ۇلىبريتانيانىڭ GW Pharma فارماتسەۆتيكالىق كومپانياسىنىڭ ماماندارى ماريحۋانادان ءدارى-دارمەك شىعارۋدى وندىرىستىك جولعا قويماق. كومپانيانىڭ زەرتتەۋلەر دەپارتامەنتى ماماندارىنىڭ ايتۋىنشا، سورا قۇرامىنىڭ 60-70 پايىزى ادام پسيحولوگياسىنا اسەر ەتەتىن زاتتارعا جاتپايدى. ماريحۋانا ەكستراكتىلەرى قاتەرلى ىسىك، ەپيلەپسيا مەن شيزوفرەنيا، سەمىزدىك پەن قان قىسىمىن ەمدەۋدە پايدالانىلۋى مۇمكىن. ءبىرىنشى كەزەكتە ماريحۋانا نەگىزىندە كرەم شىعارىلعالى وتىر. ەندوكاننابيويد، ادام اعزاسىنان ءبولىنىپ شىعاتىن زات، ماريحۋانانىڭ كومپونەنتتەرىنە وتە ۇقساس. بۇل تەرى اۋرۋلارىنىڭ بارلىعىن دەرلىك ەمدەۋگە بولاتىن ءدارى جاساپ شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ بىلدەي رومانىنا ارقاۋ بولعان ەلىمىزدىڭ شۋ ءوڭىرىن ماريحۋاناسى مەن گاشيشى ارقىلى الەم بىلەدى. 138 مىڭ گەكتاردى الىپ جاتقان القاپتان جىلىنا 145 مىڭ توننا ماريحۋانا مەن 6 مىڭ توننا گاشيش وندىرۋگە بولادى. وسى وندىرىلگەن ەسىرتكى زاتتارى قارا نارىقتا جۇزدەگەن ميلليون دوللارعا باعالانادى. سونىڭ سالدارىنان قازاقستان ەسىرتكى تاسىمالدايتىن ترانزيتتىك ەل عانا ەمەس، ونى وندىرەتىن الىپ ايماققا دا اينالدى. ەسىرتكىگە قارسى قارقىندى كۇرەس جۇرگىزىلىپ جاتقانىمەن، قارا نارىقتاعى قىمبات باعا ونى دايىنداۋشىلار مەن ساتۋشىلاردىڭ قاراسىن ازايتپاي وتىر. ناشا القاپتارىن ورتەپ، ۋلى حيميكاتتار سەبىلگەنىمەن دە ودان تەك  جانۋارلار مەن قۇستار ولۋدە. ال ەسىرتكى شوپتەرى بۇرىنعى قالپىندا  جايقالىپ ءوسىپ تۇر.

ۇلىبريتانيانىڭ GW Pharma فارماتسەۆتيكالىق كومپانياسىنىڭ ماماندارى ماريحۋانادان ءدارى-دارمەك شىعارۋدى وندىرىستىك جولعا قويماق. كومپانيانىڭ زەرتتەۋلەر دەپارتامەنتى ماماندارىنىڭ ايتۋىنشا، سورا قۇرامىنىڭ 60-70 پايىزى ادام پسيحولوگياسىنا اسەر ەتەتىن زاتتارعا جاتپايدى. ماريحۋانا ەكستراكتىلەرى قاتەرلى ىسىك، ەپيلەپسيا مەن شيزوفرەنيا، سەمىزدىك پەن قان قىسىمىن ەمدەۋدە پايدالانىلۋى مۇمكىن. ءبىرىنشى كەزەكتە ماريحۋانا نەگىزىندە كرەم شىعارىلعالى وتىر. ەندوكاننابيويد، ادام اعزاسىنان ءبولىنىپ شىعاتىن زات، ماريحۋانانىڭ كومپونەنتتەرىنە وتە ۇقساس. بۇل تەرى اۋرۋلارىنىڭ بارلىعىن دەرلىك ەمدەۋگە بولاتىن ءدارى جاساپ شىعارۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
