«قازاقستان» ۇلتتىق تەلەارناسىنان بەرىلگەن «ايالى الاقان» باعدارلاماسىنىڭ جابىلعانىنا دا ءبىر جىلعا تاياپ قالدى. الايدا كورەرمەننىڭ ىستىق ىقىلاسىنا بولەنىپ، سۇرانىسقا يە بولعان باعدارلاما تۋرالى اڭگىمەلەر لەگى ءالى كۇنگە دەيىن باسىلار ەمەس. ءبىرى «نەگە جابىلدى ەكەن؟» دەسە، ءبىرى «مۇمكىن ءبىر كۇنى قايتا شىعىپ قالار» دەگەن  ۇمىتپەن ءجۇر. ايتەۋىر ءبارى دە «ايالى الاقاننىڭ» جابىلعانىنا قىنجىلىپ وتىر. «ايالى الاقان» باعدارلاماسىنا ۇقساس «جان جىلۋى» اتتى باعدارلامانىڭ ەفيردەن بەرىلگەنىنە دە كوپ ۋاقىت بولا قويعان جوق. «قازاقستان» ارناسىن نازاردان تىس قالدىرماي، ۇنەمى باقىلاپ وتىراتىن كورەرمەندەردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا «جان جىلۋى» ءا، دەپ باستاعان العاشقى كۇننەن-اق «ايالى الاقاندى» كوشىرە شىعىپ جاتقان كورىنەدى. وسى ورايدا، قىبىر ەتكەندى قالت جىبەرمەيتىن بايقامپاز باسشىلىق قايدا قاراپ وتىر دەگەن زاڭدى سۇراق تۋادى؟ ال، «ايالى الاقاننىڭ» اۆتورى ءارى جۇرگىزۋشىسى بولعان بيبىگۇل داۋلەتبەكقىزى (سۋرەتتە) دا «جان جىلۋى» باعدارلاماسىنىڭ بارىپ تۇرعان كوشىرمە ەكەنىن، بۇل ماسەلەگە «تالاپشىل» باسشىلىقتىڭ قالاي جول بەرگەنىن تۇسىنبەيتىنىن ايتادى. وسى رەتتە كوكەيدە قوردالانىپ قالعان ءبىراز سۇراقتارىمىزدى بيبىگۇلگە قويىپ، از-كەم سۇحباتتاسقان ەدىك.

«قازاقستان» ۇلتتىق تەلەارناسىنان بەرىلگەن «ايالى الاقان» باعدارلاماسىنىڭ جابىلعانىنا دا ءبىر جىلعا تاياپ قالدى. الايدا كورەرمەننىڭ ىستىق ىقىلاسىنا بولەنىپ، سۇرانىسقا يە بولعان باعدارلاما تۋرالى اڭگىمەلەر لەگى ءالى كۇنگە دەيىن باسىلار ەمەس. ءبىرى «نەگە جابىلدى ەكەن؟» دەسە، ءبىرى «مۇمكىن ءبىر كۇنى قايتا شىعىپ قالار» دەگەن  ۇمىتپەن ءجۇر. ايتەۋىر ءبارى دە «ايالى الاقاننىڭ» جابىلعانىنا قىنجىلىپ وتىر. «ايالى الاقان» باعدارلاماسىنا ۇقساس «جان جىلۋى» اتتى باعدارلامانىڭ ەفيردەن بەرىلگەنىنە دە كوپ ۋاقىت بولا قويعان جوق. «قازاقستان» ارناسىن نازاردان تىس قالدىرماي، ۇنەمى باقىلاپ وتىراتىن كورەرمەندەردىڭ ايتۋىنا قاراعاندا «جان جىلۋى» ءا، دەپ باستاعان العاشقى كۇننەن-اق «ايالى الاقاندى» كوشىرە شىعىپ جاتقان كورىنەدى. وسى ورايدا، قىبىر ەتكەندى قالت جىبەرمەيتىن بايقامپاز باسشىلىق قايدا قاراپ وتىر دەگەن زاڭدى سۇراق تۋادى؟ ال، «ايالى الاقاننىڭ» اۆتورى ءارى جۇرگىزۋشىسى بولعان بيبىگۇل داۋلەتبەكقىزى (سۋرەتتە) دا «جان جىلۋى» باعدارلاماسىنىڭ بارىپ تۇرعان كوشىرمە ەكەنىن، بۇل ماسەلەگە «تالاپشىل» باسشىلىقتىڭ قالاي جول بەرگەنىن تۇسىنبەيتىنىن ايتادى. وسى رەتتە كوكەيدە قوردالانىپ قالعان ءبىراز سۇراقتارىمىزدى بيبىگۇلگە قويىپ، از-كەم سۇحباتتاسقان ەدىك.

