قاسقاباس قازاق. ورىستىڭ «ۆورى» قازاقستان ازاماتتىعىن قالاي الدى؟
رەسەي مافياسى الەمدىك دەڭگەيگە شىعىپ، كوپتەگەن ەلدەردىڭ ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك احۋالىنا تىكەلەي ىقپال ەتىپ جاتقانى بەلگىلى. ورىستىڭ «ۆور ۆ زاكوندەرى» تمد ەلدەرىنىڭ بارىنە تەرەڭدەپ ەنىپ، ءوزىنىڭ قىلمىستىق-ەكونوميكالىق مۇددەلەرىن جۇزەگە اسىرىپ وتىر. وسى تۇرعىدان العاندا، قازاقستان بۇرىننان قالىپتاسقان كريمينالدىق «تاۋەلدىلىگىنەن» شىعا الماي كەلەدى.
ورىس باسىلىمدارىن مۇقيات قاداعالاپ جۇرگەندەر كەشە ماسكەۋ قالاسىندا ورىس ۆورلارىنىڭ كورولى «دەد حاساننىڭ» (اسلان ۋسويان) وڭ قولى بولىپ سانالاتىن «تيۋريك» (ۆلاديمير تيۋرين) اتتى ۇرىنىڭ يسپانيانىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ تالابى بويىنشا تۇتقىندالعانى جايىندا ەستىگەن بولار. رەسەي فەدەرالدىق قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ ارنايى توبى تيۋريكتى «كۋپول» رەستورانىندا سايرانداپ جۇرگەن جەرىندە قۇرىقتاعان. الداعى ۋاقىتتا رەسەيدىڭ سوتى ونى يسپانيا پروكۋراتۋراسىنىڭ قولىنا بەرۋ نە بەرمەۋ جونىندەگى ماسەلەنى شەشەتىن بولادى.
«تيۋريككە» ورىس مافياسىنىڭ تاپسىرماسىمەن يسپانيا مەن ەۆروپانىڭ باسقا ەلدەرىندە ءىرى قىلمىستىق جۇيە قۇرىپ، زاڭسىز تابىلعان قاراجاتتى راسىمدەۋگە تىرىسقان دەگەن ايىپ تاعىلىپ وتىر. وسىدان بىرەر جىل بۇرىن يسپان پوليتسياسى «تيۋريكتىڭ» قاراماعىندا جۇرگەن وتىزدان استام ادامدى تۇتقىندايدى. بىراق، ول جولى 52-جاستاعى «تيۋريك» وزىنە قۇرىلعان توردان سىتىلىپ شىعىپتى.
رەسەي مافياسى الەمدىك دەڭگەيگە شىعىپ، كوپتەگەن ەلدەردىڭ ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك احۋالىنا تىكەلەي ىقپال ەتىپ جاتقانى بەلگىلى. ورىستىڭ «ۆور ۆ زاكوندەرى» تمد ەلدەرىنىڭ بارىنە تەرەڭدەپ ەنىپ، ءوزىنىڭ قىلمىستىق-ەكونوميكالىق مۇددەلەرىن جۇزەگە اسىرىپ وتىر. وسى تۇرعىدان العاندا، قازاقستان بۇرىننان قالىپتاسقان كريمينالدىق «تاۋەلدىلىگىنەن» شىعا الماي كەلەدى.
ورىس باسىلىمدارىن مۇقيات قاداعالاپ جۇرگەندەر كەشە ماسكەۋ قالاسىندا ورىس ۆورلارىنىڭ كورولى «دەد حاساننىڭ» (اسلان ۋسويان) وڭ قولى بولىپ سانالاتىن «تيۋريك» (ۆلاديمير تيۋرين) اتتى ۇرىنىڭ يسپانيانىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ تالابى بويىنشا تۇتقىندالعانى جايىندا ەستىگەن بولار. رەسەي فەدەرالدىق قاۋىپسىزدىك قىزمەتىنىڭ ارنايى توبى تيۋريكتى «كۋپول» رەستورانىندا سايرانداپ جۇرگەن جەرىندە قۇرىقتاعان. الداعى ۋاقىتتا رەسەيدىڭ سوتى ونى يسپانيا پروكۋراتۋراسىنىڭ قولىنا بەرۋ نە بەرمەۋ جونىندەگى ماسەلەنى شەشەتىن بولادى.
