قۇرساقسىز انا
ءى
شىڭعىستاۋدىڭ كورگەندە قۇبا تاڭىن،
تياناعى جوق ويدى جۇباتامىن.
مەن وسىنداي تىنىمسىز تiرشiلiكتە،
ەشكiم بiلمەس بiر جايدان سىر اشامىن.
مانسۇق تۇتىپ سەمەيدiڭ قۇلا تاڭىن،
انا جانىن جالپىعا سىناتامىن.
كiلتiن اشىپ شىتىرمان قۇپيانىڭ،
سەزiمنەن سىر، كوزدەن جاس قۇلاتامىن.
ەي، بiلگiشىم، اتومشىل دانالارىم،
عاسىرىڭدى قالايشا جارالادىڭ.
سەزەسiڭ بە پوليگون قاسiرەتiن،
ەستiدiڭ بە، “قۇرساقسىز انا” بارىن.
قاسiرەتiن بiلەمiز - نەۆادانىڭ،
ەستiگەنبiز ەسiمiن - جەنەۆانىڭ.
قارا جەردi تاپسىرىپ تۋار تاڭعا،
جان جاراسىن ايتايىن مەن انانىڭ.
* * *
ۇلىلىقتىڭ قاراۋىل بiر ولكەسi,
اقىن مەن باتىر جورتقان جىر ولكەسi.
البىرت كۇنگە الاڭسىز اسىق بولىپ،
بiر اۋلەتتiڭ بوي جەتتi بiر ەركەسi.
كورگەندە كوركiنە كوز سۇعىناتىن،
جانارىنان جالىن سىر ۇعىناتىن.
عاشىق بولعان بوزبالا ەسi كەتiپ،
بۇرىمىنا ءسۇرiنiپ جىعىلاتىن.
قاشان كورسەڭ جۇزiنەن اراي كۇلگەن،
جانىنا مەرەي نۇرىن وراي بiلگەن.
قىزدىڭ جولى جiڭiشكە ەكەندiگiن،
اتام قازاق كەزiندە قالاي بiلگەن؟!
ىنتىق بولىپ بiر جiگiت اجارىنا،
تۇرمىس قۇردى، تەك سوعان جازالى ما؟
تارقاتىلدى توسەكتە اساۋ بۇرىم،
توزبەۋ ءۇشiن تاعدىردىڭ مازاعىنا.
جاس جۇبايلار شاتتىقتىڭ بالىن iشiپ،
عاشىقتاردىڭ قاشاندا جالىن iشi.
بiر ازىراق بiر-بiرiن كورە الماسا،
قۇشاقتاسىپ تابىسار ساعىنىسىپ.
ەر جiگiتكە باقىت بوپ قىز العانى،
شىمىلدىعىن شاتتىقتىڭ ۇزە العانى.
ەكi ايدان سوڭ جەرiك بوپ كەلiن ءجۇردi,
جار ءسۇيiپ، انا بولۋ، قىز ارمانى.
مىناۋ جالعان دۇنيەدە جالعان جىرىم،
جاس ارۋدىڭ كۇلكiسi ارمان بۇگiن.
كۇيەۋiنە قىمسىنا سىرىن ايتتى.
اياعىنىڭ اۋىرلاپ قالعاندىعىن.
اعالىقپەن الماستىرىپ بالا كۇندi,
جiگiت ەندi وتاعا بولا بiلدi.
قيالىندا وزiنەن اۋمايتۇعىن،
بالپاناقتاي تالپىنعان بالا كۇلدi.
اكە بولۋ بiر عاجاپ كۇيدi تەرiپ،
قۋانىشى كەتتi ونىڭ ءۇيدi كەرiپ.
ىرجالاڭداپ شاتتىقتان كۇلiپ تۇرىپ،
كەلiنشەگiن قۇشاقتاپ ءسۇيدi كەلiپ.
شاتتاندىرىپ ەكەۋiن ساعىم تiلەك،
عاشىق كوڭiل جۇرەككە جالىن تiلەپ.
جاس وتاۋدىڭ ءتۇتiنi ءتۇزۋ ۇشتى،
بولاشاقتان جاستاردىڭ باعىن تiلەپ.
بارiنەن دە بەيحابار انا جۇرەك،
قيالىمەن كۇتەدi بالانى تەك.
جەتi-سەگiز ايدان سوڭ بەسiگiڭدە،
بالدان ءتاتتi بالبوبەك بولادى دەپ.
الاسۇرىپ كەۋدەدە جىندى جۇرەك،
كۇيەۋiنە كوڭiلi سۇمدىق ۇدەپ.
جۇبايىلىق جۇماقتى جيi اڭسادى،
سەزبەيتۇعىن جۇرەكتiڭ سۇمدىعى جوق.
ءومiر شiركiن تابادى شىن اڭعالدى،
كوپ كوردi مە، سونشالىق قۋانعاندى.
جالىنىمەن جاستىقتىڭ بiلمەگەن-اۋ،
ساۋلىعىنان بوتەندەۋ سىر اڭعاردى.
شارانا بوپ تومپايىپ جاسىن جانى،
تابەتi ونشا تاعامعا اشىلمادى.
جيىرمادان جاڭا اسقان كەلiنشەكتiڭ،
بەس اي بويى جەرiگi باسىلمادى.
دومالاق، گاۋھار انا جاسىن جانى،
بابالاردىڭ بولعان عوي اسىل قانى.
