ۇلتتىق بانك 100 توننا التىندى قايدا جىبەردى؟
ءجا، سوڭعى داعدارىس قازاقستان مۇناي سەكتورىنا سوققى بولىپ ءتيدى. دەسە دە، التىن قورى جونىنەن الەمدەگى الدىڭعى قاتارلى ەلدەردىڭ ساپىندا ەدىك قوي. رەسمي دەرەكتەر نە دەيدى؟ WIKIPEDIA-نىڭ دەرەگىنشە قازاقستان دۇنيەجۇزى بويىنشا التىن قورى كولەمىنەن 5-ورىندا (جەر قويناۋىنداعى كەندى ايتىپ وتىرمىز), ال تمد بويىنشا رەسەي مەن وزبەكستاننان كەيىنگى 3-ورىندا-مىس.
كەلىمبەتوۆ وتستاۆكاعا كەتەردىڭ الدىندا ۇلتتىق بانك توراعاسىنىڭ ورىنباسارى دينا عاليەۆا حانىم ۇلتتىق بانك قورىندا 115 توننا التىن بارىن مالىمدەگەن. الايدا ەكونوميست سايان قامباروۆتىڭ پىكىرىنشە، بۇل كورسەتكىش 215 توننانى قۇراۋى ءتيىس بولعان. بۇل تۋرالى Zakon.kz سايتى جازعان بولاتىن.
ال finance.nur.kz-ءتىڭ جازۋىنشا، ۇلتتىق بانك قورىندا 115 توننا ەمەس، 215 توننا التىن بولۋى ءتيىس. قامباروۆ ءوزىنىڭ التىن قورى تۋرالى ايتقاندارىن كەلەسىدەي ارگۋمەنتتەرمەن دالەلدەيدى. «ۇب ءوزىنىڭ سايتىندا ساقتاۋلى التىننىڭ فيزيكالىق مولشەرىن ەمەس، ونىڭ كۇن سايىنعى ەكۆيۆالەنتىن جاريالايدى. سونىمەن 2015 جىلدىڭ قىركۇيەك ايىنداعى كورسەتكىش 7,7 ميلليارد دوللاردى قۇراعان. COMEX بيرجاسىنداعى التىننىڭ ءبىر تونناعا شاققانداعى باعاسى 35,864 ملن. دوللاردى قۇراپ وتىر. بۇل 2015 جىلعى 30-قىركۇيەكتەگى باعا. سوندىقتان ۇلتتىق بانك قورىنداعى التىننىڭ مولشەرى عاليەۆا ايتقانداي 115 توننا ەمەس، 214,81 توننانى قۇراۋى ءتيىس»، – دەيدى ەكونوميست قامباروۆ.
سونىمەن قازاقستاننىڭ قالعان التىنى قايدا قازىر؟ لوندون، نيۋ-يورك نەمەسە شۆەيتساريا بانكتەرىندە مە؟ قازاق التىنىنىڭ قىزىعىن قىتاي كورىپ وتىرعانى جاسىرىن ەمەس. ولاي دەيتىنىمىز، قىتاي الەمدىك نارىقتاعى «فيۋچەرس» ساۋداسىنداعى باعا تومەندىگىن پايدالانىپ، التىن ساتىپ الىپ جاتقاندىعى تۋرالى وسىعان دەيىن باق جازعان بولاتىن.
وسى رەتتە ۇلتتىق بانكتىڭ جاڭا عانا تاعايىندالعان توراعاسى دانيار اقىشەۆ مىرزاعا توتە سۇراق سۇرانىپ تۇرعانى راس. نەگە قازاقستاننىڭ التىن-ۆاليۋتاسى شەتەلدىك بانكتەردە ساقتالادى؟ ونى قازاقستانعا قايتارۋعا بولا ما؟ جىلىنا قازاقستاننان قانشا توننا التىن جانە التىن قۇرامداس مينەرالدار شەت ەلگە شىعارىلادى؟ قايدا جانە قانداي ماقساتتا؟
التىن ىقىلىم كەزەڭدەردەن بەرى نەگىزگى ۆاليۋتا قىزمەتىن اتقارىپ كەلە جاتقانى راس. بۇگىندە الەمدىك قارجى جۇيەسىندە التىن ءوز قۇنىن جوعالتپاي ساقتاپ تۇرعان تۇراقتى انتيكريزيستىك رەزەرۆ. سونىمەن قاتار، التىن رەزەرۆى ۇلتتىق ۆاليۋتا قورىن رەتتەيتىنىن بىلەمىز. جانە ءبىر بىلەتىنىمىز التىن قورى كوپ بولعان سايىن مەملەكەتتىڭ ەكونوميكالىق تاۋەلسىزدىگىن ساقتاپ قالۋ مۇمكىندىگى جوعارىلايتىنى.
وسى ورايدا «دۇنيەجۇزىلىك التىن قورى كەڭەسى» ارنايى مونيتورينگ جۇزگىزىپ، التىن قورى جونىنەن ەڭ باي مەملەكەتتەردىڭ رەيتينگىن جاساعان. سونىمەن، قاي مەملەكەتتەر التىننىڭ ارقاسىندا شالقىپ وتىر جانە قازاقستان بۇل تىزىمدە نەشىنشى پوزيتسيادا؟
-
اقش. 2015 جىلدىڭ 30-قىركۇيەك ايىنداعى قورىتىندى بويىنشا اقش-تىڭ تازا التىن قورى 8133,46 تونناعا جەتكەن. بۇل اقش-تىڭ التىن-ۆاليۋتا رەزەرۆىنىڭ 73,7 پايىزىن قۇرايدى.
-
گەرمانيا. گەرمانيانىڭ التىن قورى 3381,01 توننا التىن قورى مەن 67,6 پايىزدىق رەزەرۆتى قۇرايدى.
-
يتاليا. يتاليادا بۇل كورسەتكىش 2451,84 توننا مەن 66 پايىزدى كورسەتەدى.
-
فرانتسيا. فرانتسيا دا 2435,41 توننا قورىمەن الدىڭعى بەستىكتىڭ ىشىنە كىرگەن.
-
قىتاي. 2015 جىلدىڭ قورىتىندىسى بويىنشا 1685,42 توننا قورىمەن التىنعا باي بەستىكتى قىتاي تۇيىندەيدى.
ال قازاقستان شە؟
«دۇنيەجۇزىلىك التىن قورى كەڭەسى» جۇرگىزگەن ارنايى مونيتورينگ قورىتىندىسى بويىنشا 20,5,65 توننا التىن قورى بويىنشا 24-پوزيتسياعا جايعاسقان. ال 2010-جىلى بۇل تىزىمدە قازاقستان 39-ورىندا بولعان. ال قر ينۆەستيتسيا جانە دامۋ ۆيتسە-ءمينيسترى البەرت راۋدىڭ ايتۋىنشا، قازاقستان جىل سايىن 22 توننا التىن ساتىپ الادى.
ال قويناۋى التىنعا باي قازاقستان دۇنيەجۇزى بويىنشا 5-ورىندا بولا تۇرا نەلىكتەن وزگە مەملەكەتتەن التىن ساتىپ الادى جانە نەگە الەمدەگى الدىڭعى قاتارلى التىندى ەلگە اينالمايدى؟ ۇلتتىق بانك ايتقانداي قازىرگى التىن قورىمىز 115 توننا بولسا، قالعان 100 توننا التىن قايدا كەتتى؟
نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى
abai.kz