«تيۋريككە» ورىس مافياسىنىڭ تاپسىرماسىمەن يسپانيا مەن ەۆروپانىڭ باسقا ەلدەرىندە ءىرى قىلمىستىق جۇيە قۇرىپ، زاڭسىز تابىلعان قاراجاتتى راسىمدەۋگە تىرىسقان دەگەن ايىپ تاعىلىپ وتىر. وسىدان بىرەر جىل بۇرىن يسپان پوليتسياسى «تيۋريكتىڭ» قاراماعىندا جۇرگەن وتىزدان استام ادامدى تۇتقىندايدى. بىراق، ول جولى 52-جاستاعى «تيۋريك» وزىنە قۇرىلعان توردان سىتىلىپ شىعىپتى.
2009 جىلى «تيۋريكتى» موڭعوليانىڭ پوليتسياسى ۇستاپ، يسپانياعا بەرۋ تۋرالى شەشىم قابىلدايدى. ونى الىپ كەتۋ ءۇشىن موڭعولياعا ادەيى ۇشىپ كەلگەن يسپان پروكۋرورلارى ۆ.تيۋريننەن تاعى دا ايرىلىپ قالىپ، ەلدەرىنە قۇر قول قايتادى. سويتسە، ايگىلى اعايىندى چەرنويلاردىڭ، «ياپونچيك»، بىكوۆ، كۆانتاريشۆيلي سياقتى قىلمىس الەمىنىڭ سەركەلەرىنىڭ ارىپتەسى، رەسەيدىڭ بىرنەشە ايماقتارىندا بيزنەسى بار، ەنەرگەتيكا مەن اليۋميني وندىرىسىندە ءبىراز اكتيۆتەردىڭ قوجايىنى بولىپ تابىلاتىن «تيۋريك» موڭعول پوليتسەيلەرىنە 500 مىڭ دوللار پارا بەرىپ، ءوزىنىڭ ورنىنا تۋعان اعاسىن وتىرعىزىپ، ءوزى الدىمەن قازاقستانعا، ارتىنان رەسەيگە تايىپ تۇرعان.
ءبىز ءۇشىن بار قىزىق وسى جەردەن باستالادى. رەسەيدىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارى يسپانيادان كەلگەن وردەردى زەرتتەي كەلىپ، ونى تۇتقىنداۋ تۋرالى شەشىم قابىلدايدى. الايدا، ونى تۇتقىنداۋ ءۇشىن «رەسەي ازاماتتىعىن زاڭسىز العان» دەگەن فورمالدى ايىپ تاعادى. وسىعان دەيىن «تيۋريك» ءوزىن قازاقستاننىڭ ازاماتىمىن دەپ تانىستىرىپ، الەمدى ەلىمىزدىڭ كوك بايراقتى تولقۇجاتىمەن كەزىپ ءجۇرىپتى!
وسى ورايدا نەگىزىنەن ءسىبىر جاقتا «بيزنەس» جاساعان ورىستىڭ «ۆورى» ۆلاديمير تيۋرين قازاقستان ازاماتتىعىن قالاي، قاشان الىپ ۇلگەرگەن دەگەن سۇراق تۋادى. ەگەر ول شىنىمەن دە قازاقستان ازاماتى بولسا، ازاماتتىعىن ساقتاي وتىرىپ، رەسەيدىڭ تولقۇجاتىن قالاي الىپ ۇلگەردى؟ بۇل جاعداي قوس ازاماتتىقتى مويىندامايتىن قازاقستاننىڭ كونستيتۋتسياسى مەن زاڭدارىن بۇزۋ بولىپ تابىلماي ما؟ قازاقستاننىڭ ىشكى ىستەر ورگاندارى ەل ازاماتتىعىنىڭ اتى ايگىلى قىلمىسكەرگە بەرىلگەنىن نەگە اڭعارمادى؟ بۇنىڭ استارىندا پارا مەن قىزمەتتىك قىلمىس جاتقان جوق پا؟
«اباي-اقپارات»