ءالدi ۇمiتپەن السiزدiك تۋعىزاتىن،
جاساندىلىق جالعاندى باسىنعانى.
سوعىس بۇزعان كەشەگi قان اتاسىن،
بۇگiنگi ەكولوگيا سان وتاسىن،
تەگi بۇزىق سۇيىق قان ۇياسىندا،
ۇيىي الماي قامىقتى جان اتاسى.
بiر اۋىلدىڭ ەر قايرات بوز بالاسى،
جۇبايىنا جانى اشىپ كوزقاراسى.
قاۋiپتەندi كۇپتىلەۋ جۇكتiلiكتەن،
قايتەدi ماڭدايىنا جازعانى وسى.
جەڭگەلەردەن سىر تارتىپ سۇراپ ەدi;
- جاس ايەل ەركەلەيتiن شىعار، - دەدi.
سوزىلمالى جەرiكتiك بولعان شىعار،
اقىلدى ايەل بارiنە شىدار، - دەدi.
جىلى ءسوز تاۋەكەلگە بايلاپ بەلدi.
شىنىندا سولاي ما دەپ ويلاپ كوردi.
ءۇش اي ەمەس، بەس ايدان اسىپ قاپتى،
“ءسال شىدا” دەپ جارىنا قايرات بەردi.
- سەن ءوزiڭدi قيناما تەككە، - دەدi,
ەمحاناعا بار دەپ ەد، وكپەلەدi,
بiر بوتەن ءسوز ايتار دەپ سەكەم الىپ،
دارiگەرگە بارۋعا بەتتەمەدi.
پوليگوننىڭ كوپ دەيتiن زياندارى،
بiراق ءوزiن بۇل دەرتكە قيا المادى.
- اق قىلا گور ەي، اللا، بەينەتiمدi,
دەپ جاس ارۋ تiلەگiن تيا المادى.
ءسويتiپ، ارۋ مەزگiلدەن كەشiگۋلi,
حاق تاعالام، اياما نەسiبiڭدi.
ادام پەندە بولماسا كەش جۇرەتiن،
ۋاقىت دەگەن بiلمەيدi كەشiگۋدi.
ءسويتiپ، ۋاقىت التى ايعا ارالاتتى،
السiزدiك كۇندە ۇلعايىپ بارا جاتتى.
كۇپ-قۋ بوپ جاعى سولعان جاس انانىڭ،
قۇرساعىن ءتۇرتiپ قويىپ بالا جاتتى.
اي-كۇنi دە شاق قالىپ ەسەبiنە،
قازەكەڭنiڭ قىزىق قوي ەسەبi دە.
بوسانعاندا بiر قاعاز سۇرايدى دەپ،
دارiگەردiڭ كەلiپ تۇر ەسiگiنە.
دارiگەردiڭ سۇيكiمدi كوك قۇراعى،
- سiز نەگە كەش كەلدiڭiز؟ - دەپ سۇرادى،
- جالپى ايەلدەر ساۋلىعى ءۇشiن ەمەس،
قاعاز ءۇشiن كەشتەتiپ كەپ تۇرادى.
- انەميا، قانىڭ از، سوسىن، - دەدi,
جالپى سiزدە السiزدiك باسىم، - دەدi.
قالالىق ماماندارعا سiلتەمە، - دەپ،
قاعاز جازىپ، جولىڭىز بولسىن، - دەدi.
بiر قاۋiپتەن جاس انا قارعىپ ءوتiپ،
“انەميا” سانادا قالدى بەكiپ.
بويدى قۋعان بەيكۇنا بiر بولاشاق،
قۇرساعىندا تۋلادى تارلىق ەتiپ.
جاس جۇبايىن جەتەكتەپ بالا قىران،
ەمحانانى توزدىرىپ تابانىنان.
جاتقىزدى قالاعا اكەپ ەمدەتۋگە،
كەلiنشەكتiڭ ءسۇيدi دە جانارىنان.
تەكسەرiپ قوزى قۇرساق جاس انانى،
قانى تومەن قۇرساقتىڭ وسال ءالi.
ەگەر دە وزدiگiنەن بوسانباسا، -
دەدi ولار، - وپەراتسيا جاسالادى.
مۇنى قالاي جاس ارۋ قۇپ الادى،
قولدان كەلەر ايتەۋiر جىلاعانى.
اي كويلەگi جەلبiرەپ ءۇي بولعاندا،
كوڭiلiندە جوق ەدi تۇك الاڭى.
جاس كۇيەۋ دە تىقىرشىپ تۇعىرىندا،
ءبارi دە زاڭدى ەدi عوي عۇمىرىندا.
مىناۋ ءومiر اياعىش ادامداردى،
تالكەك ەتiپ قويادى عۇمىرىندا.
* * *
ۇران تاستاپ سەمەيگە-نەۆاداعا،
مىناۋ جiگiت اتومنان كەك الا ما؟!
تاستاردىڭ دا تامىرى تەپكi كورiپ،
ەرiكسiزدەن بەكiنگەن جەر-اناعا.
انا-بالا تەگi جوق تاقىرىپتى،
قوزعالۋدىڭ نەگiزگi زاتىن ۇقتى.
عاسىرلار بەسiگiندە تەربەتiلiپ،
مۇمكiن كەش، مۇمكiن ەرتە اسىعىپتى.
بويىندا بiر وزگەشە وسى كۇپتi,
ايەل دە كۇيەۋiنەن جاسىرىپتى.