- بيبىگۇل، «ايالى الاقان» باعدارلاماسىنىڭ جابىلعانىنا دا جارتى  جىلدام استام ۋاقىت ءوتىپتى. وسى باعدارلامانى تۇراقتى تۇردە تاماشالاپ كەلگەن كورەرمەن ءالى كۇنگە دەيىن باعدارلامانىڭ نە سەبەپتى جابىلعانىنان بەيحابار بولىپ كەلەدى. «جارقىراپ شىعىپ كەلە جاتقان باعدارلاما ءبىر-اق كۇندە جوق بولدى دا كەتتى»، - دەيدى كوپشىلىك. وسىنىڭ انىق-قانىعىن ءوزىڭىزدىڭ اۋزىڭىزدان ەستىسەك دەپ ەدىك.

- شىنىندا، «ايالى الاقان» باعدارلاماسىنىڭ جابىلعانىنا جارتى جىل بولىپتى ەسەپتەپ وتىرسام. نە ءۇشىن جابىلعانىن، شىنىن ايتار بولسام، ءوزىم دە تۇسىنبەي قالدىم. ەڭ الدىمەن وزدەرىڭىز جاقسى بىلەسىزدەر، ول باعدارلامانىڭ ۋاقىتى ءجيى وزگەرىپ وتىردى. جەكسەنبى كۇنى بولاتىن باعدارلاما بىرەسە، سەيسەنبى كۇنى ساعات بەستەردىڭ، تورتتەردىڭ كەزىندە بولاتىن بولدى. ودان كەيىن بەيسەنبىگە اۋىستى. اقىرىندا تامىز ايىندا قايتالاۋى بولدى دا، كوپ ۇزاماي جابىلدى. ونىڭ الدىندا «قازاقستان» تەلەارناسىنىڭ باس ديرەكتورى  قاينار ولجايعا بارعانىمدا: «بيبىگۇل، باعدارلاماڭ جابىلايىن دەپ تۇر»، - دەدى. مەن «اعا، نە سەبەپتى جابىلايىن دەپ تۇر. رەيتينگ بويىنشا ءبىرىنشى ورىندى بەرمەي كەلەدى. باستى سەبەپ نە؟»، - دەگەنىمدە، «ىسساپارالارعا باراتىن قاراجات جوق»، - دەدى. سوندا مەن كۇلدىم دە: «كينوعۇمىر»، «بىتىمگەر»، «اسقاق رۋح» سەكىلدى ءبىراز باعدارلامالارىمدى الدىڭىزدار. بارىنە كوزىمدى جۇمىپ كەلدىم. الداعى ۋاقىتتا «ايالى الاقاننىڭ» اتىن وزگەرتىپ قايتا شىعارمايتىندارىڭىزعا كۇمانىم بار»، - دەگەنىمدە: «جوق، بيبىگۇل، ءسىزدىڭ باعدارلامالارىڭىز اشىلمايدى. وسى قىركۇيەك ايىنان باستاپ توقتاتىلادى»، - دەگەن بولاتىن. مەن سوعان سەندىم. قاينار ولجاي ۇلكەن، مادەنيەتتى، پاراساتتى كىسى عوي، الدامايتىن شىعار دەپ ويلادىم. بىراق قىركۇيەك ايىنىڭ اياعىندا «ايالى الاقان» باسقا اتپەن شىعىپ جاتقان كەزدە مەن شىنىمدى ايتايىن جاعامدى ۇستادىم.

