«انا ءتىلى» گازەتىنىڭ 2009 جىلدىڭ 19 اقپان كۇنگى سانىندا جارىق كورگەن ءبىر توپ زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ ەلباسىنا، پرەمەر-مينيسترگە، سەنات جانە ءماجىلىس توراعالارىنا، پارلامەنت دەپۋتاتتارىنا ارناپ جازعان ۇندەۋىن وقىپ، بەي-جاي قالا المادىم. ءيا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ ۇلتى قازاق ازاماتتاردىڭ تەگى مەن اكەسىنىڭ اتىن جازۋعا بايلانىستى ماسەلەلەردى شەشۋ ءتارتىبى تۋرالى جارلىعى جاريالانعالى اتتاي 13 جىل ۋاقىت ءوتتى. جارىق دۇنيە ەسىگىن شىر ەتىپ اشقان سول سابيلەر بۇگىندە ءبىر مۇشەل جاسقا كەلگەن تۇلىمشاعى جەلبىرەگەن ۇل-قىزدار. ولاردىڭ نەشەۋىنىڭ تۋى تۋرالى كۋالىگىندە اتى-ءجونى قازاقشا تولتىرىلعان؟ قىزىلجارداعى قازىرگى جاعداي قانداي؟ مىنە، وسى ساۋالدارعا جاۋاپ ىزدەپ كورگەن ەدىم.
وبلىس ورتالىعىنداعى جەتپىس جىلدان استام تاريحى بار ءا.دوسمۇحامبەتوۆ اتىنداعى دارىندى بالالارعا مامانداندىرىلعان گيمنازيا-ينتەرناتىندا 1996 جىلى تۋعان 56 وقۋشى بار ەكەن. ولاردىڭ ىشىندە بەسەۋىنىڭ عانا تۋى تۋرالى كۋالىگىندە اتى-ءجونى قازاقشا تولتىرىلعان. كامەلەتتىك جاسقا كەلىپ، جەكە كۋالىك العان بوزبالا-بويجەتكەندەردىڭ اراسىندا نەبارى التاۋ-اق. باسقا سىنىپتاردا دا ساۋساقپەن سانارلىق. تەك قانا 4 سىنىپتاعى 25 بالانىڭ 10-ىنىڭ كۋالىگىندە تەگى قازاقشا.

«انا ءتىلى» گازەتىنىڭ 2009 جىلدىڭ 19 اقپان كۇنگى سانىندا جارىق كورگەن ءبىر توپ زيالى قاۋىم وكىلدەرىنىڭ ەلباسىنا، پرەمەر-مينيسترگە، سەنات جانە ءماجىلىس توراعالارىنا، پارلامەنت دەپۋتاتتارىنا ارناپ جازعان ۇندەۋىن وقىپ، بەي-جاي قالا المادىم. ءيا، قازاقستان رەسپۋبليكاسى پرەزيدەنتىنىڭ ۇلتى قازاق ازاماتتاردىڭ تەگى مەن اكەسىنىڭ اتىن جازۋعا بايلانىستى ماسەلەلەردى شەشۋ ءتارتىبى تۋرالى جارلىعى جاريالانعالى اتتاي 13 جىل ۋاقىت ءوتتى. جارىق دۇنيە ەسىگىن شىر ەتىپ اشقان سول سابيلەر بۇگىندە ءبىر مۇشەل جاسقا كەلگەن تۇلىمشاعى جەلبىرەگەن ۇل-قىزدار. ولاردىڭ نەشەۋىنىڭ تۋى تۋرالى كۋالىگىندە اتى-ءجونى قازاقشا تولتىرىلعان؟ قىزىلجارداعى قازىرگى جاعداي قانداي؟ مىنە، وسى ساۋالدارعا جاۋاپ ىزدەپ كورگەن ەدىم.
وبلىس ورتالىعىنداعى جەتپىس جىلدان استام تاريحى بار ءا.دوسمۇحامبەتوۆ اتىنداعى دارىندى بالالارعا مامانداندىرىلعان گيمنازيا-ينتەرناتىندا 1996 جىلى تۋعان 56 وقۋشى بار ەكەن. ولاردىڭ ىشىندە بەسەۋىنىڭ عانا تۋى تۋرالى كۋالىگىندە اتى-ءجونى قازاقشا تولتىرىلعان. كامەلەتتىك جاسقا كەلىپ، جەكە كۋالىك العان بوزبالا-بويجەتكەندەردىڭ اراسىندا نەبارى التاۋ-اق. باسقا سىنىپتاردا دا ساۋساقپەن سانارلىق. تەك قانا 4 سىنىپتاعى 25 بالانىڭ 10-ىنىڭ كۋالىگىندە تەگى قازاقشا.
م.جۇماباەۆ اتىنداعى پەتروپاۆل گۋمانيتارلىق كوللەدجى جانىنداعى جالپى ءبىلىم بەرەتىن مەكتەپ-ليتسەيدەگى جارلىق شىققان جىلى دۇنيەگە كەلگەن 38 وقۋشىنىڭ ەكەۋىنىڭ عانا تۋى تۋرالى كۋالىگىندە اتى-ءجونى قازاقشا جازىلعان. كامەلەتتىك جاستاعىلاردىڭ اراسىندا – ۇشەۋ. قىزىلجار قالاسىنداعى باسقا قازاق مەكتەپتەرىندەگى جاعداي دا ءدال وسىنداي.
