مادەني قىزمەتتىڭ مازمۇنى جوعارى بولۋى ءتيىس
سوندا عانا كورەرمەننىڭ كوبەيۋىنە جول اشىلادى
كەشە وبلىس اكىمى بەرگەي رىسقاليەۆتىڭ توراعالىعىمەن كەزەكتى سەلەكتورىق كەڭەس ءوتىپ، وندا وبلىستىق مادەنيەت باسقارماسىنىڭ سەگىز ايداعى اتقارعان جۇمىستارى تۋرالى تالقىلاندى.
بۇل جونىندە وبلىستىق مادەنيەت باسقارماسىنىڭ باستىعى سەرىك مۇحامبەتوۆ بايانداما جاسادى. قازىرگى تاڭدا اتىراۋ وبلىسى بويىنشا 258 مادەنيەت مەكەمەسى حالىققا قىزمەت كورسەتىپ كەلەدى. ونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك - 254 مادەنيەت جانە ونەر مەكەمەلەرى (140 كىتاپحانا، 82 كلۋبتىق مەكەمەلەر، 8 اۆتوكلۋب، 1 تەاتر، 13 مۋزەي، 2 كونتسەرتتىك ۇيىم، 1 كينوتەاتر، 2 كينوقوندىرعى، 1 وبلىستىق حالىق شىعارماشىلىعى ورتالىعى، 1 ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ ينسپەكتسياسى، 2 مۋزەي-قورىعى، 1 تاريح جانە ارحەولوگيا ورتالىعى) بار .
جوعارى ءبىلىمدى 532 مامان، ارناۋلى ورتا ماماندىعى بار 717 ادام جۇمىس ىستەيدى. ال تەاترلاردا 150 قىزمەتكەر ىستەيدى.
جوعارى وقۋ ورىندارىن تامامداعان 16 جاس مامان ماحامبەت اتىنداعى وبلىستىق قازاق دراما تەاترىنا، 3 مامان ن.ءجانتورين اتىنداعى وبلىستىق فيلارمونياعا، حالىق شىعارماشىلىعى ورتالىعىنا - 3, ع.سلانوۆ اتىنداعى وبلىستىق كىتاپحانعا 2-ءى مامان قابىلداندى.
مادەنيەت مەكەمەلەرىنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن نىعايتۋعا بارلىعى 25484,1 مىڭ تەڭگە ءبولىندى.
سوندا عانا كورەرمەننىڭ كوبەيۋىنە جول اشىلادى
كەشە وبلىس اكىمى بەرگەي رىسقاليەۆتىڭ توراعالىعىمەن كەزەكتى سەلەكتورىق كەڭەس ءوتىپ، وندا وبلىستىق مادەنيەت باسقارماسىنىڭ سەگىز ايداعى اتقارعان جۇمىستارى تۋرالى تالقىلاندى.
بۇل جونىندە وبلىستىق مادەنيەت باسقارماسىنىڭ باستىعى سەرىك مۇحامبەتوۆ بايانداما جاسادى. قازىرگى تاڭدا اتىراۋ وبلىسى بويىنشا 258 مادەنيەت مەكەمەسى حالىققا قىزمەت كورسەتىپ كەلەدى. ونىڭ ىشىندە مەملەكەتتىك - 254 مادەنيەت جانە ونەر مەكەمەلەرى (140 كىتاپحانا، 82 كلۋبتىق مەكەمەلەر، 8 اۆتوكلۋب، 1 تەاتر، 13 مۋزەي، 2 كونتسەرتتىك ۇيىم، 1 كينوتەاتر، 2 كينوقوندىرعى، 1 وبلىستىق حالىق شىعارماشىلىعى ورتالىعى، 1 ەسكەرتكىشتەردى قورعاۋ ينسپەكتسياسى، 2 مۋزەي-قورىعى، 1 تاريح جانە ارحەولوگيا ورتالىعى) بار .
