دەپۋتات شەتەلدەگى 140 ملرد. دوللاردى قايتارۋدى تالاپ ەتتى
جاقىندا قازاقستاندىق دەپۋتات، دەموكراتيالىق «اق جول» پارتياسىنىڭ توراعاسى ازات پەرۋاشەۆ، مەملەكەت قازىناسىنان قولدى بولىپ كەتكەن 140 ميلليارد دوللاردى قايتارۋدى تالاپ ەتتى. بۇل تۋرالى abai.kz پورتالى total.kz سايتىنا سىلتەمە جاساي وتىرىپ حابارلايدى.
پەرۋاشەۆ مىرزا، قازاقستان جانە ەۋرووداقتىڭ پارلامەنتارالىق وتىرىسىندا ەۋروپا ەلدەرىنە قاشىپ كەتكەن قازاقستاندىق قاشقىن جەمقورلار (كوررۋپتسيونەر) ىسىنە قاتىستى ماسەلە كوتەرگەن. دالىرەك ايتساق، دەپۋتات شەكارا اسىپ كەتكەن جەمقورلاردىڭ قازىنادان جىمقىرعان 140 ميلليارد دوللاردان استام قارجىسىن قازاقستانعا قايتارۋ ءۇشىن ەۋروپارلامەنتپەن بىرلەسىپ، ارنايى كوميسسيا قۇرۋدى ۇسىنعان. مۇنداي ۇسىنىستى دەپۋتات «قازاقستان مەن ەۋرووداقتىڭ» XIII-پارلامەنتارالىق وتىرىسىندا كوتەرگەن.
الايدا، ەۋروپارلامەنت توراعاسى يواحيم تسەللەر پەرۋاشەۆتىڭ ۇسىنىسىن قولداۋعا قۇلىق تانىتپاعان. تسەللەر مىرزانىڭ بار ايتقانى، قازاقستاندىق جەمقورلار (قازىر شەتەل اسىپ كەتكەن) قولدى قىلعان 140 ميلليارد دوللار وتە كۇردەلى ماسەلە ەكەنىن ايتىپ، جالپاق شەشەيلىككە باسقان. «سىبايلاس جەمقورلىق بيزنەستىڭ دامۋىنا كەدەرگى كەلتىرەتىنىن ەسكەرسەك، قازاقستاننان ۇرلانعان دەگەن 140 ملرد. دوللار ەلدەگى تۇتىنۋشى كاسىپورىنداردىڭ نەگىزگى پروبلەماسى ەكەندىگىن كورسەتەدى»، دەگەن.
تسەللەردىڭ سوزىنەن كەيىن تاعى دا ءسوز العان پەرۋاشەۆ مىرزا وسى رەتتە ەۋرووداق پەن بىرلەسىپ، ارنايى كوميسسيا قۇرۋدى ۇسىنعان.
«وزدەرىڭىز ويلانىپ كوردىڭىزدەر مە؟ مىسالى، ەكس-اكىم نەمەسە مينيستر حراپۋنوۆ پەن ونىڭ وتباسىنىڭ (مەملەكەتتەن قاشىپ كەتەر الدىندا) قازاقستاندىق شوتىندا بار-جوعى 5 ميلليون دوللار تىركەلگەن بولاتىن. ال شۆەيتسارياعا كەلگەن سوڭ حراپۋنوۆتار كاپيتالى كەنەتتەن 780 ميلليون دوللارعا ءوسىپ كەتكەن. اقىلعا سالىپ قاراساڭىزدار، ءبارى دە تۇسىنىكتى عوي. نەگە ەۋروپارلامەنت وسىنى تەكسەرمەدى؟ دۇرىس تۇسىنىڭىزدەر. مەن ولاردى ەكستراديتسيالاڭىزدار دەپ وتىرعان جوقپىن. ونداي «افەريستتەردى» وزدەرىڭىزدە الىپ قالساڭىزدار ءتىپتى جاقسى. تەك قازاقستاننان ۇرلاپ كەتكەن قارجىسىن قايتارساڭىزدار بولدى»،-دەيدى ازات پەرۋاشەۆ (http://total.kz/…/140_milliardov_dollarov_predlojil_vernut_…).
كۇندە ءبىر «جۇتقىردىڭ» قولىنا كىسەن سالىنادى دەسەك، قاتە ايتقاندىق ەمەس. ەڭ سوراقىسى – جەگەندەرى ميلليارداپ سانالاتىندار كوبەيىپ بارادى. مىسالى قىتايدىڭ ۇلتتىق بانكى 1990-2009 جىلدار ارالىعىندا شەتەلگە قاشىپ كەتكەن شەنەۋنىكتەردىڭ ەلدەن ۇرلاپ اكەتكەن اكتيۆتەرىن جاريا ەتتى، بىلايشا ايتقاندا، 114 ملرد.دوللاردىڭ قولدى بولعانىن رەسمي جاريالاعان بولاتىن. بۇل بارلىعى 18 مىڭ جەمقوردىڭ جىمقىرعان اقشاسى. ول ەلدىڭ حالقىنىڭ 1,5 ميلليارد ەكەنىن ۇمىتپايىق. ارينە ءبىزدىڭ ەلدەن قاشقان جەمقور قىلمىسكەرلەر سانى مۇنداي كوپ ەمەس، الايدا سولاردىڭ ءوزىنىڭ ەلدەن جىلىستاتىپ اكەتكەن بايلىعى قىتايدان ۇرلانعان اقشادان كوپ بولماسا از ەمەس. ستاتيستيكا كەلتىرە كەتەيىك، قازاقستاننان قارجى جىمقىرىپ قاشقانداردىڭ سانى – 1600-دەن اسىپتى.