- ءسىزدى جۋرناليستەردىڭ كوبى «ءوز ءىسىنىڭ شەبەرى» ءارى اسا تالاپشىل دەپ جاتادى. وعان ءسىز دۇنيەگە اكەلگەن «كينوعۇمىر»، «اسقاق رۋح»، «بىتىمگەر» سەكىلدى حابارلار كۋا. وسى حابارلار سىزدەن كەتكەننەن كەيىن، ءوزىنىڭ ماڭىزدىلىعىن جوعالتتى، اقىرى كوپكە شىداماي جابىلدى...

- باعدارلامانى جابۋ وڭاي، ال بىراق سول حاباردى اشۋ قانشالىقتى قيىن ەكەنىن تۇيسىگى بار باسشى بەك جاقسى بىلەدى. «قازاقستان» ارناسىندا ءتورت باعدارلاما اشتىم. وزدەرىڭىزگە ايان تورتەۋىن دە حالىق جاقسى قابىلدادى. تانىمالدىلىعى دا جوعارى بولدى. بەرگىسىن ايتپاي-اق قويالىق، نۇرتىلەۋ يمانعاليۇلىنىڭ كەزىنىڭ وزىندە مەنىڭ باعدارلامالارىم قارا تاقتادان ءبىر رەت تە كورىنگەن ەمەس. اپتا سايىن ۇنەمى اق تاقتادان تۇسپەيتىن. رەداكتورلىق، رەجيسسەرلىق جاعىنان دا مەنىڭ 4 باعدارلامام ارىپتەستەرىمنىڭ اراسىندا ماقتاۋعا يە بولىپ ءجۇردى. مەن ەشقاشان باعدارلاما جاساۋدا «كوزبوياۋشىلىققا» بارعان ەمەسپىن. وزگەلەردىڭ باعدارلامالارى  شالا-پۇلا جاسالىپ، كەمشىلىكتەرمەن كەتىپ جاتاتىن. ال، مەن كىشكەنە عانا ءمىن تابار بولسام، بۇكىل باعدارلامانى قايتا جاساتقىزاتىنمىن. كەيدە قاراماعىمداعى رەجيسسەر، رەداكتورلار نەگە وسىنشاما قاتالسىز دەپ رەنجيتىن. «بولار بولماس كەمشىلىكتى ەسكەرمەي-اق قولىڭىزدى قويا سالساڭىز بولادى عوي» دەيتىن. ارينە، ءوزىڭدى الداعانمەن كورەرەمەندى الداي المايسىڭ عوي. تەلەۆيزيانىڭ ىشىندەگى حابارلار دا تاۋارلار ىسپەتتى، حالىق كەرەگىن الادى، ال كەرەك ەمەسىن پۋلتپەن كەرى اينالدىرىپ جىبەرەدى(كۇلدى).  ءوز جۇمىسىما وتە مۇقيات  بولدىم. بىردە ءبىر تەلەارنادا «ايالى الاقانداي» حالىقتىڭ كوڭىلىنەن شىعىپ، سۇرانىسقا يە بولعان باعدارلاما بولمادى دەسەم قاتەلەسپەيمىن. جۇرت «قازاقستان» تەلەارناسى دەگەندە «ايالى الاقان» ەسىمىزگە تۇسەدى، «ايالى الاقان» دەگەندە «قازاقستان» تەلەارناسى ەسىمىزگە تۇسەدى دەپ جاتادى. سول كەزدە «ايالى الاقاننىڭ» ەفيرگە شىعىپ تۇرعان ۋاقىتىن الۋ ءار پروديۋسەردىڭ ارمانى بولاتىن. باسشىلىق مەنىڭ باعدارلاماما قاراجات جەتپەي قالدى دەپ وتىرىپ، قازىر اتىن عانا اۋىستىرىپ، قايتا شىعارىپ جاتقانى مەن ءۇشىن دە جۇمباق.