زاردابىن عاسىر تارتقان بۇل اتومدى،
كiم ويلاپ شىعاردى ەكەن باسى مىقتى؟!
جاس كەلiنشەك تاعدىرعا ۇمسىنبادى،
قۋ جانى ءۇشiن ەش نەدەن قىمسىنبادى.
جاعاداعى قۇراق تال قۋراپ بارىپ،
ىلايلانعان بۇلاقتان سۋسىندادى.
قۋ تiرلiكتiڭ قيقۋلى شۋىمەنەن،
بوساناتىن ۋاقىتتا جۋىق ەرەن.
جاسىن ءسۇرتiپ سەمەيدiڭ توپىراعىنا،
ءشولiن باستى سەمەيدiڭ سۋىمەنەن.
قۋانىشىن كۇدiك وي باسىم ەتiپ،
قارايلاماي بارادى عاسىر ءوتiپ.
ماڭدايىنا جازىلعان تاعدىرمەنەن،
جاعالاسىپ جاتقانداي قاسiرەتi.
الىپ ۇشقان جاس كوڭiل قۋراعانداي،
انا جانىن قورقىنىش سۋارعانداي.
تابا المايدى دەرتiنiڭ جان داۋاسىن،
تەك ۇمiتپەن قارايدى تۋار تاڭعا.
كەيدە كەشكەن تiرلiكتەن شوشىنادى،
ەندi بiردە قۋانىپ باسىلادى.
زامان ءوزi اتومعا اينالعاندا،
نازiك كوڭiل ۇمiتتەن توسىلادى.
بۇلكiلدەگەن جۇرەككە جۇك ارتقاندا،
نە تۇسەدi جۇيكەنi جۇقارتقاندا.
شىبىن جانىن قۇدايعا تاپسىرادى،
ادامدارعا سەنiمiن جوعالتقاندا.
سىرت كوزدەرگە بولعانمەن ايبارى شىن،
مۇنىڭ مۇڭىن وزگەلەر قايدان بiلسiن.
“امان-ەسەن بوسانسام جارادى-اۋ” دەپ،
سىرتتاي ويناپ كۇلگەنمەن مايدان iشi.
اسىپ-تاسىپ تۇرعانداي ايبارى شىن،
“پوليگوننىڭ كەسءىرi” ويداعىسى.
قاتەلiگi عاسىردىڭ بiلiنە مە،
بەيۋاقىتتىڭ بولمايدى ايتارى شىن.
مىناۋ ءومiر ءوز زاڭىن مويىنداتىپ،
“انەميا” السiزدiكتi ۋايىمداتىپ.
قانىن دا اۋىستىردى كۇدiكتi كۇن،
بوتەن قاندى قۇيدى اكەپ قويۋلاتىپ.
تامىرىنان تامىزعان سىقپا قان سول،
بويعا تاراپ جاتقانمەن شىقپا جان سول.
بوگدە قاندا قاسيەت قايدان بولسىن،
كiندiگiنەن قيىلىپ شىقپاعان سوڭ.
“قان كەرەك!” - دەپ ەمحانا شۋلاپ جاتتى.
جاس ارۋ جاستى كوزiن سۋلاپ جاتتى.
وگەيلiگiن تانىتىپ تەگi جوق قان،
تۋعان قاندى تەپكiلەپ تۋلاپ جاتتى.
بيلەمەيدi كۇش-قۋات، سەنiم بويدى،
دەرتكە قارسى شىعا الماي كوڭiل تويدى.
تاڭدايىنان تiرشiلiك ءدامi كەتiپ،
“يمۋنيتەت” - “يماننىڭ” تەگiن جويدى.
و، شىندىق! بالكiم سەن دە جالىعارسىڭ،
اقيقاتتىڭ اسپانىن ساعىنارسىڭ.
مانسۇق تۇتىپ كيەلi قاسيەتتi,
ءوز-وزiڭنەن جاسىرىنىپ، سابىلارسىڭ.
كەتكەن كۇندە ماحاببات اڭسارى كەم،
ارمانىنا اسىلعان جان-جارى دەم.
تولعاق قىسىپ جاس انا تولىقسىدى،
اجال-كورشi سىعالاپ تاڭ سارiدەن.
جەر عالامدى شەرتiپ قاپ جيi سۇرگiن،
شىراعايلاپ جول تاپپاي جيi سىندى.
تولعاتقاندا ويلادى قايران سۇلۋ،
سورى قالىڭ ەكەنiن ءسۇيiسۋدiڭ.
ەكi ءومiر دە تالاستى تىنشىمادى،
كەيدە تۋلاپ، كەيدە ءۇنسiز تىنىشىن الدى.
كوندiرە الماي تۋراشىل تابيعاتتى،
Iشiن باسىپ بەيمەزگiل قىرسىعادى.
دارiگەردەن بiر كومەك سۇراعانداي،
قاراشىعىن قادايدى ءسiرا دا الماي.
دارمەنسiز تار توسەكتە دوڭبەكشيدi,
تۇلا بويى دiرiلدەپ جىلاعانداي.
اينالانىڭ بارلىعى تۇماندانىپ،
بالا ۇستiنەن قان كەتتi قىزاڭدانىپ.
جىلدامىراق دايىن بوپ حيرۋرگتەر،
ءۇمiت كۇتتi پىشاقتان كۇمان قاۋiپ.