شىڭعىس ايتماتوۆتىڭ بىلدەي رومانىنا ارقاۋ بولعان ەلىمىزدىڭ شۋ ءوڭىرىن ماريحۋاناسى مەن گاشيشى ارقىلى الەم بىلەدى. 138 مىڭ گەكتاردى الىپ جاتقان القاپتان جىلىنا 145 مىڭ توننا ماريحۋانا مەن 6 مىڭ توننا گاشيش وندىرۋگە بولادى. وسى وندىرىلگەن ەسىرتكى زاتتارى قارا نارىقتا جۇزدەگەن ميلليون دوللارعا باعالانادى. سونىڭ سالدارىنان قازاقستان ەسىرتكى تاسىمالدايتىن ترانزيتتىك ەل عانا ەمەس، ونى وندىرەتىن الىپ ايماققا دا اينالدى. ەسىرتكىگە قارسى قارقىندى كۇرەس جۇرگىزىلىپ جاتقانىمەن، قارا نارىقتاعى قىمبات باعا ونى دايىنداۋشىلار مەن ساتۋشىلاردىڭ قاراسىن ازايتپاي وتىر. ناشا القاپتارىن ورتەپ، ۋلى حيميكاتتار سەبىلگەنىمەن دە ودان تەك  جانۋارلار مەن قۇستار ولۋدە. ال ەسىرتكى شوپتەرى بۇرىنعى قالپىندا  جايقالىپ ءوسىپ تۇر.
وسى ماسەلەلەردىڭ ءبارىن ەسكەرە كەلە، ەل ۇكىمەتىنىڭ باستاماسىمەن جامبىل وبلىسىنىڭ شۋ قالاسىندا 2004 جىلى ەسىرتكى شوپتەرىنەن حالىق تۇتىناتىن تاۋارلار شىعاراتىن زاۋىت قۇرىلىسى قولعا الىنعان بولاتىن. قازاقستان مەن گەرمانيانىڭ بىرىككەن FESO Textile كاسىپورىنى سالماقشى زاۋىت قۇنى 54 ملن دوللارعا باعالاندى. ءوندىرىستىڭ باستى باعىتى – جابايى سورادان ماتا، اۆتوموبيل وندىرىسىنە قاجەتتى ماتەريالدار دايىنداۋ. ءتىپتى ودان جاسالاتىن ماتەريالدار ايگىلى Mercedes كولىكتەرىندە قولدانىس تابادى دەپ كۇتكەن ەدىك. جوبا جەتەكشىلەرىنىڭ ايتۋىنشا، بۇل ماتا ءتۇرى ماقتادان جاسالعان ماتادان ەش كەم تۇسپەيدى. الەمدىك ءاۆتووندىرىس دامىعان سايىن ءبىزدىڭ دايىنداعان تەحنيكالىق سيپاتتاعى ماتالارىمىزعا دا سۇرانىس جوعارى بولادى دەپ تۇسىندىرگەن ەدى. سونىمەن قاتار زاۋىت بولاشاقتا تەحنيكالىق تالشىقتار، قۇرىلىس زاتتارىن، كوسمەتيكالىق ونىمدەر شىعارۋدى جوسپارلادى. مەجە بويىنشا زاۋىت قۇرىلىسى 2005 جىلدىڭ سوڭىندا اياقتالىپ، ەكى جىلدان كەيىن تولىق قۋاتىندا جۇمىس ىستەيدى دەپ بولجانعان ەدى. جوبا ىسكە اساتىن بولسا، زاڭسىز ەسىرتكى اينالىمى مەن پايدالانۋ ازايادى، جەرگىلىكتى جەردە جاڭا جۇمىس ورىندارى اشىلىپ، ەل ەكونوميكاسىنا تابىس اكەلەدى دەپ كۇتتىك.
وكىنىشتىسى، باستالعان ءىس اياقسىز قالدى. مەملەكەتتىك ورگاندار تاراپىنان بەرىلەتىن تەحنيكالىق-وندىرىستىك كەلىسىمدەر مەن رۇقسات بەرەتىن قۇجاتتاردىڭ دايىن بولماۋىنا بايلانىستى زاۋىت قۇرىلىسى بەلگىسىز مەرزىمگە شەگەرىلدى. وسىلايشا، ءوزىمىز «ءبىر وقپەن ەكى قوياندى اتىپ الاتىن» مۇمكىندىگىمىزگە تۇساۋ سالىپ وتىرمىز.
