بۇگىن ءماجىلىس دەپۋتاتتارى «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ كەيبىر زاڭنامالىق اكتىلەرىنە ەكسترەميزمگە جانە تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىل ماسەلەلەرى بويىنشا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى» زاڭ جوباسىن ءبىرىنشى وقىلىمدا ماقۇلدادى، - دەپ حابارلايدى "ەگەمەن قازاقستان" گازەتىنىڭ ءتىلشىسى.

جوبانى دەپۋتاتتارعا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى توراعاسىنىڭ ورىنباسارى مارات قالقاباەۆ تانىستىردى. زاڭ جوباسى مەملەكەت باسشىسىنىڭ تاپسىرماسى بويىنشا ازىرلەندى. ماقسات – ەكسترەميزمگە جانە تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىل، قارۋ-جاراق اينالىمى جانە كوشى-قوندى رەتتەۋ سالاسىنداعى قولدانىستاعى زاڭنامانى جەتىلدىرۋ.

قالقاباەۆتىڭ ايتۋىنشا، اقتوبە مەن الماتىداعى سوڭعى وقيعالار ەكسترەميزم جانە تەرروريزمگە قارسى ءىس-قيمىل سالاسىندا زاڭناماعا وزگەرىستەر ەنگىزۋ قاجەتتىگىن كورسەتكەن.

بۇگىندە لاڭكەستىكتىڭ قاقتىعىستار ايماعىنان شىعىپ جايىلۋ ءۇردىسى انىق بايقالىپ وتىر. جوبانى دايارلاۋ كەزىندە سوڭعى كەزدەرى ەلىمىزدە جانە الەمدە ورىن العان لاڭكەستىك قىلمىستار ەسكەرۋ، لاڭكەستىك ارەكەتكە جول بەرمەۋ ماقساتىنداعى وتاندىق جانە شەتەلدىك تاجىريبە ساراپتاۋ نەگىزىندە جاسالدى دەدى قالقاباەۆ.

سونىمەن ەكسترەميزم مەن تەرروريزمگە قارسى قولدانىستاعى زاڭعا قانداي وزگەرىستەر ەنگىزىلمەك؟ بۇل تۋرالى ءبىز نە ءبىلۋىمىز قاجەت؟

• جاڭا جوبا قولدانىستاعى 5 كودەكس جانە 19 زاڭعا وزگەرىستەر ەنگىزۋدى قاراستىرادى.

• قىلمىستىق كودەكستە تەررورلىق قىلمىستار ءۇشىن جازا قاتايادى. ەكسترەميزم جانە تەرروريزم ءۇشىن سوتتالعانداردىڭ دۇنيە-مۇلكى مىندەتتى تۇردە تاركىلەنەدى.

• اكىمشىلىك ءتارتىپ بۇزۋشىلىق كودەكسىندە قارۋ-جاراق اينالىمى، كوشى-قون سالاسىنداعى ءتارتىپ بۇزۋلار ءۇشىن جاۋاپكەرشىلىك كۇشەيتىلەدى.

• جەكە تۇلعالاردى تىركەۋسىز تۇرعىزعان ءۇي يەلەرى اكىمشىلىك جاۋاپقا تارتىلادى.

• ۋاقىتشا مەكەن-جاي جانە تۇراقتى مەكەن-جايعا تىركەلۋدىڭ ءتارتىبىن بۇزعان تۇلعالارعا كورسەتىلەتىن قىزمەت كولەمى شەكتەلەدى.

• تير اشۋ جانە ونىڭ جۇمىسىن جۇرگىزۋ ءتارتىبىن بۇزعانى، جەكە كۇزەت ۇيىمدارى قىزمەتكەرلەرىنىڭ ارنايى كيىمدى زاڭسىز كيگەنى ءۇشىن اكىمشىلىك جاۋاپكەرشىلىك ەنگىزىلەدى.

• قارۋ-جاراقتىڭ جەكەلەگەن تۇرلەرىنىڭ اينالىمى تۋرالى زاڭدا قارۋ-جاراق ساۋداسىن جانە ونى ساقتاۋدى قاداعالاۋ كۇشەيتىلەدى. سونىمەن قاتار بۇل سالاداعى كاسىپكەرلىك تە قاتاڭ باقىلاۋعا الىنادى.

