استىقتى ارقا وڭىرىنە ىسساپارمەن شىققان پرەزيدەنت نازارباەۆ جانار-جاعارمايدىڭ نەلىكتەن قىمباتتاپ شىعا كەلگەنىنە بايلانىستى ويىن ايتىپ بىلاي دەدى:

«بۇل ەكونوميكا زاڭدارى.وعان ەشتەڭە ىستەي المايسىڭ.  ءبىز ورتاق (ەكونوميكالىق) كەڭىستىكتەمىز: كەدەن جوق، شەكارا اشىق. سوندىقتان شارا قولدانىپ، بارلىعىنا تۇسىنىستىكپەن قاراۋعا تۋرا كەلەدى».

«تۇسىنىستىكپەن قاراۋعا تۋرا كەلەتىن» نەگىزگى جايت: ءبىز اي-92, اي-95 ماركالى جانارمايدىڭ 30 پايىزىن رەسەيدەن تاسىمالدايدى ەكەنبىز. وسى رەتتە پرەزيدەنت: «اي-92-95 بەنزينىنىڭ 30 پايىزىن ءبىز رەسەيدەن ساتىپ الامىز. ەگەر ءبىز ولاي  جاساماساق، بىزدە ءبىر ايدان كەيىن بەنزين مۇلدە بولمايتىن ەدى»، - دەپ تۇسىنىك بەردى. ەلباسىنىڭ «ەگەر ءبىز ولاي جاساماساق»، - دەپ وتىرعانى شاماسى: «ەگەر ءبىز اتالعان ماركالى جانارمايدىڭ باعاسىن وسىرمەسەك، قولىمىزدا باردى كورشى ەلدىڭ نارىعى الىپ قويۋى مۇمكىن»، - دەگەندى بىلدىرسە كەرەك. قالاي دەسە دە، ايتەۋىر، پرەزيدەنت ەلدەگى ەكونوميكالىق احۋالعا الاڭداپ، ءجيى ءسوز الىپ، ماسەلەنىڭ ءمان-جايىن تۇسىندىرۋگە بارىنشا ىنتا تانىتىپ ءجۇر. تامىز ايىنىڭ 20-ى كۇنى دوللاردىڭ باعامىن ەركىن اينالىمعا جىبەرىپ، تەڭگەنى تارگەتتەۋ كەزىندە دە اق ورداعا كاسىپكەرلەردى جيىپ الىپ جالعىز ءوزى سويلەدى. ءتيىستى ۆەدموستۆا باسشىلارىنا دا كەزەك-كەزەك تاپسىرما بەرىپ، ولاردىڭ ۇسىنىستارىن ىجداحاتپەن تىڭداپ وتىردى. بىراق، سول جيىندا ۇكىمەت باسشىلىعىنا ءۇش مارتە تاعايىنداعان، ءوزى «داعدارىس مەنەدەجەرى» دەپ تانىعان – پرەمەر-مينيستر كارىم ءماسىموۆتى كوزىنە ىلگەن جوق. ءماسىموۆ ادەتىنشە شاشىن جىلتىراتا قايىرىپ، جان-جاعىنا ماردامسي قاراپ وتىرعانى بولماسا، الگى جيىنعا ءجاي انشەيىن كەلە سالعان كوپتىڭ ءبىرى سياقتى كورىندى. اسىلىندە، ەلدىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق تۇرمىسىنا بىردەن-ءبىر جاۋاپتى تۇلعا – ول – پرەمەر-مينيستر. تاپ وسىنداي كەزدە بارىنەن بۇرىن ۇكىمەت باسشىسى جارقىلداپ كورىنۋگە ءتيىس ەدى. نەمەسە... ء«بىزدىڭ قولدان كەلگەنى وسى بولدى. ەندىگى ەل شارۋاسىنا قايىر-حوش»، - دەپ كەتۋى كەرەك ەدى.