- «ايالى الاقاندى» كوشىرىپ، تۋرا سول فورماتتا بەرىپ جاتىر دەپ وتىرسىز. نەگە ول ارنانى سوتقا بەرمەدىڭىز؟ سوتتىڭ كومەگىنە جۇگىنبەدىڭىز بە؟

-باعدارلامانىڭ اۆتورى ءوزىم. اۆتورلىق قۇقىعى دا قورعالعان. ءيا، سوتقا بەرۋگە دە بولار ەدى. تەلەارنادا جۇرگەن زاڭگەر مامانداردىڭ وزدەرى: «سوتقا بەرسەڭىز، ءسىز ۇتاسىز»، - دەپ، اقىل كەڭەستەرىن ايتقان بولاتىن. بىراق مەن سوتقا بەرگەننەن ۇتامىن-اۋ، اقشا دا ءوندىرىپ الارمىن، باسقانى دا جاساپ الارمىن. ايتسە دە، ءبىر نارسەنى ۇمىتپاۋ كەرەك. ول قاسيەتتى قارا شاڭىراقتى قورلاعانمەن بىردەي بولار ەدى.  ناتيجەسىندە نە ۇتامىن؟! اتامىزدىڭ «سۋ ىشكەن قۇدىعىڭا تۇكىرمە» دەگەن قاناتتى ءسوز بار. مەن وسى سوزدەن اسىپ كەتە المادىم. ونىڭ ۇستىنە ول تەلەارنادا ءوزىمنىڭ ءبىر كەزدەرى جاقسى كورگەن جەتەكشىم، ۇستازىم كامال سمايىلوۆ، ساعات اشىمباەۆ سەكىلدى كەرەمەت كىسىلەر قىزمەت ەتكەن قاسيەتتى قارا شاڭىراقتى لايلاعىم كەلمەدى. قازىرگى حاباردى («جان جىلۋى»-اۆتور) قاراپ وتىرىپ ءبىر كۇلكىمنىڭ كەلگەنى، ءبارىن كوشىرىپ العانى بىلاي تۇرسىن، جۇرگىزۋشى قىز مەنىڭ كەزىندە «ايالى الاقاندا» كيگەن كيىمىمە دەيىن كيىپ الىپتى. وسىدان سوڭ ول كىسىلەرمەن ارازداسىپ ۇساقتالۋدىڭ كەرەگى جوق دەپ ەسەپتەدىم.

- ايتسە دە ىشىڭىزدەن شىققان دۇنيەڭىز ەمەس پە؟ كولدەنەڭ كەلگەن كوك اتتىنىڭ قولىنا ۇستاتىپ قويا بەرمەكسىز بە؟

- ارينە، «ايالى الاقان» ىشىمنەن شىققان نارەستەم سياقتى. كىم نارەستەسىن بىرەۋدىڭ قولىنا بەرگىسى كەلەدى. مۇندايدا اركىمنىڭ ار-ۇياتى ءبىلسىن دەيمىن. ارىپتەستەرىمە رەنجيمىن دەپ كەزىندە قىزمەت ەتكەن كىسىلەردىڭ ارۋاقتارىنان اتتاعىم كەلمەدى. ەرتەڭگى كۇنى تاريحقا قارا كۇيە جاققانداي بولامىن. حالىققا كىمنىڭ «ناعىز اۆتور» كىمنىڭ «جالعان اۆتور» ەكەنىن دالەلدەۋدىڭ قاجەتى شامالى دەپ ويلايمىن.

- كەزىندە تەلەارنالاردا اۆتور دەگەن ءسوز مۇلدە ايتىلعان جوق. ايتىلعان كۇننىڭ وزىندە ناعىز اۆتورلار نەكەن-ساياق ەدى. ءسىز جاس جۋرناليستەردىڭ ىشىندە  ەڭ العاشقىلاردىڭ ءبىرى بولىپ «ايالى الاقان» باعدارلاماسىنىڭ اۆتورى بيبىگۇل داۋلەتبەكقىزى» دەپ  جاڭا لەپ الىپ كەلدىڭىز... ايتسە دە، نەگە قازاقستان تەلەارناسىندا اتىن وزگەرتىپ، يدەياسىن ۇرلاۋ ارقىلى شىعارا بەرەتىن باعدارلامالار لەگى تولاستامايدى.

