حالقىمىزدىڭ اسىل پەرزەنتى، مەملەكەت جانە قوعام قايراتكەرى، جەرلەسىمىز ءىلياس وماروۆتىڭ تۋعانىنا 100 جىل تولۋى قارساڭىندا، قازاقستان جازۋشىلار وداعى باسقارماسىنىڭ مۇشەسى، قۇرىلتاي سەكرەتارياتىنىڭ مۇشەسى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى، احمەت بايتۇرسىنوۆ اتىنداعى قمۋ  پروفەسسورى، حالىقارالىق شىعارماشىلىق اكادەمياسىنىڭ كورەسپەندەنت-مۇشەسى، قر مادەنيەت قايراتكەرى، قازاقستاننىڭ قۇرمەتتى ءجۋرناليسى، «التىن قالام»  يەگەرى اقىلبەك شاياحمەتتىڭ « قوستاناي تاڭى»   گازەتىنە № 131, 132, 133, 135.  23 – قاراشا – 5 جەلتوقسان 2012 جىل ارالىعىندا «كۋلتۋرباقان  نەمەسە  وتەلگەن پارىز» اتتى توعىز كورىنىستى تاريحي دراماسى  جارىق كوردى.

شىعارمادا قايتالانباس دارا تۇلعا  ءىلياس  ومارۇلىنىڭ قايراتكەرلىك ءومىر جولىنىڭ كەيبىر كەزەڭدەرى باياندالادى، ىقشامدالىپ الىنعان ەپيزودتارىنان ءىرى تۇلعانىڭ ادامگەرشىلىك-پاراساتى، ىرىلىگى، وزىنە ءتان يناباتى، كىشىپەيىلدىلىگى، تەرەڭ بىلىمدىلىگى، پەساداعى ءار  ىستەرىنەن كورىنىس تاۋىپ، جىلى لەبىمەن ەرەكشەلەندىرىپ، بيىكتەي  تۇسەدى. اۆتور وسىنىڭ ءبارىن سەنىمدى، كوڭىلگە قونىمدى ادەبي تىلمەن بايانداي وتىرىپ، ورالىمدى ويمەن، ايشىقتى سوزبەن تولىمدى ەتىپ جەتكىزە بىلگەن.

 اۆتور شىعارماسىندا  ىلەكەن اعانىڭ تۋرا جولىن، ادالدىعىن، ادىلدىگىن جانە ۇستاعان باستى ماقساتىن شەبەرلىكپەن اشا وتىرىپ، بۇكپەسىز،  تۇشىمدى ەتىپ جەتكىزگەن. اتالعان شىعارما  2012 ج  جاڭا پەسالارعا ارنالعان «تاۋەلسىزدىك- تۇعىرىم»  دەپ اتالعان رەسپۋبليكالىق جابىق بايقاۋدا ءبىرىنشى ورىنعا يە بولعان.

      وسى جەردە شەگىنىس جاساپ، پەسادان ءۇزىندى كەلتىرەيىك :

قازاقستان كپ وك ء بىرىنشى حاتشىسى جۇماباي شاياحمەتوۆپەن ديالوگىنان:

 ءىلياس: « جوق، مەن ولاي وتىرىك ايتا المايمىن. اققا   قۇداي جاق. بەكماحانوۆتى دا كىنالاي المايمىن. ول ءوز ءىسىنىڭ مامانى، كاسىبي تاريحشى.  ابىلاي مەن  كەنەسارىنى تورە تۇقىمىنان شىققانىنا عانا قاراي  جامانداي بەرۋگە بولا ما؟  ولاردىڭ قازاق  حالقىنا  سىڭىرگەن ەڭبەگىنىڭ دە باعاسىن بەرۋ كەرەك ەمەس پە؟ ! ....»

ءىلياس:  «كەشىرىڭىز !  مەن بۇل ماسەلەنىڭ پارتيا بيۋروسىندا  قارالۋىنا قارسى ەمەسپىن. قاجەت بولسا، ورىنىمدى بوساتۋعا دايىنمىن» .

