بiرiنشi ءۇزiلiس: بەيبiت ءومiر مايدانى
ولار تورتەۋ ەدi. تورتەۋi دە مايدانعا اتتاندى. نۇرعالي، ابدوللا، عايسا، مۇقاش... تورتەۋi دە مايدان دالاسىنان ورالمادى. وتان ءۇشiن وت كەشiپ وپات بولدى. يمەنiپ ءجۇرiپ كورگەن يگiلiكتەن، قارسىلاسىپ ءجۇرiپ كورگەن قورلىقتى (باۋىرجان مومىشۇلى) ءجون كوردi. مۇقاش فين سوعىسىنا قاتىستى. ۇلى وتان سوعىسى باستالعاندا ول ءوز ەركiمەن مايدانعا سۇرانىپ، 1941 جىلدىڭ كۇزiندە ماسكەۋ تۇبiندە ەرلiكپەن قازا تاپتى. ارادا بiر جىل وتكەندە ونىڭ ۇلكەن اعاسى نۇرعالي دا ماسكەۋ تۇبiندە دۇنيەدەن ءوتتi. عايسا سوعىس الدىندا مالدارiگەرلiك تەحنيكۋمىندا وقىدى. ەلدi دۇرلiكتiرگەن ەكiنشi دۇنيەجۇزiلiك سوعىس باستالعاندا ول دا ءوز ەركiمەن مايدان دالاسىنا اتتانىپ، قاندى قىرعىننىڭ العاشقى كۇندەرiندە بەلورۋسسيا ورمانىندا iز-ءتۇزسiز جوعالىپ كەتتi. سول كەتكەننەن ءالi حابار جوق.

بiرiنشi ءۇزiلiس: بەيبiت ءومiر مايدانى
ولار تورتەۋ ەدi. تورتەۋi دە مايدانعا اتتاندى. نۇرعالي، ابدوللا، عايسا، مۇقاش... تورتەۋi دە مايدان دالاسىنان ورالمادى. وتان ءۇشiن وت كەشiپ وپات بولدى. يمەنiپ ءجۇرiپ كورگەن يگiلiكتەن، قارسىلاسىپ ءجۇرiپ كورگەن قورلىقتى (باۋىرجان مومىشۇلى) ءجون كوردi. مۇقاش فين سوعىسىنا قاتىستى. ۇلى وتان سوعىسى باستالعاندا ول ءوز ەركiمەن مايدانعا سۇرانىپ، 1941 جىلدىڭ كۇزiندە ماسكەۋ تۇبiندە ەرلiكپەن قازا تاپتى. ارادا بiر جىل وتكەندە ونىڭ ۇلكەن اعاسى نۇرعالي دا ماسكەۋ تۇبiندە دۇنيەدەن ءوتتi. عايسا سوعىس الدىندا مالدارiگەرلiك تەحنيكۋمىندا وقىدى. ەلدi دۇرلiكتiرگەن ەكiنشi دۇنيەجۇزiلiك سوعىس باستالعاندا ول دا ءوز ەركiمەن مايدان دالاسىنا اتتانىپ، قاندى قىرعىننىڭ العاشقى كۇندەرiندە بەلورۋسسيا ورمانىندا iز-ءتۇزسiز جوعالىپ كەتتi. سول كەتكەننەن ءالi حابار جوق.