جوعارى ءبىلىمدى 532 مامان، ارناۋلى ورتا ماماندىعى بار 717 ادام جۇمىس ىستەيدى. ال تەاترلاردا 150 قىزمەتكەر ىستەيدى.
جوعارى وقۋ ورىندارىن تامامداعان 16 جاس مامان ماحامبەت اتىنداعى وبلىستىق قازاق دراما تەاترىنا، 3 مامان ن.ءجانتورين اتىنداعى وبلىستىق فيلارمونياعا، حالىق شىعارماشىلىعى ورتالىعىنا - 3, ع.سلانوۆ اتىنداعى وبلىستىق كىتاپحانعا 2-ءى مامان قابىلداندى.
مادەنيەت مەكەمەلەرىنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازاسىن نىعايتۋعا بارلىعى 25484,1 مىڭ تەڭگە ءبولىندى.
جول كارتاسى بويىنشا قازاقستان رەسپۋبليكاسى ۇكىمەتىنىڭ 2009 جىلعا ارنالعان ءىس-قيمىل جوسپارىنا (جول كارتاسى) سايكەس 2009 جىلى كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزۋگە 3 الەۋمەتتىك-مادەني وبەكتى ەنگىزىلدى.
سونداي-اق ماحامبەت اۋدانىنداعى «حان وردالى سارايشىق» مۇراجاي-قورىعىن كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزۋگە يساتاي اۋدانىنىڭ تۇششىقۇدىق سەلوسىنداعى مادەنيەت ءۇيىنىڭ كۇردەلى جوندەۋىنە جەتكىلىكتى قارجى ءبولىنىپ، 80 ادامعا جۇمىس كوزى اشىلدى.
قازىرگى تاڭدا وبلىستىق مادەنيەت باسقارماسى بويىنشا كۇردەلى جوندەۋگە ۇسىنىلعان وبەكتىلەر تولىقتاي جوندەۋدەن وتكىزىلىپ، بولىنگەن قارجى تولىقتاي يگەرىلدى.
ەسەپتى مەرزىمدە شەشىمىن تاپقان وزەكتى ماسەلەردە از بولعان جوق. اتاپ ايتقاندا وبلىس اكىمى ب.س.رىسقاليەۆتىڭ تىكەلەي قولداۋىمەن سوڭعى ءۇش جىلدا مادەنيەت سالاسىنداعى ورىن الىپ كەلگەن وزەكتى ماسەلەلەر ءوز شەشىمىن تابۋدا. سوڭعى 4 جىلدا 10 كلۋب، 1 مۇراجاي، 1 ارحەولوگيالىق ورتالىق، 6 كىتاپحانا اشىلدى.
وسى سياقتى وبلىستىڭ 2008-2010 جىلدارعا ارنالعان «مادەني مۇرا» وڭىرلىك باعدارلاماسىنىڭ ورىندالىسىندا دا ءبىراز ۇنامدى جۇمىستار بار.
باعدارلامادا قارالعان 12 شارانىڭ قازىرگى مەزگىلدە 6-ى ىسكە اسىرىلدى. وبلىس اكىمىنىڭ تىكەلەي قولداۋىمەن وبلىستىق تاريح جانە ارحەولوگيا ورتالىعى اشىلدى. وسى ورتالىق باعدارلاماعا سايكەس وبلىس اۋماعىندا جاڭادان ارحەولوگيالىق جانە ساۋلەت ەسكەرتكىشتەرىن انىقتاۋ ماقساتىندا جىلىوي اۋدانىنداعى «تەڭىزشەۆرويل» جشس-نە قاراستى تەرريتوريادا زەرتتەۋ جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. زەرتتەۋ ناتيجەسىندە جاڭادان انىقتالعان 37 ەسكەرتكىشتەرگە قورعاۋ ايماقتارى بەلگىلەندى.
