الماتى قالاسىنداعى ۇلتتىق عىلىم اكادەمياسىندا «Urban forum Almaty 2016» كونفەرەنتسياسى ءوتتى. الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ قولداۋىمەن ۇيىمداستىرىلعان جيىن 5 اسپەكتىگە نەگىزدەلگەن. قالانىڭ اقپاراتتىق كەلبەتى، ەكولوگيالىق تازالىق، جاسىل ايماقتار، ينفراقۇرىلىمدىق ءام ارحيتەكتۋرالىق كوركەمدىك،  پوستيندۋستريالدى مادەنيەت جانە بيزنەس پەن ەكونوميكا سەكتسيالارى بويىنشا وتاندىق جانە شەتەلدىك ماماندار ارنايى دارىستەر جۇرگىزىپ، الماتى قالاسىنداعى شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋعا باعىتتالعان تىڭ جوبالاردى ۇسىندى.

اسىرەسە كونسترۋكتيۆتى دامۋ، جاعىمسىز فاكتورلارعا قارسى كۇرەس، ىشكى جانە سىرتقى رەسرۋستارعا تاۋەلدىلىكتەن ارىلۋ سەكىلدى ماسەلەلەردى قامتيتىن «Resilience» كونتسەپتسياسى الماتى قالاسىنداعى  شاعىن جانە ورتا بيزنەس وكىلدەرى ءۇشىن ايتارلىقتاي ماڭىزعا يە.

وسى تۇرعىدان الماتى قالاسىنداعى «الماتى دامۋ ورتالىعى» اق باسقارما توراعاسى اسەت ابدۋللاەۆ قالالىق اكىمشىلىكتىڭ شاعىن جانە ورتا بيزنەستى دامىتۋعا ايرىقشا كوڭىل ءبولىپ وتىرعانىن ايتتى.

اسەت ابدۋللاەۆ، «الماتى دامۋ ورتالىعى» اق باسقارمى توراعاسى:

-ايتا كەتۋ كەرەك، الماتى قالاسى اكىمشىلىگى شاعىن جانە ورتا بيزەنستى دامىتۋعا ەرەكشە كوڭىل ءبولىپ وتىر. وزدەرىڭىز بىلەتىندەي رەسپۋبليكامىز بويىنشا بيزنەستى قولداۋعا ارنالعان مەملەكەتتىك باعدارلاماسىندا الماتى، شىمكەنت، استانا جانە اقتوبە قالالارىنا باسىمدىق بەرگەن. قازىردىڭ وزىندە قالامىزدا ءتۇرلى ستارتاپ جوبالار بويىنشا جۇمىستار جۇرگىزىلۋدە.

مىسالى، بيۋدجەتتەن 1,5 ميلليارد تەڭگە شاعىن جانە ورتا بيزنەستى قولداۋعا ءبولىنىپ وتىر. ەندى كاسىپكەرلەر نەمەسە ستارتاپ جوبا اۆتورلارى بۇل كومەكتى قالاي الادى دەگەن زاڭدى سۇراق تۋادى. ونىڭ بىرنەشە جولى بار. ءبىرىنشى، مەملەكەتتىك تاپسىرىس ارقىلى ماتەريالدىق، قارجىلىق دەمەۋشىلىك الا الادى. ول دەگەنىڭىز تەندەر. مەملەكەتتىك تاپسىرىسپەن تەندەرگە قاتىسىپ، جوبانىڭ تيىمدىلىگىن دالەلدەۋ كەرەك. ەكىنشى جولى باسقارۋشى ورگاندار ارلىقى قولداۋعا يە بولۋ. بۇنىڭ جارقىن مىسالى «الماتى پاركينگ» جانە «وڭاي» جوبالارى. بۇرىندارى قالا كوشەلەرىنە نەمەسە جابايى پاركينگتەرگە كولىكتەرىن قويىپ، ول ءۇشىن تولەنگەن قاراجات اركىمنىڭ قالتاسىندا كەتىپ جاتاتىن بولسا، قازىر بۇل بىرىزدەندىرىلدى. ەندى بەلگىلى ءبىر كومپانيا پاركينگكە جاۋاپتى. تەرمينالدار ارقىلى تولەتەنىن اقشا اينالىمدا بولادى جانە ول بىردەن مەملەكەتتىك كىرىس دەپارتامەنتىنىڭ باقىلاۋندا بولادى. دەمەك، سالىق تا تولەنەدى، كاسىپكەر دە وزىنە ءتيىستى ۇلەسىنە يە بولادى. ءدال سول سەكىلدى «وڭاي» تولەمدەر جوباسىن ايتۋعا بولادى.

وسىنداي جوبالاردى اكىمشىلىككە، بىزگە ۇسىناتىن بولسا، ارينە ءبىز قولداۋ كورسەتۋگە دايارمىز. تەك بيزنەس جەكە پايداعى ەمەس، الەۋمەتتىك ماڭىزعا يە بولۋى كەرەك. سوندا عانا ەكونوميكا دا باسقاسى دا داميتىن بولادى.

ايتا كەتۋ كەرەك، الماتى قالاسىنىڭ جالپى اۋدانى سوڭعى 5 جىلدا 3,5 ەسەگە وسكەنىن ەسكەرسەك، قالا پوتەنتسيالىنا ناۋرىزباي، الاتاۋ اۋداندارى قوسىلدى. مۇنىڭ سىرتىندا الماتىنىڭ ىرگەسىندەگى قاسكەلەڭ، تالعار، العاباس، گرەس بار. دەمەك، الماتىدا كاسىپكەرلىكپەن اينالىسۋعا ۇلكەن مۇمكىندىكتەر بار. مەگاپوليستەگى 1,5 ميلليوننان استام تۇرعىن مەن رەسمي تىركەلمەگەن،  ميگراتتاردى قوسقاندا 2,5 ميلليوننان اساتىن نارىق تاعى بار.

ايتا كەتەيك، «Urban forum Almaty 2016» كونفەرەنتسياسىن ۇىمداستىرۋشىلار الماتى تۇرعىندارى اراسىندا الەۋمەتتىك ساۋالناما جۇرگىزىپتى. وندا قالاداعى تاستاق، شاڭىراق جانە وربيتا ىقشام اۋداندارىنىڭ 1200 تۇرعىنى قاتىسىپ، ءوز اۋداندارىنداعى جۇمىس ورىندارىنىڭ تاپشىلىعىن ايتقان. رەسپوندەنتتەردىڭ 3/1 بولىگى كەڭسە قىزمەتتەرىنە اۋىسقىلارى كەلەتىن كورىنەدى.

دجەيمس گ. (دجيم), كلەمسون ۋنيۆەرسيتەتىنىڭ پروفەسسورى، اقش:

-قازاقستاننىڭ جىلدام دامىپ كەلە جاتقان قالالارىندا تۇرعىندارعا ءام تۇتىنۋشىلارعا  ينفراقۇرىلىمداردى، قىزمەت تۇرلەرىنىڭ ءتۇر-ءتۇرىن ۇسىنۋ باستى نازاردا بولۋى كەرەك. قالا باسشىلىعى مۇنى ءتۇسىنىپ وتىر. سونداقتان دا الماتى شاعىن جانە ورتا بيزنەستىك قالاسى دەگەن جاڭا لوزۋنگقا يە بولدى بۇگىندە. الماتىدا بيزنەسپەن اينىلىسۋعا بارلىق جاداي جاسالعان. تەك قورىقپاۋ كەرەك. ەرىنبەۋ كەرەك.

نۇرزات توعجان

Abai.kz