مىسالى، گرەكيانىڭ كرەديتورلارمەن كەلىسسوزدى ناتيجەلى اياقتاعان جاپ-جاس پرەمەر-ءمينيسترى الەكسيس تسيپراس ءوزى سۇرانىپ مينيسترلەر كابينەتىندەگى باسشىلىق قىزمەتىن توقتاتتى. جالپى، ەكونوميكا تىعىرىققا تىرەلىپ، حالىقتىڭ جاعدايى قيىنداعان تۇستا ساياسي مادەنيەتى كەمەل مەملەكەتتىڭ ۇكىمەتى تۇز-تۇگەلىمەن وتستاۆكاعا اتتانىپ جاتادى. تەك بىزدە عانا ەشكىم ەشقاشان وزگەرمەيدى. بالكىم، نازارباەۆ پەن ءماسىموۆ پۋتين-مەدۆەدەۆ تاندەمىنە ەلىكتەيتىن بولار. ونداي جاعدايدا ەكەۋىنە ءبىر-ەكى مارتە قىزمەت اۋىستىرۋعا تۋرا كەلەدى. الايدا، بۇنداي قىزمەت الماسۋدى ەل دە، ەلباسى دا قالامايدى. ەندەشە، تەك شيكىزات قورىن ساتۋدى عانا بىلەتىن «مەنەدجەر» ءماسىموۆتى ماپەلەۋدىڭ قاجەتى قانشا؟ ول وسى كۇندەرى پرەزيدەنت نازارباەۆتى تىعىرىققا تىرەلگەن داعدارىستى ەكونوميكا احۋالىندا جالعىز قالدىرىپ، ەل الدىنا كورىنۋدى دە قويدى. جۇرت قازىر «كەدەنى جوق، شەكاراسى اشىق ورتاق (ەكونوميكالىق) كەڭىستىكتە» ويعا باتىپ، «تاۋەلسىزدىگىمىزگە قاۋىپ ءتونىپ تۇر»، - دەپ جانۇشىرىپ جۇرگەن پرەزيدەنتتى عانا كورىپ وتىر. ال، پرەمەر ءۇنسىز. نەگە؟

ايتپاقشى، بەلارۋسسيا پرەزيدەنتى ا. لۋكاشەنكو: «قوسىمشا قاراجات كوزىن تابىڭدار دا جانار-جاعارمايدىڭ باعاسىن قىمباتتاتپاڭدار. حالىقتىڭ قالتاسىنا تۇسپەڭدەر!» - دەپ ۇكىمەت مۇشەلەرىنە قاتاڭ تاپسىرما بەردى. بەلارۋسسيا – ءبىز سەكىلدى  مۇنايدى تىزەسىنەن كەشىپ جۇرگەن ەل ەمەس. ايتسە دە، جيىن-تەرىن كەزىندە جانارمايدىڭ باعاسىن ۇستاپ تۇرۋ ءۇشىن قوسىمشا قارجى كوزىن تابۋعا تاۋەكەل ەتۋدە. باتكانىڭ بۇل تاۋەكەلىن بىرەۋلەر بەلارۋسسيادا انە-مىنە بولىپ قالاتىن پرەزيدەنت سايلاۋىمەن ۇشتاستىرۋى مۇمكىن. ارينە، تاقتان تايماۋ ءۇشىن لۋكاشەنكونىڭ بارىن سالىپ باعاتىنى باياعىدان بەلگىلى. الايدا، «قارا التىننىڭ» الەمدىك نارىقتاعى قۇنى قۇنتيىپ، باررەلى 40 دوللاردان تومەن ءتۇسۋى ىقتيمال دەيتىن بولجامدار شىعىپ تۇرعاندا، جانارمايدىڭ باعاسىن شىڭعىرتىپ قويا بەرگەن، مۇناي وڭدەيتىن زاۋىتتاردىڭ جۇمىسىن جاقسارتا الماعان، «كەدەنى جوق، شەكاراسى اشىق»، پرەمەر-ءمينيسترى جاۋاپسىز  قازاقستاننىڭ جاعدايىنا قاراپ جانىڭ اشيدى ەكەن.  

P.S. رف قىرىمدى اننكەتسيالاپ، ۋكراينانىڭ شىعىسىنا باسىپ كىرگەندە، ورالمان-قانداس باۋىرلارىن ەسىنە الىپ ەلباسى «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرال» زاڭ جوباسىن شۇعىل قاراپ، سولتۇستىك ايماقتارعا كوشىپ كەلۋشىلەردىڭ سانىن ارتتىرۋ جونىندە ۇكىمەت پەن پارلامەنتكە تاپسىرما بەرگەن ەدى. اتالعان زاڭنىڭ جوباسى ءبىر جارىم جىلداي اتقارۋشى بيلىك پەن زاڭ شىعارۋشى ورگاننىڭ ورتاسىندا تالقىعا تۇسكەن-ءدى. تاياۋدا ۇكىمەتكە قايتىپ بارعان «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرال» زاڭ جوباسى ءماسىموۆتىڭ سۋرماسىندا قالىپ قويىپتى. پارلامەنت قابىلداپ جىبەرۋگە بەلسەنە كىرىسكەن 60-70 زاڭ جوباسىنىڭ ىشىندە «حالىقتىڭ كوشى-قونى تۋرال» زاڭ جوق. ۇندەمەيتىن پرمەردىڭ بۇل دا بولسا ەلدىك مۇددەگە ءۇنسىز قارسىلىعىن بىلدىرسە كەرەك.

ءشارىپحان قايسار

Abai.kz