ءيا، كەڭەستىك ءداۋىردىڭ سارقىنشاعى – «وۆ»، «ەۆ»-تەن تۇبەگەيلى ارىلاتىن كەز جەتكەن سياقتى. ارينە، اعا بۋىن وكىلدەرى ءۇشىن بۇل ازداپ قيىنىراق بولاتىنى تۇسىنىكتى، ويتكەنى جەكە كۋالىگىن عانا ەمەس، بارلىق قۇجاتتارىن وزگەرتۋگە تۋرا كەلەدى. سوندىقتان تەگىمىزدى قازاقىلاندىرۋدى ومىرگە جاڭا قادام باسقان بالالارىمىز بەن نەمەرەلەرىمىزدەن باستاۋىمىز كەرەك. الايدا «مەن قازاقپىن!» دەگەن اعايىندارىمىز ارتىنان ەرگەن ۇرپاعىنىڭ تەگىن قالىپتاسقان تاريحي داستۇرگە سايكەستەندىرۋگە ءالى دە اسىعار ەمەس. ماسەلەن، ۇستىمىزدەگى جىلدىڭ قاڭتار ايىندا دۇنيەگە كەلگەن 271 قازاق بالاسىنىڭ 126-سىنىڭ اتى-ءجونى قازاقشا جازىلعان، 50 پايىزعا دا تولمايدى.
ەلباسىمىزدىڭ ءوزى وسىنداي مۇمكىندىك بەرىپ تۇرعاندىقتان، جان-جاعىمىزعا جالتاقتاعانىمىز دۇرىس بولماس، ءسىرا. كامەلەت جاسقا تولعاندارعا جەكە كۋالىك الاردا وي سالعانىمىز ءجون. بۇل رەتتە اتا-انالار مە ۇستازداردىڭ ىقپالى ەرەكشە. سىنىپ ساعاتتارىنا ادىلەت دەپارتامەنتىنەن ماماندار شاقىرىپ، كەزدەسۋلەر ۇيىمداستىرعان دۇرىس. بۇل ماسەلەنى اتا-انالار جينالىستارىندا دا قوزعاۋ قاجەت.
– 16-عا تولعان جاس حالىققا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعىنا بارىپ، ارنايى ۇلگى بويىنشا ءوتىنىش جازادى. ەگەر بالانىڭ تۋى تۋرالى كۋالىگىندە «دجايلاۋباەۆ ارمان سەريكباەۆيچ» بولىپ جازىلسا، ەندى ول ەش قيىندىقسىز «جايلاۋباي ارمان سەرىكبايۇلى» ەتىپ قازاقىلاندىرا الادى، – دەيدى سولتۇستىك قازاقستان وبلىستىق ادىلەت دەپارتامەنتى حالىقتى قۇجاتتاندىرۋ جانە تىركەۋ جونىندەگى جۇمىستاردى ۇيىمداستىرۋ ءبولىمىنىڭ باس مامانى ءاليا مۇستافينا.
كەيبىر اتا-انالار تۇبىندە تۋى تۋرالى كۋالىكتى وزگەرتۋ كەرەك شىعار دەپ ويلايدى. ونى وزگەرتىپ جاتۋدىڭ ەش قاجەتى جوق. سونداي-اق تۋى تۋرالى كۋالىك پەن جەكە كۋالىكتەگى تەكتىڭ ەكى ءتۇرلى جازىلۋى بولاشاقتا جەكە باستىڭ ماسەلەلەرىن شەشۋدە كەدەرگىسىن تيگىزۋى مۇمكىن دەگەن ويدان دا اۋلاق بولعان دۇرىس. بۇل تۋرالى جارلىقتا «ازاماتتىڭ تەگى مەن اكەسىنىڭ اتىنىڭ جازىلۋىن وزگەرتۋى ونىڭ قۇقىقتىق سۋبەكتىلىگىن قوزعامايدى، ياعني تەگى مەن اكەسىنىڭ اتىنىڭ بۇرىنعى جازىلۋىندا العان قۇقىقتارى مەن مىندەتتەرىن دوعارۋعا نەمەسە وزگەرتۋگە نەگىز بولا المايدى» دەپ انىق ايتىلعان. سوندىقتان بۇيرەكتەن سيراق شىعارۋدىڭ قاجەتى جوق.
كەڭەس تۇسىندا بارلىق قازاق جاپپاي «وۆ»، «ەۆ» بولىپ تىزىمدەلىپ جاتقاندا، باۋىرجان مومىشۇلى سياقتى ءبىرلى-جارىم ازاماتتار عانا قاسقايىپ قارسى تۇرا العان ەدى. ال، ەندى تاۋەلسىز ەلدىڭ ازاماتتارى بەرىلگەن مۇمكىندىكتى پايدالانا الماي وتىرسا، ۇرپاعىمىزدىڭ الدىندا ۇياتتى بولارىمىز انىق.

فاريدا تۇياقوۆا، تىلدەردى دامىتۋ جونىندەگى باسقارمانىڭ باس مامانى
سولتۇستىك قازاقستان وبلىسى
«انا ءتىلى» گازەتى 28 مامىر 2009 جىل