- بۇل جايتتىڭ ءبىزدىڭ تەلەۆيزيا سالاسىندا دەرتكە اينالعالى قاشان؟! مەن وسى باعدارلامانىڭ اۆتورىمىن دەگەنىنىڭ وزىندە دە مەنىڭ حابارىمدى كوشىرىپ وتىرعان جوق پا (كۇلىپ). مەنىڭ ءبىر تانىس قۇربىم: «بيبىگۇل، سەنىڭ حابارىڭنان كەيىن «ايالى الاقان» سياقتى باعدارلامالار كوبەيىپ كەتتى. سەن قازاق تەلەۆيزياسىنا ۇلگى بولارلىقتاي ۇلكەن جاڭالىق الىپ كەلدىڭ. تەك  رەسەيدىڭ حابارلارىن  كوشىرە بىلەتىن قازاقتار، ەندى سەنىڭ باعدارلاماڭدى كوشىرە باستادى» دەپ كۇلگەنى بار. مايدالىلىققا بارۋدىڭ دا قاجەتى جوق. ارينە قىزبالىققا سالىنىپ، سوتقا بەرۋگە دە، اقشا وندىرۋگە دە بولار ەدى. ونىڭ قاجەتى قانشا. ول كىمگە وپا بەرەدى؟

- بىلتىر ءسىز رەسپۋبليكا سارايىندا ۇلكەن قايىرىمدىلىق كونتسەرت بەردىڭىز. كونتسەرتكە كەلگەن جۇرتشىلىق جوعارى دەڭگەيدە ءوتتى دەپ باعالاپ جاتتى. سونداي-اق، قاراپايىم حالىقتىڭ سىزگە ءدان ريزا بولىپ، كونتسەرت سوڭىندا ۇزاق ۋاقىت ساحنادان جىبەرمەي قولپاشتاعاننىڭ كۋاسى بولدىم...

- راحمەت. راسىندا بۇل ءبىر كەڭ اۋقىمدى، جۇرت قىزىعىپ تاماشالاعان، حالىقتىڭ الدىنداعى ەسەپتىك كونتسەرتىم ەدى. تەك قانا تەلەديدار ارقىلى عانا كورىپ كەلگەن كەيىپكەرلەردى حالىق وسى كونتسەرتتە ءوز كوزدەرىمەن كورىپ، ىستىق لەبىزدەرىن ءبىلدىردى. اتالعان كونتسەرتكە بەس جىلدان بەرى قولداۋ كورسەتكەن، ءبىزدىڭ كومەگىمىزدىڭ ارقاسىندا ومىرگە «قايتا» كەلگەن كەيىپكەرلەرىمىزدى شاقىردىق. «ايالى الاقان» ەفيرگە شىققان بەس جىل ىشىندە رەسپۋبليكا بويىنشا 19 ادامنىڭ ءۇيلى بولۋىنا سەبەپشى بولىپپىن. باعدارلاما ارقىلى گەرمانيا، يزرايل، قىتاي، رەسەيگە بارىپ ەمدەلگەن بالالار قانشاما. ايتا كەتۋ كەرەك، مۇستافا وزتۇرىكتىڭ اناسىن ەڭ العاش تەلەديداردان دابىل قاعىپ كورسەتكەن مەن بولاتىنمىن. سول كەزدە الماتى قالاسىنىڭ اكىمى بولعان يمانعالي تاسماعامبەتوۆ ءۇش بولمەلى پاتەردىڭ كىلتىن بەرگەن ەدى. حراپۋنوۆتىڭ كەزىندە دە الماتىنىڭ قاق ورتاسىنان جەرتولەدە تۇرىپ جاتقان كوپ بالالى انالارعا پاتەر الىپ بەردىم. الايدا سول كەزدە حراپۋنوۆتىڭ قولىنان پاتەر الۋ دەگەن قيىننىڭ قيىنى بولاتىن.

مەنىڭ باعدارلامامداعى كەيىپكەرلەر حالىقتىڭ اۋزىندا قالدى. ەكى قولى جوق جانسايا پىسىقتىعىمەن، ماڭگىلىك بالا بەينەسىندەگى زارەتا دانالىعىمەن، ەركەبۇلان قايسارلىعىمەن، 18 جىل بويى اناسىن اڭساپ، ءبىزدىڭ حابار ارقىلى اتا-اناسىمەن قاۋىشقان سالتانات توزىمدىلىگىمەن كورەرمەندەردىڭ كوزايىمىنا اينالدى.