تىپىرلايدى شارانا تۇنشىعارداي،
قايشى تiلi سىزادى سىر شىعارماي،
وپەراتسيا قان-جوسا ءجۇرiپ جاتتى،
جىلناماشى مەڭiرەۋ ءۇن شىعارماي.
قان ايتەۋiر قۇرساقتان توقتامادى،
ونسىز دا ءالسiز جۇرەك كوپ تالادى.
ايەلدi الىپ قالۋعا جانتالاستى،
دارiگەردiڭ قاشاندا كوپ حابارى.
قوس ءومiردiڭ تiرلiگiن دارا ساناپ،
قاجەت ەمەس بۇل جەردە وراشولاق.
شارانانى بiرگە الدى ۇياسىمەن،
ءولiم مەنەن ءومiردi اراشالاپ.
اقتىق رەت انا-ءومiر ساقتالىنىپ،
ماحاببات - ۇلى سەزiم توقتالىنىپ.
انانىڭ قۇرساعىندا ءولiم-ءومiر.
انالىق ۇيامەنەن جاتتى الىنىپ.
اتوم وي، اتوم ءداۋiر ەستi بوگەپ،
ۇرپاق جاتار قۇرساقتى كەستi بولەك.
ول زاماندا، بۇل زامان دۇنيەدە،
“جاتىرسىز انا” بارىن ەستiمەپ ەك.
حاق تاعالام شەبەر-اۋ قۇدiرەتتi,
ادامعا قۇرساق-ۇيا تۇعىر ەتتi.
بار تiرشiلiك قۇرساقتان قۋات الىپ،
سەزiمدەردi سۋارىپ عۇمىر ەتتi.
ۇلى - ۇيا. بۇل جەردە سۇراق قۇربان،
ادام-تۇيسiك عۇمىردى سىناپ تۇرعان.
بۇكiل تامىر توعىسىپ سول ۇياعا،
سەزiم-دەگەن ۇلى كۇش تۇراق قۇرعان.
بۇزا المادى ەشبiر جان ۇنسiزدiكتi,
ۇياسىنا كiرە الماي كۇن سىزدىقتى.
تابيعاتتان كiندiگi اجىراعان،
“ايەل ەمەس”- ايەلدi ءۇنسiز كۇتتi.
سولاي عىلىم قۇر جانعا شىراق جاقتى،
قۇرساق ەتi انادان جىراق جاتتى.
بۇكiل سەزiم - مەيiرiم اتاۋلىنى،
قولدان بەرiپ جاس ارۋ سۇلاپ جاتتى.
* * *
ءتورت-بەس ساعات سورلى ايەل سۇلاپ جاتتى.
ەمiس-ەمiس وي-ەلەس قۇراپ جاتتى.
ماحاببات پەن بال ءتۇننiڭ كۋاگەرi,
تۇڭعىش ۇلى iڭگالاپ جىلاپ جاتتى.
دوڭگەلەنگەن دۇنيە تۇرعانى جوق،
ادامداردىڭ قولىنىڭ قۇرعانى كوپ.
بەيشارا ايەل بەيباق بوپ جاتىر ەندi,
اتوم كەشكەن ءومiردiڭ قۇربانى بوپ.
ەمحانادان شىعارىپ دارiگەرi,
كوپ سىردى ايتتى تۇسپالداپ ءارi نەنi.
- ءوزiڭ عانا ساقتاساڭ قۇپياڭدى،
ءبارi جاقسى بولادى ءالi, - دەدi.
كەلiنشەكتiڭ كوز تاستاپ اياعىنا.
دەدi iشiنەن: "سورلىنى ايا، قۇداي".
- باياعىداي توسەكتە بولا المايسىڭ،
ەتەك كiرiڭ بولمايدى باياعىداي.
- بارiنە دە كiنالi عاسىر، - دەدi,
كۇيەۋiڭنەن سىرىڭدى جاسىر، - دەدi.
ايەلدiڭ اتەكتiگiن بiلۋ قيىن،
توسەكتە قۋلىعىڭدى اسىر، - دەدi.
ءسويتiپ، انا باقىتى جانباي قالدى،.
جارىنا دا قۇشاعى قانباي قالدى.
بولاشاقتا انا دا بولا المايدى،
ەشكiم بiلمەس مۇگەدەك جانعا اينالدى.
ەستۋشi ەدi جامان دەپ جەر قارعىسى،
زامان ءۇشiن كەلمەيدi كەم قالعىسى.
جاتىرىنىڭ جوق ەكەنiن ەستiگەن ءسات،
“اقىل-تەگiل ەڭiرەپ” كەلدi العىسى.
بiراق-بiراق كوزدەن جاس قۇلامادى،
كوڭiلi دە سەل بولىپ سۇلامادى.
سۇپ-سۋىق بوپ سiلەيiپ تۇرا بەردi,
- نەگە سولاي؟ - دەپ تاعى سۇرامادى.
قاسiرەتتiڭ شەشiمiن تابادى كiم،
قارا جەر توپىراعىنان تارادى كۇن.
جاناردىڭ مۇڭ-قايعىسىن ۇعا بiلگەن،
قايداسىڭ “ەلiم” دەگەن سانالى ۇعىم.
ال سول ساتتە شابىلىپ اۋىل-ايماق،
جاس انا مەن ءسابيدiڭ قامىن ويلاپ.
بiر-بiرiنەن ءسۇيiنشi سۇراپ جاتتى،
قۇدالار، تۋىسقاندار “ا، قۇدايلاپ”.