وبلىسىمىزداعى جەرگىلىكتى ماڭىزى بار تاريح جانە مادەنيەت ەسكەرتكىشتەرىنىڭ مەملەكەتتىك ءتىزىمى جاساقتالىپ، مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ جانىنداعى ارنايى مەملەكەتتىك كوميسسياسىنىڭ قاراۋىنا 313 ەسكەرتكىش تىزىمگە ەنگىزۋگە، 84-ءى شىعارۋعا ۇسىنىلدى.
جىلىوي، ماقات، قىزىلقوعا اۋداندارىنىڭ اۋماعىندا ورنالاسقان تاريحي-مادەني مۇرا كەشەندەرىنە ينسپەكتورلىق تەكسەرىس، ال يندەر، قىزىلقوعا اۋداندارىندا ارحەولوگيالىق ەكسپەديتسيا جۇمىستارى جۇرگىزىلدى. ارحەولوگيالىق زەرتتەۋ جۇمىستارىنىڭ ناتيجەسىندە ەسكەرتكىشتەردىڭ قاتارى 27 وبەكتىمەن كوبەيدى. ونىڭ ىشىندە باتىسقازاقستاندىق ارحيتەكتۋرالىق ونەرىنىڭ تۋىندىلارى بولىپ تابىلاتىن 22 ارحيتەكتۋرالىق ەسكەرتكىش جانە 5 ارحەولوگيالىق ەسكەرتكىشتەر بار.
وبلىسىمىزدىڭ مادەنيەت سالالارىندا وسىنداي وڭ ىستەرمەن قاتار شەشىمىن كۇتكەن ماسەلەردىڭ بارى دا ايتىلماي قالمادى.
وبلىس اۋداندارىندا مادەنيەت ۇيلەرىنىڭ عيماراتى سوڭعى رەت 1985 جىلى، ال اتىراۋ قالاسىنداعى وبلىستىق بالالار كىتاپحاناسى 1970 جىلى، ماحامبەت اتىنداعى قازاق دراما تەاترى 1975 جىلى سالىنعانىن، 1999 جىلى وبلىستىق تاريحي ولكەتانۋ جانە وبلىستىق ونەر مۋزەيلەرى، ال 2000 جىلى وبلىستىق حالىق شىعارماشىلىعى ورتالىعى كۇردەلى جوندەۋدەن وتكەنىن ەسكەرسەك، وبلىسىمىزدا كوپتەگەن ماسەلەلەردىڭ قوردالانعانىن بىلۋگە بولادى.
بۇگىنگى كۇنى كوپتەگەن كلۋبتار مەن كىتاپحانالاردىڭ جەكە عيماراتتارى جوق، مەكتەپتەردىڭ اكتى زالىندا، نەمەسە باسقا مەكەمەنىڭ يەلىگىندەگى عيماراتتاردىڭ ءبىر بولمەسىندە ورنالاسقان. ياعني مادەنيەت وشاقتارىنىڭ جالپى ماتەريالدىق - تەحنيقالىق بازاسى قازىرگى زامان تالابىنا ساي كەلمەيدى. سوندىقتان وبلىستىڭ مادەنيەت سالاسىنداعى ماڭىزدى ماسەلەلەر مادەنيەت وشاقتارى جوق اۋىلدىق ەلدى مەكەندەردە كلۋب، كىتاپحانالاردى اشۋ، اۆاريالىق جاعدايداعى مادەنيەت وشاقتارىن جاڭا عيماراتقا كوشىرۋ، نەمەسە كۇردەلى جوندەۋ وتكىزۋ بولىپ تابىلادى.
وبلىس اكىمىنىڭ تاپسىرماسىمەن وبلىستاعى مادەنيەت كاسىپورىندارىنا مونيتورينگ جاسالدى. تۇرعىندار سانى 1000-نان اساتىن 15 ەلدى-مەكەندە كلۋبتار، 6 ەلدى-مەكەندە كىتاپحانا جوق.
