى-قون مەكەمەلەرىنىڭ كەيبىر قىزمەتكەرلەرى جانە اتاجۇرتىم دەپ كەلگەن ورالماندارعا توڭ مىنەز كورسەتەتىن دە سول كوشى-قونداعىلار مەن جەرگىلىكتى اتقامىنەر اكىمسىماقتار.

بارلىق جاماندىقتى تەك ورالماندارعا قاراي اۋدارا سالۋعا بولمايدى.  بۇل «ەلىم،جەرىم، اتاجۇرتىم، وتانىم» دەپ كەلگەن قازاقتاردى كەۋدەدەن يتەرۋ بولادى. ەسىڭىزدە بولسىن، ءبىز ونىمەن ەش كەلىسپەيمىز.

بىرىنشىدەن، ءسىز كوشى-قون جۇمىسىن داڭعىل جولعا قويامىن دەسەڭىز اۋەلى كەلىپ جاتقان ورالماندارعا دۇرىس جاعداي جاساۋعا كوڭىل ءبولىڭىز، كوشى-قونداعى جەمقورلىقپەن كۇرەسىڭىز سودان كەيىن بارىپ ىستەن گورى ءسوزى كوپ كوشى-قون جۇمىسىن ىلگەرى باستىرىڭىز، سوندا ءسىزدى حالىق تۇسىنەدى ءارى باعالايدى.

ەكىنشى ماسەلە، جۇما كۇنى پارلامەنت مىنبەرىنەن ءسىز موڭعوليادان كەلىپ جاتقان قازاقتاردىڭ 98% ءبىلىمسىز جانە ساۋاتسىز دەگەندى ايتتىڭىز. بۇنى قانداي ستاتيستيكالىق دەرەككە  سۇيەنىپ ايتىپ وتىرسىز؟!. بىلە بىلسەڭىز  بۇل مەملەكەتتىك جوعارى قىزمەت ساتىسىنداعى ءسىز سەكىلدى ادامنىڭ اۋىزىنان شىعاتىن ءسوز بە ەدى؟ بىلەسىز بە، ءسىز وتكەن جىلى «موڭعوليادان قازاقتاردى كوشىرىپ الۋدى توقتاتۋ كەرەك» دەپ ايتىپ قالىپ اقىرى ءوزىڭىز قاتە باسقانىڭىزدى ءتۇسىنىپ، باق ارقىلى حالىقتان كەشىرىم سۇراپ قۇتىلعان بولاتىنسىز. ەندىگى ايتىپ وتىرعانىڭىز نە نارسە؟ سىزگە كەرەگى ناقتى مالىمەت، دەرەك بولسا سونىڭ ءبىرازىن بەرە كەتەيىك.

موڭعوليا قازاقتارى 1991 جىلى قازاق ەلى تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعان كۇننىڭ ەرتەڭىندە-اق اتاجۇرتقا قاراي كوش كەرۋەنىن باستاعان جۇرت.

بۇگىندە مونعوليادان اتاجۇرقا كوشىپ كەلگەن قازاقتاردىڭ سانى 100 مىڭعا جاقىن دەگەن دەرەك بار. اتاجۇرتقا ورالعان وسى قازاقتار اراسىندا دا سان ءتۇرلى ءبىلىم يەلەرى، نەبىر تاپتىرماس كاسىپتىڭ ماماندارى ءجۇر. مىسالى رەسەيدىڭ ماسكەۋ، لەنينگراد، سۆەردلوۆسك، نوۆوسيبيرسك سەكىلدى قالالارىنداعى جوعارعى وقۋ ورىندارىن ءبىتىرىپ، جوعارى ءبىلىم العان ديپلومدى ينجەنەرلەر، ۇشقىش ماماندار، بەرلين، ۆارشاۆا، پراگا، بۋداپەشت، سوفيا، بۋحارەست سەكىلدى شىعىس ەۋروپا ەلدەرىنىڭ بەلدى ۋنيۆەرسيتەتتەرى مەن ينستيتۋتتارىندا يادرولىق فيزيكا، بيوحيميا، بيوتەحنولوگيا جانە سان ءتۇرلى ينجەنەرلىك ماماندىقتار بويىنشا وقىپ، جوعارى ءبىلىم العان، موڭعوليادا اتالعان سالادا جۇمىس ىستەپ كەلگەن ازاماتتاردىڭ كوبى قازاقستاندا ءوز ماماندىقتارىنا وراي جۇمىس تابا الماي، باسقا كاسىپپەن اينالىسۋعا ءماجبۇر جاعدايدا ءجۇر. بۇل ماسەلەدە كوشى-قون كوميتەتى ەشقانداي جۇمىس جاساماي وتىرعانىن ەسىڭىزگە سالعىمىز كەلەدى. سوندىقتان العاشقى جىلدارى مونعوليا قازاقتارىنا تەك قانا قوي باققىزۋعا عانا بولادى دەگەن كولحوز باسشىلارىنىڭ جاڭىلىس پىكىرلەرىنەن دە اسىپ ءتۇسىپ، ولار ساۋاتسىز ەكەن، ءبىلىمسىز ەكەن سوندىقتان ولاردىڭ بىزگە كەرەگى جوق دەگەندى ايتىپ وتىرعان ح.ابىشەۆ مىرزا، ءسىز ءوزى كىمسىز دەگەن سۇراق قويعىمىز كەلەدى؟