ۇل كەلدi دەپ بارلىعى قۋانىستى،
كوڭiلدەن دە كوزدەردەن شۋاق ۇشتى.
بار جاعدايدان بەيحابار كۇيەۋ جiگiت،
ءسابيلi بولعانىنا قۋانىشتى.
اقىل سۇراپ ەسiن اپ جەڭگەسiنiڭ،
دايىندا دەپ تاپسىردى تال بەسiگiن.
ۇلى تولعاق ۇستiندە تۋعان ۇلدىڭ،
ابىلاي دەپ قويماقشى بولدى ەسiمiن.
قۋاندى اكە وسى دەپ قولعاناتىم،
قۇدايدان تiلەگەنiم سول بولاتىن.
التى الاشقا بەلگiلi ەر بولسىن دەپ،
ابىلاي دەپ ازانداپ قويعان اتىن.
ءبارi دە ءوتتi. بەسiك توي. شiلدەحانا،
اعىل-تەگiل داستارحان. كۇندە شاراپ.
تال بەسiك بالاعىندا قۇر ءمۇسiن بوپ،
كۇبiرلەپ كۇرسiنەدi iرگەدە انا.
انا جانىن ەش ادام ۇعىنبايدى،
باياعىداي قىران كوز سۇعىنبايدى.
بiرەۋلەردiڭ باقىتتان باسى اينالىپ،
كوزدiڭ جاسىن بiر بەيباق سىعىمايدى.
ازiرشە ەشبiر جانعا مۇڭ شاعىلماي،
قۇدايعا جالبارىندى شىن شاعىنباي.
«قۇنداقتاپ ءسابيiمدi سۇيگiزدiڭ-اۋ،
بەيمەزگiل، تۇلدىر قىلماي، تۇمسا قىلماي.
ەي اللا! راحمەت وسىڭا دا،
تابا قىلما دۇشپانعا، دوسىما دا.
ءسابيiمنiڭ قىزىعىن كورۋگە جاز،
تiلەيتiنiم تەك ەندi وسى عانا.»
دەپ انا شاراناعا ەمiرەندi,
و، مەيiرiم، جاس بولىپ توگiل ەندi.
الدەنەدەن جەرiنگەن جاسىن كوڭiل،
جاساندىلاۋ، جاسىقتاۋ تەبiرەندi.
انا يiسiن سابيدەي كiم بiلەدi,
كوكiرەگiن نارەستە تiلگiلەدi.
ومىراۋدىڭ اق سوڭكە ءسۇتi كەتiپ،
امالسىزدىڭ تۇندiگiن تiلگiلەدi.
بۇل فانيدەن نارەستە نە بiلەدi,
انا ءتوسiن ايمالاپ تەبiنەدi.
اششى ءسۇتتiڭ بۋسانعان بiر تامشىسى،
تاس ەمشەكتەن شىم-شىمداپ سەزiلەدi.
قۇنداقتالعان اش ءسابي اق كيiمدi,
شىرقىرايدى جۇلمالاپ تاس ءتۇيiندi.
تاس ەمشەكتەن ۋعا ۇقساس اششى كەرمەك،
بiر-اق رەت تامدى دا ساپ تيىلدى.
نە شىعادى سورعانمەن قۇر سۇلiكتەن،
ەشبiر تiلمەن جەتكiزبەس جىرشى بiتكەن.
مىناۋ جاتقان تiرشiلiك شولگە اينالدى،
شولدەمەگەن تiرشiلiك - تiرشiلiك پە؟!
ەستiمەيدi زارلىنى قوعام مىنا،
ۇلى سەزiم، جىلاساڭ سوعان جىلا.
كiمدi ايىپتاپ، كۇناعا تارتساق ەكەن،
كولگە تاتىر كوز جاستىڭ وبالىنا.
ءۇيiرiلiپ كۇرەڭ بۇلت سور باسىنا،
سەل جاڭبىر سiركiرەسiن ورداسىنا.
دۇنيەنiڭ ەسiگiن ەندi اشقان،
پەرiشتەنiڭ بەيكۇنا كوز جاسى ما؟
بەيكۇنا بiر وتاۋدىڭ ءسانi كەتiپ،
جiگiتتiڭ ەسi شىقتى ءمانi كەتiپ.
شىرقىراعان ءسابيiن جۇباتا الماي،
انا وتىر بار ءۇمiتتi تارiك ەتiپ.
كەلiنiنiڭ كەتكەن سوڭ توسىن ءالi,
ەنە بايعۇس بالانى قاسىنا الدى.
قارا قويدىڭ قاعىپ اپ وكپەسiمەن،
الا سيىر سۇتiمەن اسىرادى.
وپاسى جوق تiرشiلiك مىناۋ جالعان،
“قال قالاي؟” دەپ بۇگiندە سۇراۋ دا ارمان.
جاس ارۋ سابيiنەن تiرi ايىرىلدى،
كەلمەدi جان دۇنيەمەن جىلاۋ قولدان.
ءتۇن بالاسى قۇرعاتىپ نەسiپ جىرىن.
جۇبايلارعا كۇماندi كەسiر عىلىم.
جىعىلدى كەپ تاعدىردىڭ سوقپاعىنا.
ايتا الماي ەڭ كۇناسiز بەسiك جىرىن.
قايتەدi قۇر ولەكسە جاندى مىنا،
كوزiمەن اتقىزادى تاڭدى مىنا.