اتىراۋ وبلىستىق تاريحي-ولكەتانۋ مۋزەيى مەن وبلىستىق عىلىمي ادىستەمەلىك حالىق شىعارماشىلىعى مەن مادەني دەمالىس قىزمەتتەرىن ۇيىمداستىرۋ ورتالىعىنىڭ عيماراتتارىن كۇردەلى جوندەۋدەن وتكىزۋ كەرەك. وبلىستىڭ تۇرعىندارىنىڭ ءال اۋقاتىنىڭ جاقسارۋىنا بايلانىستى وبلىسقا 1500 ادامدىق كونتسەرتتىك زال قاجەتتىلىگى تۋىنداپ وتىر.
د.نۇرپەيىسوۆا اتىنداعى اكادەميالىق حالىق اسپاپتار وركەسترىنىڭ، اتىراۋ وبلىسى تاريحي-مادەني مۇرانى قورعاۋ، قالپىنا كەلتىرۋ جانە پايدالانۋ جونىندەگى مەملەكەتتىك ينسپەكتسياسىنىڭ، اتىراۋ وبلىستىق تاريحي جانە ارحەولوگيا ورتالىعىنىڭ جەكە عيماراتتارى جوق.
مادەنيەت مەكەمەلەرىندە قىزمەت ەتۋگە كەلگەن جاس ماماندار ءۇشىن تۇراقتى پاتەردىڭ بولماۋى ۇلكەن ماسەلە بولىپ وتىر. سوڭعى رەت 2000 جىلى مادەنيەت قىزمەتكەرلەرىنە پاتەر بەرىلگەن بولاتىن. ال قازىرگى مەزگىلدە 19 مامان پاتەرگە مۇقتاج بولىپ وتىر. وبلىستا جاس ماماندار ءۇشىن، ماستەر-كلاسستار وتكىزۋگە شاقىرىلعان بەلگىلى ونەر شەبەرلەرىن ورنالاستىرۋعا مادەنيەت باسقارماسىنىڭ جانىنان جاتاقحانا، نەمەسە قىزمەتتىك ءۇي سالۋ قاجەتتىلىگى تۋىنداپ وتىر.
مۋزەيلەردىڭ جادىگەرلەرىن، كىتاپحانالاردىڭ كىتاپ قورىن جاڭارتۋعا قارجى ءتورت جىلدان بەرى بولىنبەگەن. ال مادەنيەت مەكەمەلەرىنە قاجەتتى اۆتوكولىكتەر سوڭعى رەت 2002 جىلى الىنعان.
جالپى وبلىستاعى مادەنيەت مەكەمەلەرىنىڭ، تەاتردىڭ، فيلورمونيانىڭ، حالىق شىعارماشىلىعى ورتالىعىنىڭ، سەلولىق ەلدى مەكەندەردە ورنالاسقان مادەنيەت وشاقتارىنىڭ ماتەريالدىق-تەحنيكالىق بازالارىن (دىبىس، جارىق بەرۋ اپپاراتۋرالار، مۋزىكالىق اسپاپتار، ساحنا كيىمدەرى، كەڭسە جيھازدارى) قازىرگى زامان تالابىنا ساي جاڭارتۋ، گاسترولدەرگە شىعۋعا قارجى ءبولۋ، سۇرانىسقا وراي قاجەتتى اۆتوكولىكتەرمەن قامتاماسىز ەتۋ، الىس جانە مادەنيەت وشاقتارى جوق ەلدى مەكەندەردى قامتيتىن «ۆيدەوموبيل» اۆتوكولىكتەرىن ساتىپ الۋ بۇگىنگى كۇننىڭ وتكىر پروبلەماسىنا اينالىپ وتىر
وبلىس اكىمى بەرگەي رىسقاليەۆ وبلىستىڭ مادەنيەت سالاسىندا اتقارىلعان جۇمىستارىن ساراپتاي كەلە، الدا اتقارىلۋعا ءتيىستى ماسەلەلەرگە نازار اۋداردى.