شاباقتاردى ەمەس شورتانداردى ايتساق، حراپۋنوۆ، ءابىلازوۆ، رىسقاليەۆ سياقتىلار قالتاسىنا باسىپ اكەتكەن داۋلەتتى قاراپايىم حالىقتىڭ يگىلىگىنە جۇمساعاندا قانشاما باسپاناسىزدار ءۇيلى بولار ەدى… اتتەڭ... اقشانىڭ جوقتىعىنان ەمدەلە الماي جۇرگەن قانشاما ناۋقاس دەرتىنەن ايىعار ەدى، كۆوتانى جىلداپ كۇتەتىن بالالارىمىزعا جاراتساق سول اقشانى قانشاما شاڭىراق شاتتىققا بولەنەر ەدى، سول اقشاعا وركەنيەتتەن قۇر قالعان اۋىلداردىڭ ءبىرازىنا ينفروقۇرىلىلىم تارتۋعا دا بولار ەدى...
ەرلى-زايىپتى لەيلا مەن ۆيكتور حراپۋنوۆتارعا قاتىستى اقيقات تا، اڭىز دا كوپ. ولاردىڭ قازاقستاندا پايدالانۋعا تىيىم سالىنعان دۇنيە-مۇلىكتەرىنىڭ ءتىزىمى انىق: 8-دەن استام عيمارات، 10-عا جۋىق جەر تەلىمدەرى، «مەدەۋ» مەملەكەتتىك ساياباعىنداعى «دۋبروۆايا روششا» كەشەنى، 1 ساياجاي، اسا قىمبات تۇراتىن ەكى پاتەر، 10-نان استام ءزاۋلىم ۇيلەر، 3 كولىك تۇراعى مەن اۆتوپاركينگتەر، تالعار اۋدانى اۋماعىندا ورنالاسقان «لەسنايا سكازكا» دەمالىس ورنى، BMW 850, Mersedes Benz, Mersedes Benz S 500 I, Maybach 62, Land Rover جانە Range Rover كولىكتەرى. بۇل بۇل ما، حراپۋنوۆ وتباسى شەتەلدەگى بانكتەرگە 2003-2007 جىلدار ارالىعىندا 48 ملن. دوللار مەن 7,7 ملن. ەۆرو اۋدارىپ ۇلگەرگەن.
قۇداسىنا قاراعاندا ەكس-بانكير م.ءابىلازوۆتىڭ ارانى زور ەكەن. «قۇلىپتاۋى» دۇنيە-مۇلىكتەرىنىڭ ءتىزىمى دە ۇزىن-سونار. 1,287 ميلليارد تەڭگە، ءبىر ميلليون دوللار جانە ءۇش ۇشاق، ءۇش عيمارات، 106 جەر تەلىمدەرى، 86 قىمبات پاتەر، 67 اۆتوتۇارق پەن الامتى قالاسى ورتالىعىنداعى بەس كەڭسە مەن 14 اۆتوكولىك. كوپقاباتتى ۇيلەردەگى 967 پاتەر، 20 شاقتى ءزاۋلىم ءۇي، 18 قۇرىلىس كەشەنى، 9 كەڭسە، 170 جەر تەلىمى، 70 اۆتوتۇراق، 3 ۇشاق، 106 اۆتوكولىك جانە 54 ميلليون دانا قۇندى قاعاز. ال ونىڭ وتباسىمەن تۇرعان باسپاناسى نارىقتا 30 ميلليون دوللارعا باعالانادى دەيدى ساراپشىلار.
اتىراۋ وبلىسىنىڭ بۇرىنعى اكىمى بەرگەي رىسقاليەۆ سىبايلاستارىمەن مەملەكەتكە 71 ملرد. تەڭگە. شىعىن كەلتىرگەن. قازىرگى كەزدە قۇنى 23,4 ملرد.تەڭگە بولاتىن جەكەگە ءوتىپ كەتكەن 17 نىسان، اۆتوكولىكتەر مەن تەحنيكالار مەملەكەتكە قايتارىلعان.
سونىمەن قاتار، ءار-ءتۇرلى 455 مۇلىك پەن 40-قا جۋىق جەر تەلىمدەرىنە، 63 جىلجىمايتىن مۇلىككە 197 اۆتوترانسپورت قۇرالدارىنا، 150-گە جۋىق ءتۇرلى تەحنيكاعا جانە 1,1 ميلليارد تەڭگەنىڭ پايدالانىلۋىنا زاڭمەن تىيىم سالىنعان (http://alashainasy.kz/).
ءتۇيىن: راس، حراپۋنوۆ، ءابلازوۆ سەكىلدى ەل قازىناسىنا قول سالعان قاشقىنداردىڭ جىمقىرىپ كەتكەن ميللياردتارى، قازىرگىدەي قارجىلىق قيىندىق قوس وكپەدەن العان قىسىلتاياڭ كەزدە ءبىزدىڭ بيۋدجەتتىڭ جىرتىعىن جاماۋعا سەپ بولار ەدى.