كۇيەۋiنە تەك ءۇنسiز جاۋتاڭدايدى،
مۇڭىن ايتىپ الا قۇيىن تاعدىرىنا.
بۇرىن ءبارi وزگەشە كوركەم ەدi,
ەندi ءوزi جۇبايىنان جەركەنەدi.
بال ەرنiنەن سۇيسە دە ەمiرەنiپ،
بۇرىنعىشا جالىنداپ ورتەمەدi.
جەلكiلدەگەن جاس شاعىن سان اڭعارماي،
كۇيەۋiنە كوڭiلi جوعالعانداي.
ۇرعاشى مەن ەركەكتi تۋىستىرار،
بۇكiل ۇلى سەزiمنەن تونالعانداي.
سۇمدىق ەكەن جاس جاننىڭ كۇرسiنگەنi,
وت سەزiمگە سۋ قۇيعان قۇرسىن ەمi.
بەيتiرشiلiك بەيحابار حالگە ءتۇستi,
ادامدىقتىڭ قانقاسى قۇر سۇلدەرi.
ەركە قىلىق قۇشاقتى ساعىنبايدى،
ءتاتتi كوڭiل توسەكتەن تابىلمايدى.
قىرانىنىڭ كوڭiلiن اۋلايتۇعىن،
جاساندىلىق سەزiمگە باعىنبايدى.
بولسا داعى ايەلدiڭ بەرەرi كوپ،
كازiر وعان تۇكتiڭ دە كەرەگi جوق.
كۇيەۋiنiڭ قۇشاعى ورتەمەيدi,
شىمىلدىق iشiندەگi جەلەگi جوق.
كۇيەۋi دە بiر سىردى سان اڭعاردى،
سالقىندىقتىڭ ساۋلەسiن جاعا المادى.
بال سەزiمنەن بالبىراپ جۇرەتۇعىن،
اياۋلى جار قىلىعىن تابا المادى.
ەسiنە الىپ بال داۋرەن وتكەندiگiن،
بiر جۇمباقتان ەر جiگiت سەسكەندi بiر.
كiمنەن، نەدەن كورەرiن بiلمەي ءجۇردi
ايەلiنiڭ وزگەرiپ كەتكەندiگiن.
قايتسiن ايەل، كەلەدi جاسىرعىسى،
بiراق وعان كونبەيدi عاسىر كۇشi.
سىرىن جاۋعا بiلدiرمەي تىرىسسا دا،
تاعىلىقتىڭ قويمايدى توسىن كۇشi.
ومiردەگi بiر ۇلكەن جاڭالىقتىڭ،
اتوم كەشكەن تامىرى جاڭارىپتى.
ءتۇبiن كەسكەن تامىرداي قۋراپ جاتتى،
ەتەك كiرi توقتاعان انالىقتىڭ.
تiرلiگiنە تەك ايتەۋ وكپەلەيدi,
قۋانىش، قىزىققا دا بەتتەمەيدi.
بۇتاعىنان ءتۇيiن دە بەرە المايدى،
سۋ iشپەگەن تامىرداي كوكتەمەيدi.
جەر-اناداي جاڭبىر دا تiلەمەيدi,
كۇندiز كۇلكi كوڭiلدەن سىر ەگەيدi.
كۇدەر ءۇزiپ توسەكتەن كەتكەن بولار،
كازiر ۇيگە جارى دا تۇنەمەيدi.
* * *
سولاي مۇڭلىق سان ءتۇندi ارالاتتى،
قۇپيا عىپ جان بiلمەس قارا داقتى.
كۇلكi ۇيiرiلگەن وڭiنەن نۇرى تايىپ،
كۇننەن-كۇنگە قارتايىپ بارا جاتتى.
وكiنiشتەن، كۇيiكتەن جانادى جان،
بايقاتپايدى كوپ سىردى جانارىنان.
بولاشاققا ءۇمiتسiز جاۋتاڭدايدى،
ەسiنە الىپ سول كۇندi نالا قىلعان.
كوپ نارسەدەن بۇرىندار جاڭىلىپتى،
ماقتاعان پوليگوننىڭ ءمانiن ۇقتى.
كۇيەۋiنە بiر كۇنi نازىن ايتتى،
وزiندەگi بiر جۇمباق، تاعىلىقتىڭ.
- جانىم، - دەدi وزiنشە سالقىن ۇنمەن، -
اينالدىم مەنi سۇيگەن بال تiلiڭنەن.
مەن قازiر بۇرىنعىشا سۇيە المايمىن،
بiلمەيمiن، وزگەشەمiن، جالقىمىن مەن.
بiلiپ ءجۇرسىڭ، مەن سەنi جيi الدايمىن،
قۇشاعىڭدى جات كورەم، سيا المايمىن.
بiلەم، سەزە جۇرەگiم الدامايدى،
ەندiگi ماڭگi مەن سەنi سۇيە المايمىن.
ارينە، مەن باقىتتى ەم سەنiمەنەن،
سەن باقىتتى بولمايسىڭ مەنiمەنەن.
جان بەرسەم دە، جار بەرۋ وڭاي ەمەس،
قيماسام دا رۇقسات، ەڭiرەمەن.
دەدi-داعى بۇزعان جوق سول قالىپتى،
قينالام-اۋ دەپ بەكەر تولعانىپتى.