• قارۋ ساتاتىن دۇكەندەردىڭ ورنالاسقان جەرىنە بايلانىستى تالاپتار پايدا بولادى. قارۋ-جاراقتى اتۋعا دايىن كۇيىندە ساتۋعا تىيىم سالىنادى.

• ازاماتتار ۇستاي الاتىن قارۋ-جاراق سانى قازىر بەس سايلى جانە بەس تەگىس ۇڭعىلى بولسا، ول ەكى سايلى جانە ەكى ۇڭعىلى بولىپ ازاياتىن بولادى.

• كۇزەت ۇيىمدارىنا ايرىقشا تالاپتار قويىلادى. ماسەلەن، ازاماتتاردى كۇزەتشى قىزمەتىنە جۇمىسقا الۋدىڭ ناقتى شارتتارى پايدا بولۋى مۇمكىن. ەگەر ولار قارۋ-جاراق، وق-ءدارى جانە جارىلعىش زاتتار ساقتالعان نىسانداردى كۇزەتەتىن بولسا، ول نىسانداردا دابىل قاعىلعان جاعدايدا كۇزەتشىلەرگە بىردەن ىشكى ىستەر ورگاندارىنا حابار بەرۋ مىندەتتەلەدى.

• تەرروريزمگە جانە ەكسترەميزمگە قاتىسى بار ءدىني توپتار مەن بىرلەستىكتەردىڭ قىزمەتىنە تىيىم سالىنادى.

• مادەنيەت جانە سپورت مينيسترلىگى ءدىني تۋريزم سالاسىندا ءىس-ارەكەت جۇرگىزۋدىڭ ءتارتىبىن انىقتايتىن ءنورماتيۆتى-قۇقىقتىق اكت قابىلدايتىن بولادى.

• قازاقستاننىڭ زاڭدارىن بۇزعان شەتەلدىكتەردى ەلدەن شىعارۋدىڭ نەگىزدەرى ناقتىلانادى.

• «بايلانىس تۋرالى زاڭعا» دا وزگەرىستەر ەنگىزىلەدى. بايلانىس سالاسىن قاداعالايتىن ورگانعا كەزەك كۇتتىرمەيتىن، اۋىر جانە اۋىر قىلمىستارعا اپارۋى مۇمكىن توتەنشە جاعدايلاردا بايلانىس جۇيەلەرى مەن توراپتارىنىڭ جۇمىسىن توقتاتا الاتىن قۇزىرەت بەرىلەدى.

• قازاقستاننىڭ بايلانىس جۇيەسىندە ىمەى-كودتارى بىردەي ابونەنتتىك قۇرىلعىلاردى پايدالانۋعا جول بەرمەۋ شارالارى قاراستىرىلادى. ول ءۇشىن قازاقستاندا قولدانىلاتىن جانە كىرگىزىلەتىن بۇكىل قۇرىلعىلاردىڭ بىرىڭعاي ىمەى-كود بازاسى جاسالادى.

• قۇرىلعىلاردى پايدالانۋشىلاردىڭ ابونەنتتىك نومىرىمەن سايكەستەندىرۋ ماقساتىندا تىركەۋ مىندەتى ەنگىزىلەدى. بۇل قۇقىق قورعاۋ جانە ارنايى ورگانداردىڭ تەكسەرۋىن قاجەت ەتەتىن نىسانداردى جەدەل انىقتاۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. كونتراباندالىق قۇرىلعىلاردى كىرگىزۋدى شەكتەيدى جانە ۇرلىق-قارلىقتى ازايتادى.

• وكىلەتتى ورگاندارعا تىركەلمەگەن ابونەنتتىك نومىرلەردى انىقتاۋ ءۇشىن ابونەنتتەردىڭ قىزمەتتىك اقپاراتىن قاراۋعا قۇزىرەت بەرىلەدى.

ەرجان ءابدىرامان

Abai.kz