ەاوە- رەسەي يمپەرياسىنىڭ مۇراگەرى مە؟

رەسەيلىك ساياساتتانۋشى، مەديا-مەنەدجەر، پۋبليتسيست ۆيتالي ترەتياكوۆ (سۋرەتتە) دەگەن كىسى http://www.zonakz.net سايتىنىڭ تىلشىسىنە سۇحبات بەرىپ، ۋكرايناداعى قازىرگى ساياسي احۋال، ەۋرووداقتىڭ بۇگىنى مەن ەرتەڭى، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق تۋرالى ويلارىن ايتىپ، پىكىر ءبىلدىرىپتى.

سۇحبات بارىسىندا ترەتياكوۆ ۋكراينا رەسپۋبليكاسى ءبولىنىپ كەتۋى مۇمكىن دەگەن بولجام جاسايدى. ويتكەنى ەل بيلىگىنە الىستى كورە المايتىن ۇلتشىلدار كەلىپتى. وسىنداي اسىرە ۇلتشىلداردىڭ سالدارىنان گۇرجىلەر بولشەكتەنىپ كەتىپتى. مولدوۆا دا ءبولىنىپتى. ەندىگى ءبولىنىپ، بولشەكتەنۋ قاۋىپى ۋكرايناعا ءتونىپ تۇر دەيدى ول. ترەتياكوۆتىڭ ويىنشا، ۋكراينانىڭ ىدىراۋى 1991 جىلدان باستالعان كورىنەدى. «ەستەرىڭىزگە سالا كەتەيىن، جالپى پوستسوۆەتتىك ەلدەردىڭ ءبارى جاساندى شەكرالاردىڭ شەگىندە وتىر» دەگەنگە ەكپىن بەرە سويلەگەن پۋبليتسيست-مەنەدجەر ۋكراينانىڭ شىعىسىندا ەشكىم مويىنداماسا دا جاڭارەسەي مەملەكەتى قۇرىلادى دەپ سالدى.

وسىدان كەيىن سۇحبات قۇرۋشىلار ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق جايىنا ويىسادى. ايتپاقشى، سۇحبات بەرۋشى دە، سۇحبات الۋشى دا اتالعان وداقتىڭ اتىن تولىق اتاماي ەۋرازيالىق وداق دەپ سويلەيدى.

-          مەن ەۋرازيالىق وداقتىڭ كونسەپتسياسىن بۇرىننان قولداپ كەلەمىن. بىراق ماعان ونىڭ اتى ۇنامايدى. سونداي-اق، مەن وسى وداقتىڭ شەڭبەرىندە تەزدەتىپ ساياسي ينستيتۋتتاردىڭ قۇرىلعانىن جاقتاپ جۇرگەن اداممىن. الدىمەن ەكونوميكا، سودان سوڭ ساياسات دەگەن تۇجىرىمدى ءوز باسىم قانداي جاعدايدا دا دۇرىس دەپ ەسەپتەمەيمىن. ارينە،  مەن قازاقستان ەليتاسىنىڭ، بەلارۋسسيانىڭ، ءيا ءتىپتى رەسەي ەليتاسىنىڭ دا قاۋىپىن تۇسىنەمىن، بۇنى بۇرىننان بار كوزقاراستار رەتىندە قابىلداۋ كەرەك. بىراق، ءبىز ەليتانىڭ، اسىرەسە، بيزنەس-ەليتانىڭ مۇددەسىمەن عانا جۇمىس ىستەۋ قانداي قاتەرلى ەكەندىگىن ۋكراينانىڭ جاعدايىنان كورىپ وتىرعان جوقپىز با؟ بۇل وداقتىڭ (ەاەو-نى ايتادى. - رەد) – ورتالىعى رەسەي. ال، رەسەيدىڭ وداققا ورتالىق بولۋىنىڭ  سەبەبى جەتىپ ارتىلادى. سوندىقتان قازاقستان مەن بەلارۋسسيانىڭ ەليتاسى رەسەيدىڭ ساياسي جانە اسكەري تۇرعىدان قولداۋىنسىز تاۋەلسىزدىكتەرىنەن ايرىلىپ قالۋى مۇمكىن ەكەندىگىن ءتۇسىنۋى كەرەك. بەلارۋسسيا، مىسالى،  پولشا مەن ليتۆانىڭ، وسى ەكەۋى ارقىلى گەرمانيانىڭ، ودان ارى اقش بيلىگىنىڭ ۇستەمدىگىندە ءومىر ءسۇرۋى مۇمكىن. سەبەبى ءبىز ەۋرازيالىق وداقتىڭ قۇرىلۋىن تەزدەتە الماي وتىرمىز. الايدا ەۋرووداقتىڭ ساياسي ينيستيتۋتتارى الداعى جىلدارى داعدارىسقا ۇشىراپ، كۇيرەيتىنىنە بولجام جاساي الامىن. مىنە، سول كەزدە ەۋرازيالىق وداق جاندانا باستايدى، - دەيدى ورىس ساياساتتانۋشىسى.

سۇحبات الۋشىنىڭ سۇراعىنا وراي ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق جونىندەگى اڭگىمەسىن جالعاستىرا تۇسكەن ترەتياكوۆ: «ويىمدى اشىق ايتاتىندىعىم مەن ساياسي كوزقاراسىمنىڭ ەركىندىگى ءۇشىن كەشىرىم سۇرايمىن»، - دەپ قويىپ:

-          ەۋرازيالىق وداق رەسەي يمپەرياسى مەن سوۆەت وداعىنىڭ تاريحي ءارى گەوساياسي مۇراگەرى، -دەدى.

ساياساتتانۋشىنىڭ ويىنشا مۇنىڭ بىرنەشە سەبەپ-سالدارى بار ەكەن.

بىرىنشىدەن، ەۋرازيالىق ەكونومياكلىق وداق قازىر باسقا يدەولوگيالىق، ساياسي ءھام تاريحي جاعدايدا قۇرىلىپ جاتقانىمەن ونىڭ ارجاعىندا بۇرىنعى گەوسياسي كەڭىستىك جاتىر. ەكىنشىدەن، ءبىزدىڭ حالقىمىز (ترەتياكوۆ وسىلاي دەيدى) اقش پەن ەۋرووداقتان تاۋەلسىز ءومىر سۇرگەندى قالايدى. ۇشىنشىدەن، ەۋرازيالىق وداق باتىستىڭ كاتوليتسيزمى مەن پروتەستانتيزمىنە جانە ساياسيلانعان قاتال يسلامشىلدىعىنا قارسى ورىستىڭ پراۆوسلاۆيالىق قۇندىلىقتارى مەن  ساياساتقا بوي الدىرماعان، جۇمساق يسلام نەگىزىندە قۇرىلۋدا.

رەداكتسيادان: ساياساتتانۋشى، پۋبليتسيست ۆيتالي ترەتياكوۆتىڭ جوعارىدا ايتقاندارى ءوزى ويى، ءوز ءسوزى. "ويىن اشىق ايتاتىن، ساياسي كوزقاراسى ەركىن"  ترەتياكوۆ سياقتى ساياساتتانۋشىلار، ارينە، ەاەو-عا قاتىستى ارقيلى پىكىر بىلدىرە بەرەدى.  ايتسە دە، ەۋرازيالىق ەكونوميكالىق وداق وسىنداي كوزقاراستاردىڭ ىقپالىندا ساياسيلانىپ كەتپەي مە دەگەن ماسەلە ءبىزدى دە مازالاپ، ويلاندىرىپ ءجۇرۋى كەرەك ەكەندىگىن ەسكەرتەمىز.

Abai.kz