وبلىستا مادەنيەت سالاسىن جاقسارتۋ ءۇشىن مامان كادرلاردىڭ قاجەتتىلىگى تۋىپ وتىر. جۇمىسقا شاقىرىلعان مامانداردى ءۇي- جايمەن قامتۋ باستى مىندەتتىڭ ءبىرى بولۋى كەرەك. دارىگەرلەر مەن مۇعالىمدەردى پاتەرمەن قامتاماسىز ەتۋ جاقسى داستۇرگە ەنىپ وتىر، بيىل وبلىس بويىنشا 448 پاتەر بەرىلۋى ءتيىس. وبلىس اكىمى مادەنيەت قىزمەتكەرلەرىنە دە وسىنداي پاتەرلەردى ءبولۋ قاجەتتىلىگى جونىندە باعدارلاما جاساقتاۋدى قالا اكىمىنە تاپسىردى. «جول كارتاسى» بويىنشا رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن قارجى ءبولىنىپ، مادەنيەت سالاسىنا قاتىستى وبەكتىلەر سالىنۋى ءتيىس. ال مۇمكىندىك بولماي جاتسا، وبلىس اكىمى تاراپىنان كومەك بولاتىندىعىن، سوندىقتان وبلىس اكىمىنىڭ ورىنباسارلارى س.امانعاليەۆ پەن ن.نۇربەكوۆكە الداعى 4 جىل ارالىعىندا قالا، اۋدان دەڭگەيىندە قاجەتتى مادەني وبەكتىلەردىڭ تىزىمدەرىن جاساقتاۋدى تاپسىردى. تاعى ءبىر پروبلەما اۋىل، سەلولارداعى مادەني وبەكتىلەردى جوندەۋ، نەمەسە سالۋ باعىتىندا اۋىلدىق، سەلولىق وكرۋگ اكىمدەرىنىڭ قاۋقارلارى جەتپەيدى. سوندىقتان اۋدانداعى اۋىلدىق، سەلولىق وكرۋگتەردەگى مادەني وبەكتىلەردى اۋدان اكىمى تىكىلەي وزدەرى قولعا الۋلارى كەرەك. وبلىسىمىزدا مادەني ەسكەرتكىشتەردى ساقتاۋ، ونى ەسەپكە الۋعا جەتە كوڭىل ءبولىنۋى ءتيىس. وبلىستا وبلىس، رەسپۋبليكا دەڭگەيىندە جاتپايتىن ەسكەرتكىشتەردى ەسەپكە الۋ ءۇردىسى بار. مۇمكىندىگىنشە وبلىس، رەسپۋبليكا دەڭگەيىندە بولۋعا ءتيىستى ەسكەرتكىشتەردى قايتا تىزىمدەۋ قاجەتتىگىن ەسكەرگەن ءجون.
تاعى ءبىر ەسكەرەتىن جاعداي، تەاتردا جاڭا سپەكتاكەلدەر دايىندالىپ، ول كورەرمەندەرگە جىلىنا ەكى-ءۇش رەت كورسەتىلۋدەن اسپايدى. بۇل ساحناگەرلەردىڭ ەڭبەكتەرىن باعالاماۋ دەگەن ءسوز. سوندىقتان سپەكتاكەلدەردى كورەرمەندەرگە ءجيى كورسەتىپ تۇرعان ءجون، ول ءۇشىن بۇقارالىق اقپارات قۇرالدارى ارقىلى سپەكتاكەلدەردى ءجيى ناسيحاتتاپ وتىرسا، كورەمەندەردى كوپتەپ تارتۋعا ىقپالى بولارى انىق. سول سياقتى فيلورمونيادا قويىلاتىن كونتسەرتتىك جارنامانىڭ كورنەكىلىگى ناشار، مۇنىڭ دا تارتىمدى بولۋىنا كوڭىل بولىنسە ارتىق بولمايدى.
مىنە، كەزەكتى سەلەكتورلىق كەڭەستە وبلىس اكىمى مادەنيەت سالاسىندا وسىنداي ناقتى تاپسىرمالار بەردى.
ع.زينۋللين.