سەزiمدەردiڭ تورەسi قىزعانۋ عوي،
قىزعانىش تا، ياپىر-اي، جوعالىپتى.
ءسويتiپ، ءوزi كۇيەۋiن اتاستىرىپ،
اق وتاۋى كورiندi قاپاس قۇرلى.
شەر عالامدى تولتىرىپ قاسiرەتكە،
قاتەلiك پەن قىلمىستى شاتاستىردى.
سەزۋ، ءسۇيۋ - ادامعا ەڭ كەرەگi,
جاسىرا الماي جان سىرىن سەندەلەدi.
تۇڭعيىققا تىلسىم ءتۇن تىنىپ تۇرعان،
ارۋدىڭ زارىن تاڭداپ، تەربەلەدi.
ەشكiمنەن الا الماعان ءومiر ءوشiن،
ءتۇن-ارۋ جiبiتەدi كوڭiل ەسiن.
تۇنiنە بار قايعىسىن بەسiك ەتiپ،
جۇبانا الماي جان دۇنيە ەڭiرەسiن.
جان ەدi ول مەيiرiمگە اسقان جانى،
قاتىگەزدiك قورشادى تاستان دا ءارi.
جانۇياسىز، عاشىقسىز كۇن كەشەدi,
تاعدىرى بار قۇستىڭ دا اسپانداعى.
الدە كiمگە ايتسام دەپ اعىم جايلى،
قانشا ۇمتىلسا، بiر كۇش بار، باعىنبايدى.
قوس انارىن يدiرiپ ەمiرەنiپ،
انا قۇساپ بالاسىن ساعىنبايدى.
ءوتiپ جاتتى بiلiنبەي زالا كۇندەر،
جارى دا جوق قاسىندا، بالا كۇدەر.
سەزiمدەرi كوز iلگەن ارۋانانىڭ،
كوكiرەگiن ەزەدi نالا كۇندەر.
ۇلى ومiردەن تونالىپ تىلسىم قىلىق،
جيىرما بiردiڭ جەلەگiن ۇمسىندىرىپ.
وتاۋ ۇيگە كومiلدi قاسiرەتكە،
يمانى بار جۇرەكتi كۇرسiندiرiپ.
* * *
از با، كوپ پە، بiلمەيمiن تۇسiنگەننiڭ،
مەن كازiر جەر-انانىڭ iشiندەمiن.
قازا بولعان جانداردىڭ مولاسىنان،
قاتتى شوشىپ ۇليدى iشiمدە مۇڭ.
قارا جەرگە قارماق ساپ توپاس قۇلدىق،
پوليگون دەپ زۇلىمدىق وتاستىردىق.
قان جۇرەتiن تامىرىن تالقان ەتiپ،
قاتەلiك پەن قىلمىستى شاتاستىردىق.
ەلۋ جىلدى ەلەمەي ورتاق ءۇمiت،
بومبالاردى سىنادىق سور تابىلىپ.
ادام-انا قۇرساعى قولدى بولدى،
جەر-انانىڭ قۇرساعى قوپارىلىپ.
مولدiرەگەن قانشا ايدىن ىلايلاندى،
ەي، ادامزات، كiم بiلەر بۇل ايلاڭدى.
جەر-انادان ءنار الار كەلەر ۇرپاق،
قاسiرەتiن كiمدەردەن سۇرايدى ەندi?!
سور دالادان سور iشكەن سورتاڭ حالىق،
بەدەۋ ەتتiك ۇل-قىزدى، جول تاڭدادىق.
ادام-انا قۇرساقسىز كۇن كەشكەندەي،
جەر-انانىڭ جاتىرىن تالقاندادىق.
وسىلاي، انا، تۇقىم، تەكتi ءۇزiپپiز،
اتالىق مەيiر نۇرىن كەتكiزiپپiز.
بولاشاققا جەرگە دە ەڭ قاۋiپتi,
“ۇرپاقسىزدىق” iلiمiن جەتكiزiپپiز.
ادام عوي قارا جەر مەن كوك تiرەگi,
مۇناراسىز ماحاببات كوك تiلەدi.
بارiنەن دە تۇلدىر بوپ قايران ارۋ،
قارا جەرگە قايعىسىن توكتi كەلiپ.
مiسە تۇتپاي تiرلiكتi تاعى جانى،
جالقى جانى تاۋ-تاسقا باعىنادى.
بەدەۋ ايەل قوسىلىپ بەدەۋ جەرمەن،
بوزداعان قوبىزعا ۇقساپ اڭىرادى.
- و، جاراتقان! جاراتتىڭ تار دۇنيەدەن،
جالبارىنام قۇرساعىم تالدى نەدەن؟!
باردى جاساي بiلگەندە جوق نارسەدەن،
باردى جاساۋ قيىن با، بار دۇنيەدەن.
الدەكiمدە كەتتi مە تiرi كەگiم،
مىناۋ جالعان نەسiنە بۇلiنەدi?!
ءولi جەردi تiرلiتكەن قۇدiرەت-اۋ،
نەگە ءولتiردiڭ سەزiمدi تiرiدەگi?!
ادام قولى توزدىرىپ ءتوزiمiمدi,
ادام قولى تونادى سەزiمiمدi.
ماحاببات بەر، جiگەر بەر، قۇشتارلىق بەر،
قايتار ماعان بار ۇلى سەزiمiمدi!
بiر جاقسىلىق كۇتەم-اۋ تەككە كۇننەن،
ادامي تۇيسiكتi بەر تەككە كۇيگەن.