- الايدا، بۇل كونتسەرتتى قازاقستان تەلەارناسىنىڭ ەفيرىنەن كورە المادىق...

- ءيا، وكىنىشتىسى سول وسىنداي كەرەمەت كونتسەرت ەفيردەن كورسەتىلگەن جوق. ەفيردەن كورسەتىلمەك تۇگىلى، باسشىلىق كونتسەرتكە دە كەلمەدى ەمەس پە؟! «نۇر وتان» حدپ بىرلەسكەن بۇل كونتسەرتكە باسشىلىعىمىز پىسقىرىپ تا قارامادى. وسى رەتتە حالىق قالاۋلىسى، دەپۋتات نۇرتاي ساليحۇلى سابيليانوۆقا ايتار العىسىم شەكسىز. بارلىق جۇمىستارىن ىسىرىپ قويىپ، استانادان ارنايى كونتسەرت ءۇشىن ۇشىپ كەلدى. نۇرتاي اعا 5 جىل بويى «ايالى الاقاننىڭ» كەيىپكەرلەرىنە قولداۋ كورسەتىپ كەلدى. ال تۇركىستان قالاسىنان كەلگەن جۇماباي ەسجانوۆ ەسىمدى كاسىپكەردىڭ اتا-اناسىنان ەرتە ايىرىلعان جەتىم بالالارعا پاتەر كىلتىن ۇستاتقاندا زالدا وتىرعان كورەرمەندەردىڭ ىستىق ىقىلاسىندا شەك بولمادى. وسىنداي ازاماتتاردىڭ قازاق قوعامىندا ازدىعى قىنجىلتادى.

سۇحباتتاسقان - ع. شەرىمقىزى.

P.S:   ءيا، بيبىگۇل داۋلەتبەكقىزى ءبىر حاباردى جۇرگىزىپ قانا قويعان جوق، ول سونداي-اق تالاي ادامداردىڭ ومىرگە قۇلشىنىسىن وياتا ءبىلدى. وسىدان  6 جىل بۇرىن دۇنيەگە كەلگەن ۇشەمنىڭ ءومىر ءسۇرۋى ەكىتالاي ەدى، الايدا قاناتىمەن سۋ سەپكەن قارلىعاشتاي بولعان ول تەلەارنا ارقىلى دابىل قاعىپ ۇكىمەت باسشىلارىنىڭ نازارىن اۋداردى. سونىڭ ناتيجەسىندە قازىر ۇشەم ءالي، ءمادي ءمادينا تالعار قالاسىندا الاڭسىز ءومىر كەشۋدە. بۇگىندە ولار التى جاستا. كەلەسى جىلى مەكتەپ تابالدىرىعىن اتتاماقشى. قازىرگى باعدارلامانى («جان جىلۋى») تاماشالاپ جۇرگەن كورەرمەننىڭ ءوزى دە، قانشا جەردەن كوشىرگەنمەن «ايالى الاقانداي» بولا المايدى دەگەندى ايتادى. كورەرمەندەرىمەن ساناسىپ وتىراتىن ارنانانىڭ بۇل ارەكەتى شىنىندا دا تۇسىنىكسىز، اقىلعا قونبايدى. كوشىردى دەلىك، سوندا نە ۇتتى ەكەن؟ اۆتورلىق قۇقىقتى اياق استى ەتىپ، زاڭدى بەلشەسىنەن باسۋدىڭ كورنەكتى دالەلى وسى ەمەس پە؟ «بوياۋشى بوياۋشى دەگەنگە ساقالىن» بوياپتى دەگەندەي، كوشىرۋدىڭ دە رەتى بولسا ەدى. وسىندايدا تەلەارنا باسشىلىعىنىڭ سالعىرتىعىنان ساعى سىنعان تەلەجۋرناليستەردىڭ  سانى ارتىپ وتىرعانى كوڭىلگە كىربىڭ ۇيالاتادى.