اتاجۇرتىنا ورالعان مونعوليا قازاقتارى جانە ولاردىڭ ۇرپاقتارى بۇگىنگى كۇنى شاما شارىقتارىنشا قازاقستاننىڭ عىلىم، ءبىلىم ينستيتۋتتارىندا زەرتتەۋشى عالىم، جوعارى وقۋ ورىندارىندا ۇستاز-وقىتۋشى، دەنساۋلىق سالاسىندا دارىگەر مامان رەتىندە جەمىستى ەڭبەك ەتۋدە. سونداي-اق، قازاقستاننىڭ بىرقاتار بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارىندا مونعوليادان كەلگەن قازاق جاستارى جاقسى جۋرناليستەر رەتىندە كوپكە تانىلىپ ۇلگەردى.  مونعوليادان كوشىپ كەلگەن قازاقتار نارىق جاعدايىنا تەز بەيىمدەلىپ، ساۋدا ساتتىقپەن اينالىسۋ، ءۇي سالۋ، مەبەل جيحازدارىن جاساۋ سەكىلدى بۇرىن بىلمەيتىن كاسىپتىڭ يەلەرى اتاندى.

ال سوندا ءسىز ايتىپ وتىرعان 98% ءبىلىمسىز، ساۋاتسىز قازاق قايدان كەلگەن؟ ايتىڭىز، ءبىز دە بىلە جۇرەيىك. ايتپەسە «تازى اشۋىن تىرناپ الادى» دەگەندەي موڭعوليا قازاقتارىنا كەز كەلگەن جەردە ءتىسىڭىزدى كورسەتىپ، تيىسە بەرگەنىڭىزدى توقتاتىڭىز. بۇل ءسىز سەكىلدى مەملەكەتتىك قىزمەتتەگى ادامنىڭ ەتيكاسىنا ساي كەلمەيتىن نارسە. وسى جاعدايدى ەسىڭىزگە سالا وتىرىپ، ءبىز دە سىزگە قوياتىن تومەندەگىدەي  ۇسىنىس، تالاپتارىمىزدى جاريا ەتكەندى ءجون كوردىك.

- قازاقستانداعى كوشى-قون جۇمىسىن جاپپاي جەمقورلىققا العىزىپ، سوعان قارسى ءتيىمدى جۇمىس شاراسىن ىستەي الماي وتىرعان ح.ابىشەۆ مىرزا، ءسىز اۋەلى وسى لاۋازىمدى قىزمەتكە كەلگەلى نە ىستەدىڭىز، قانداي جۇمىس ءبىتىردىڭىز؟ ۇكىمەت الدىندا جانە حالىق الدىندا ەسەپ بەرۋىڭىزدى تالاپ ەتەمىز.

- باسى تاۋداي بولعان «نۇرلى-كوش» باعدارلاماسى نەگە شەتتەن كوشىپ كەلەتىن قازاقتار تاراپىنان قىزىعۋشىلىق تۋدىرا الماي وتىر؟ وعان سەبەپ ءسىزدىڭ ءوز سالاڭىزدى جەتكىلىكتى دەڭگەيدە باسقارا الماي وتىرۋىڭىزدا ەمەس پە؟ قالاي ويلايسىز؟ بۇل الدە شەتتەن قازاقتاردى شاقىرماۋ، اتاجۇرتىنا اكەلمەۋ باعىتىن ۇستانعان ءسىزدىڭ تۇپكىلىكتى ويىڭىزدىڭ ىسكە اسا باستاعاندىعى ما؟

وسى ساۋالداردى جالپى جۇرتقا جاريا ەتە وتىرىپ ءبىز، ءبىر توپ ورالمان اعايىن بۇگىنگى قازاقستاننىڭ كوشى-قون سالاسىندا جانە ونىڭ باسشىلىعىندا قالىپتاسقان اۋىر جاعدايدى قالىڭ جۇرتشىلىق نازارىنا جانە مەملەكەت باسشىلىعى نازارىنا اۋدارۋدى ءجون كوردىك.

موڭعوليادان كوشىپ كەلگەن ءبىر توپ ورالمان اعايىن.

P.S. ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ

مينيسترلىگىنىڭ كوشى-قون كوميتەتىنىڭ توراعاسى حابىلسايات ابىشەۆ مىرزاعا

جازىلعان حاتتى قولداپ، فورۋمدا پىكىر بىلدىرەتىن نەمەسە كەرى ءۋاج ايتاتىن

وقىرمان ءوزىنىڭ اتى ءجونى مەن ەلەكتروندى پوشتاسىن كورسەتۋىنە بولادى.

«اباي-اقپارات»