ءتورت اعايىندىنىڭ iشiندە ابدوللا ديقانباەۆتىڭ ەسiمi مەن ەرلiگi, باتىلدىعى كوپكە ايان. ابدوللا ديقانباەۆتار اۋلەتiندەگi نۇرعاليدان كەيiن دۇنيەگە كەلگەن ۇل. ول ەكi iنiسi مەن بiر اعاسى مايدان دالاسىندا قازا تاپقان سوڭ 1942 جىلى جۇرەك قالاۋىمەن سوعىسقا اتتاندى. ديۆيزيا باسقاردى. الدىمەن باتىردىڭ ءومiربايانىنا قىسقاشا توقتالىپ وتسەك. ابدوللا ورازبايۇلى ديقانباەۆ 1904 جىلى دۇنيەگە كەلدi. 1928 جىلى قوستاناي وبلىسىنداعى مەملەكەتتiك ساياسي باسقارما ورتالىعىنا (مسبو) جەدەل ۋاكiل بولىپ قىزمەتكە قابىلداندى. بۇل قىزمەتiندە ءجۇرiپ ول اۋماقتى جەدەل قامتاماسىز ەتۋ باعىتىنداعى قارسى بارلاۋ جۇمىستارىن شەبەر ۇيىمداستىرا بiلدi. ابدوللا ديقانباەۆتىڭ ۇيىمداستىرۋشىلىق قابiلەتi مەن بiلiكتiلiگiن ەسكەرگەن باسشىلىق ونى قوستانايداعى اۋداندىق ءبولiمنiڭ باستىعى، شىعىس قازاقستان جانە وڭتۇستiك قازاقستان وبلىستارىنداعى اۋداندىق بولiمدەردiڭ باستىعى قىزمەتتەرiنە تاعايىندادى. 1930-1931 جىلدارى ابدوللا ديقانباەۆ قاراقۇمدا ابۋلعافاروۆتار باندىلىق توبىنا قارسى كۇرەس جۇرگiزدi. وسى ەرلiگi ءۇشiن ونى IIحك القاسى اتاۋلى قارۋمەن ماراپاتتادى. ابدوللا ورازبايۇلى شەبەر ۇيىمداستىرۋشى عانا ەمەس، شەبەر بارلاۋشى قابiلەتiنە يە بولعان تۇلعا. كاسiبي بارلاۋشى. قازiرگi تiلمەن ايتقاندا، ۇلتتىق قاۋiپسiزدiك كوميتەتiنiڭ قىزمەتكەرi. ول كوبiنەسە جاۋاپتى، سالماقتى جەدەل قىزمەتتەردi اتقاردى. قانداي جۇمىس iستەسە دە جانىن بەردi. جەمiستi ەڭبەك ەتتi. سودان دا بولار، 1939 جىلدىڭ ناۋرىزىندا ونى IIحك گۋرەۆ وبلىسى بويىنشا باسقارما باستىعىنىڭ ورىنباسارى قىزمەتiنە تاعايىندادى.  بۇل ۋاقىتتاردا بiلiكتi باسشى وبلىس پەن قالانىڭ قوعامدىق-ساياسي ومiرiنە بەلسەنە ارالاستى. پارتيانىڭ قالالىق كوميتەتiنiڭ مۇشەسi, گۋرەۆ قالالىق كەڭەسiنiڭ دەپۋتاتى بولدى. باتىردىڭ ۇلكەن ۇلى ماراتتىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، ابدوللا ديقانباەۆ سوعىستىڭ الدىندا شىمكەنتتە جۇماباي شاياحمەتوۆپەن بiرگە قىزمەت iستەگەن. ەكەۋi دە ءوز ۋاقىتىندا شەبەر ۇيىمداستىرۋشىلىق قابiلەتiمەن تانىلعان سوڭ باسشىلىق جۇماباي شاياحمەتوۆتى الماتى وبلىسىنا، ابدوللا ديقانباەۆتى گۋرەۆ وبلىسىنا جاۋاپتى قىزمەتتەرگە تاعايىندايدى. بiلiكتi باسشى جۇماباي شاياحمەتوۆ جولداسى ابدوللا مايدانعا اتتانعان سوڭ ونىڭ وتباسىنا قولۇشىن سوزىپ، كومەكتەسiپ وتىرعان.  
ەكiنشi ءۇزiلiس: مايدان دالاسىندا....
ابدوللا ديقانباەۆ 1942 جىلى مايدان دالاسىنا اتتاندى. بiلگiر بارلاۋشى ول جەردە 10-گۆارديالىق مەحانيكالاندىرىلعان بريگادانىڭ ەرەكشە ءبولiمiنiڭ باستىعى بولىپ تاعايىندالدى. سوعىس جاعدايىندا جەكە قۇرامدى قارسى بارلاۋ ارەكەتiنە ۇيىمداستىرۋ بويىنشا كوپتەگەن جۇمىستار جۇرگiزدi. ابدوللا ديقانباەۆ باسقارعان ءبولiم «سمەرش» دەگەن اتاۋعا يە بولدى. «سمەرش» ءسوزi فاشيستەردi جويۋ، قىرۋ دەگەن ماعىنانى بiلدiرەدi. شىنىندا دا ابدوللا ديقانباەۆ جەتەكشiلiك ەتكەن «سمەرش» ۋاقىتىندا فاشيستەردiڭ «ابۆەر» بارلاۋ ورتالىعىنا قارسى قارىمدى تويتارىس جاساعان بولiمدەردiڭ بiرi. بۇل جەردە ەڭ الدىمەن بiلiكتi قولباسشى ابدوللا ديقانباەۆتىڭ ەڭبەگi ايتقان ورىندى. بiر نارسە انىق: ابدوللا ديقانباەۆ – سوعىس كەزiندەگi قازاقتان شىققان العاشقى بارلاۋشىلاردىڭ بiرi. سوعىس ۋاقىتىندا، اسiرەسە مايداننىڭ باستاپقى كەزiندە گۆارديا مايورى شەنiمەن ديزيزيا باسقارعان قازاق بولعان جوق. سوندىقتان ابدوللا ديقانباەۆتى ەلiمiزدiڭ تۇڭعىش كاسiبي بارلاۋشىسى دەپ تانىعانىمىز ءلازiم. گۆارديا مايورى ابدوللا ديقانباەۆ 1943 جىلى دونداعى روستوۆ ءۇشiن بولعان شايقاستا تاپسىرىلعان ارناۋلى مiندەتiن ورىنداۋ ۇستiندە ەرلiكپەن قازا تاپتى. باتىرعا تۋعان-تۋىستارىنان مايدان دالاسىنا حاتتار جيi كەلiپ تۇرعان. الايدا 1943 جىلى ساعىنىشىن ارقالاپ ەلدەن جەتكەن وسىنداي حاتتاردىڭ بiرiن ابدوللا وقي المادى. وقيتىن ەدi. جاۋاپ جازاتىن ەدi. تاعدىر بۇل حاتتى وقۋدى باتىردىڭ ماڭدايىنا جازباپتى. وزگەلەر جازدى. بۇل حات ابدوللا ديقانباەۆ باسقارعان 10-گۆارديالىق مەحانيكالاندىرىلعان بريگادانىڭ ەرەكشە ءبولiم باستىعىنىڭ ورىنباسارى مەلنيكوۆتىڭ قولىنا ءتۇستi. مەلنيكوۆ بىلاي دەپ جاۋاپ جازدى: «بۇگiن مەن ادال جارىڭىز بەن اكەڭiزگە جازعان حاتىڭىزدى الدىم. حاتىڭىزدى وقىعاندا جان-جۇرەگiم ەلجiرەدi. وكiنiشكە قاراي، مەن سiزدەرگە جاۋاپ جازعاننىڭ ورنىنا قايعىلى حابار ايتقالى وتىرمىن. بۇل مەنiڭ جاۋىنگەرلiك پارىزىم. 23-قاڭتار كۇنi ساعات 18-دە دونداعى روستوۆ قالاسىن ازات ەتۋ جولىنداعى شايقاس كەزiندە سiزدiڭ جارىڭىز، اكەڭiز، بiزدiڭ باستىعىمىز ەرلiكپەن قازا تاپتى». 
گۆارديا مايورى ابدوللا ديقانباەۆتىڭ دونداعى روستوۆ قالاسىن قورعاۋ ءۇشiن بولعان شايقاستا ەرلiكپەن قازا تاپقانىن جوعارىدا ايتتىق. بۇگiندە قىزىل روستوۆ وبلىسىنداعى باۋىرلاستار زيراتىندا روستوۆ قالاسىن ازات ەتۋ جولىنداعى شايقاستا شەيiت بولعان ءتورت مىڭنان اسا جاۋىنگەر جەرلەنگەن. كەيiننەن بۇل جاۋىنگەرلەرگە ارناپ ەسكەرتكiش ورناتىلدى. ەسكەرتكiشتە ەرەكشە ەرلiك كورسەتكەن جاۋانگەرلەردiڭ تiزiمi جازىلعان. تiزiمدە بiرiنشi بولىپ 10-گۆارديالىق مەحانيكالاندىرىلعان بريگادانىڭ ەرەكشە ءبولiمiنiڭ باستىعى، گۆارديا مايورى ابدوللا ديقانباەۆتىڭ ەسiمi تۇر. «ەر ەسiمiن ەلi ۇمىتپايدى» دەمەكشi, كەزiندە ابدوللا ديقانباەۆ قىزمەت iستەگەن ەلiمiزدiڭ ءار ايماعىنداعى ورىنداردا باتىرعا ارنالعان ەستەلiك-بۇرىشتار بار. بۇل، ارينە، كوڭiلگە قۋانىش ۇيالاتادى.    
ابدوللا ديقانباەۆ سوعىسقا اتتانعاندا سوڭىندا بەس بالاسى قالدى. ابدوللانىڭ جارى مەرەكە قيىندىققا مويىماي، اۋىرلىققا قايىسپاي بەس بالانى قاناتتىعا قاقتىرماي، تۇمسىقتىعا شوقىتپاي باعىپ-قاقتى. ءوسiردi. وقۋ وقىتتى. باستاپقىدا قوستانايدا تۇرعان ابدوللانىڭ وتباسى كەيiننەن قوستانايعا كوش تۇزەدi. بۇگiندەرi ابدوللا ديقانباەۆتىڭ ۇلكەن ۇلى مارات الماتىدا. زەينەتكەرلiك جاستا. باتىردىڭ ارتىندا نەمەرە-شوبەرلەرi ءوسiپ كەلەدi.

ازامات قاسىم، «الماتى اقشامى»، №55-56 (3838), 2007 جىل، 8 مامىر.