مىنە وسى قىسقا ديالوگتان-اق ىلەكەن اعانىڭ بار بولمىسىن بايقاۋعا (اڭعارۋعا) بولاتىن بولسا، كلاسسيك جازۋشىمىز  عابيت مۇسىرەپوۆ بىلاي دەپ انىقتاما بەرگەن: « تازالىقتان عانا، باۋىرمالدىقتان عانا، اينىماس-بۇلجىماس مەيىرىمدىلىكتەن عانا جارالعانداي، ازامات ادامگەرشىلىككە، ادىلەتكە، جولداستىققا، دوستىققا كىر جۇقتىرماي وتكەن ءبىر ادام ءىلياستاي-اق بولار.  ۇلكەندەردىڭ قاتارىندا كىشى ەمەس، كىشىلەردىڭ قاتارىندا ۇلكەن ەمەس ءبىر عاجاپ جان ەدى-اۋ» – دەگەن ەدى. مىنە وسىنداي پەرىشتە سياقتى  جاراتىلىسىنان تازا جاندى قالاي ۇمىتۋعا بولادى ؟

ەندى نەگىزگى ايتپاعىمىزعا ورالايىق، مەن وقىرمان  رەتىندە  اقىلبەك  شاياحمەتتىڭ ءوز زامانىنىڭ ءور تۇلعاسى، بىرەگەيى ىلەكەن اعا ء(ىلياس وماروۆ) تۋرالى 2012 ج. جازعان تاريحي دراماسىن زەيىن قويىپ وقىپ شىقتىم.  العان اسەرىمنىڭ قۋاتتىلىعى سونداي، وقي وتىرىپ، سانامدا (ويشا) ساحنادا كورگەندەي كۇي كەشتىم، سونىڭ اسەرى مە، وسى درامانىڭ تەزىرەك قوستاناي وبلىستىق قازاق دراما تەاترىندا ساحنالانىپ، كورەرمەن حالىققا كورسەتىلۋىن قالادىم، اي سايىن «قوستاناي تاڭى» گازەتىندە باسىلاتىن دراما تەاتردىڭ رەپەرتۋارلىق جوسپارىندا بار ما ەكەن دەپ  الاڭداۋمەن بولدىم. وكىنىشكە وراي، سودان 2,5 جىل بويى ( 2013-2014,01-05-2015ج.ج), بۇگىنگە دەيىن  رەپەرتۋار جوسپارلارىنا ەنبەي كەلەدى.

دەمەك، قازاقتىڭ ماڭدايىنا بىتكەن ازاماتتىڭ ءبىرى – قايتالانباس دارا، دانا تۇلعا ء ىلياس وماروۆتاي ابزال جاندى ادەبيەت پەن  ونەردىڭ ناعىز جاناشىرىن جوسپارعا  كىرگىزبەي وتىرعانى وكىنىشتى. وسى جەردە  ورىندى سۇراق تۋىندايدى.  جوعارىدا ايتقانىمىزداي، ءبىرىنشى ورىن بايگەسىن جەڭىپ العان شىعارما نەلىكتەن ءىلياس وماروۆتىڭ ءوزىنىڭ اتىنداعى تەاترىندا قويلىمىنان شەتتەتىلىپ كەلەدى، ونى قالاي تۇسىنۋگە بولادى؟

بۇل دەگەن، ادام بالاسىنا ەش قياناتى بولماعان، ومىرىندە دۇشپانى بولماعان ابزال اعانىڭ ارۋاعىن سىيلاماعاندىعىمىز ەمەس پە؟ ... مۇنداي پەسا ساحناعا شىقپاسا، ول پەساداعى يدەياعا  رەجيسسەر كوڭىل اۋدارماسا، ار جاعى  ايتپاسا دا تۇسىنىكتى شىعار.

قاي جازۋشى بولماسىن، ءوزىنىڭ شىعارماسىنىڭ  جارىققا شىعۋىن قالايدى، ولاي بولماعان جاعدايدا ول ءسوزسىز ازاپ شەگەدى. ەندەشە قازاق تەاترىنىڭ باسشىلارىنىڭ نە ويلاعانى بار؟!

ناعاشىباي سەرىكباەۆ،

 ەڭبەك ارداگەرى، رۋدنىي قالالىق «نۇر» مەشىتىنىڭ القا مۇشەسى.

Abai.kz