وسى رەتتە ەكونوميست-عالىم توقتار ەسىركەپوۆ: «قوعامعا قانشاما زيان اكەلىپ وتىرعان ەسىرتكىنى حالىققا پايدالى زاتقا اينالدىرۋدى قايتكەن كۇندە دە ىسكە اسىرۋىمىز كەرەك. شۋ القابىنداعى جابايى تۇردە ءوسىپ-ءونىپ جاتقان ەسىرتكى شوپتەردى ونەركاسىپتە پايدالانساق، ۇتىلماسىمىز انىق. زاۋىت قۇرىلىسىنىڭ اياقسىز قالۋىن «پايدا بەرمەيدى» دەگەندىكتەن توقتاپ قالدى دەپ ويلامايمىن. بىزدە بيۋروكراتيالىق كەدەرگىلەر دە، كاسىپكەرلىكتىڭ دامۋىنا زيانىن تيگىزەتىن جاعدايلار دا كوپ. دامىعان ەلدەردىڭ ءبىرازى مۇنداي وسىمدىكتەردى وزدەرى ءوسىرىپ، پايداسىن كوپتەگەن سالالاردا كورىپ وتىر. قاي جاعىنان دا پايدالى شارۋادان باس تارتپاعانىمىز ابزال»، – دەيدى.
دەمەك، ءبىز ءتىپتى اتىن اتاۋعا يمەنەتىن، «قارا سورا»، «اناشا»، «تراۆكا»، «شالا»، «تسەنتر»، «پلان»، «ءانجۋباس» دەپ اتاۋىن نەشە شاققا جۇگىرتىپ «ەركەلەتەتىن»  ورتاازيالىق كاننابيويد Cannabis indica  جەرگىلىكتى ماريحۋانا ادامزات يگىلىگىنە قىزمەت ەتۋگە دايىن. مىڭداعان ادامداردىڭ تاعدىرىنا كولەڭكەسىن ءتۇسىرىپ وتىرعان اسا زياندى تابيعات قۇبىلىسىمەن تەك قارادۇرسىن جولمەن عانا كۇرەسپەي، ونى ءوز يگىلىگىمىزگە باعىندىرۋ ءۇشىن زاماناۋي تەحنولوگيامەن جاراقتانىپ، الەمدى تامساندىراتىن جول تابۋعا ءوزىمىزدىڭ نيەت-قۇلقىمىز بەن قاجىر-قايراتىمىز عانا جەتىسپەي وتىرعان ءتارىزدى.
كەرەك دەرەك
قازىرگى تاڭدا سورا (كونوپليا) گوللانديا ەكونوميكاسىنا قىزمەت ەتۋدە. مۇندا شيكىزاتى ەسىرتكى شوپتەرىنەن تۇراتىن ەكى زاۋىت بار. اۆتوكولىك ونەركاسىبىنە ارنالعان تالشىقتار، قاعاز، ءجىپ، ماتا، ماي، ءتىپتى شوكولاد وندىرىلەدى ەكەن.
تاريحي دەرەك
شۋ القابىندا سورانىڭ قاي ۋاقىتتان بەرى ءوسىپ جاتقانىن ەشكىم تاپ باسىپ ايتا المايدى. حVIII عاسىردىڭ اياعىندا تۇركىستان گۋبەرناتورى گەنەرال كولپاكوۆسكي ءۇندى سوراسىنىڭ ۇرىعىن الدىرىپ، قۇم كوشىن توقتاتۋ ءۇشىن وسىرتكەن. ال ءوزىنىڭ ناشالىق ساپاسىمەن بەلگىلى ءۇندى سوراسى جاڭا ورتاعا بەيىمدەلىپ، ساپاسى كۇشەيە تۇسكەن. وسىدان بولار، شۋ القابىنىڭ ەسىرتكى شوپتەرى قارا نارىقتا جوعارى باعالانادى.

ارداق بەركىمباەۆ، الماتى قالاسى
«الاش ايناسى» 30 مامىر 2009 جىل