ءبۇيتiپ تiرi قالعانشا كۇيiك قۇشىپ،
نەگە سوندا ماڭگi ءولiپ كەتپەدiم مەن؟!
جەر انانى جاستىق قىپ ايەل باسى،
مايدا سامال سيپادى قارا شاشىن.
سىرى بiرگە جارالى جەر مەن انا،
بiر-بiرiنە مۇڭ شاعىپ توكتi جاسىن.
ادام تۇگiل مەيiرگە تاس يەتiن،
قايران ۇلى سەزiم-اي باس يەتiن.
سول سەزiمدi ساۋداعا اينالدىرىپ،
بiلمەي ءجۇر-اۋ بiرەۋلەر قاسيەتiن.
كۇڭiرەندi قارا جەر اۋىرعانداي،
“اھ” دەگەندە قاتتى دەم تاۋدى ۇرعانداي.
ەڭiرەگەن ارۋدىڭ كوز جاسى بوپ،
جەر-انا جاڭبىر جاسىن جاۋدىرعانداي.
ادامزاتقا جابايى جات قىلىعىن،
جەر-انا دا جەرiنiپ جاتتى بۇگiن.
ادام-انا زار مۇڭىن كوتەرە الماي،
اۋناپ-تولقىپ، جەر-انا شاقتى مۇڭىن.
- ەي، انا! مەن دە سەندەي مازدامادىم،
بومبادان مەندە قۇري جازدامادىم.
مەن دە سەندەي بەيباقپىن، قۇرساقسىزبىن،
ادامعا قىزمەت ەتتiم ازعانا كۇن.
مەن دە سەندەي باعىمدى ساعىنبايمىن،
دەرتكە تولى تاستاردىڭ قوعىندايمىن.
ادام-اتا زامانىنداي ماۋەلi باق،
قازiر مەنiڭ بويىمنان تابىلمايدى.
سەنi قۇرتقان ادامنىڭ الاقانى،
مەنi قۇرتقان ادامي الاسالىق.
قۇربانىمىز ەكەۋمiز ادامداردىڭ،
مەنiڭ دە كۇنiم كۇرەڭ، الا تاڭىم.
باياعىداي مەنiڭ دە قۇدiرەتiم جوق،
بويىمدا قاسiرەت پەن iندەتiم كوپ.
Iشiمدi مىناۋ پەندەم قايدان بiلسiن،
ايتۋعا جەتكiزۋگە مەندە تiل جوق.
انا شەرiن جەر مۇڭى تۇمشالادى،
قايعىسى بiر تiرلiكتiڭ مۇنشا حالi.
بiرi جاسپەن، ال بiرi توپىراقپەن،
بەيانالار قاۋىشىپ مۇڭ شاعادى.
دۇنيەدە بۇدان ارتىق قورلىق بار ما؟
كiم كونەر مۇنداي ۇكiم، زورلىقتارعا.
جەر مەن ادام مايەگiن مۇرات ەتكەن،
عىلىمدا بۇدان ارتىق زورلىق بار ما؟!
بارلىعىنا كونەدi بويسۇنعاندار،
بiز بiلمەيتiن ءجۇر قانشا جايسىز جاندار.
شىرىلداعان جانىنا دەمەۋ بولىپ،
كوز سالمايدى بۇگiنگi ويسىز جاندار.
ايىرىلعان وت باسىنان جولداسىنان،
ارۋدىڭ قاسيەتiنە ءان قوسىلعان.
ۇلى ولكەدە اتاقتى جاسىل كول بار.
كول ورناتىپ كەتiپتi كوز جاسىنان.
كەسەل كەشكەن كەسiردiڭ جاس قانى ءالi,
دارمەنسiزدەر كوزiنەن جاس تامادى.
كوپ نارسەدەن جەرiنگەن ومiردەگi,
قاتىگەزدiك وسىدان باستالادى.
* * *
قاسiرەتشiل، اتومشىل ەي، دانالار،
عاسىرىندا وسىنداي كەي جارا بار.
كۇنا جاپقان پوليگون ايماعىندا،
كورەسiڭ بە، قۇرساقسىز بەي-انا بار.
قاسiرەتiن بiلەمiز - نەۆادانىڭ،
ەستiگەنبiز ەسiمiن - جەنەۆانىڭ.
قارا جەردi تاپسىرىپ عاسىرىما،
جان جاراسىن ارشىدىم مەن انانىڭ.
قالاي جاۋىپ قويا الام ماسقارانى،
قادiر، قاسيەت قۇرساقتان باستالادى.
اقىلدىڭ قۇربانى ەتپەي بولاشاقتى،
بولا ما ەكەن عىلىمنىڭ باسقا امالى.
بويجەتكەنى-اۋ بولاشاق عاسىرىمنىڭ،
سەن دە جارى بولارسىڭ جاسىن ۇلدىڭ.
شىتىرمان قۇپيانىڭ اراسىنان،
ەبiن تاۋىپ وزiمشە اتىرىلدىم.
نە دەيدi ەكەن تۇسiنگەن بۇعان اعىن،
انا زارىن مەن ايتەۋ قۇپ الامىن.
سىرعا تولى قۇپيا ار جاعىنان،
بەلگiسiزدەۋ ءۇمiت بوپ سىعالادىم.
الماحان مۇحامەتقاليقىزى.
استانا قالاسى.
Abai.kz
