ۇكىمەتىمىز ەلىمىزدەگى ءدىني احۋالدى رەتتەۋدى ودان ارى قاراي دامىتۋ ءۇشىن بىرقاتار زاڭنامالارىمىزعا وزگەرتۋلەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋدى قولعا العانى كوپشىلىككە بەلگىلى. قوعامنىڭ قىزۋ تالقىسىنا تۇسكەن نيزام جوباسىنىڭ ادەپكىدەگى نوبايىنا بىرقاتار ۇسىنىستار ەنگىزىلدى. سونىڭ ءبىرى – قمدب-عا قاراستى مەشىتتەردىڭ نەكە قيۋعا قاتىستى فۋنكتسياسى جانە ءدىني ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى، ونىڭ ىشىندە مەشىتتەردەگى ساۋات اشۋ كۋرستارىنا قاتىستى تۇستارى دەسەك، ءسىرا قاتەلەسپەيمىز دەپ ويلايمىن.

ءبىز اسىرەدىنشىلدىكتىڭ الدىن الۋ ءۇشىن حالىقتىڭ ورتادوكسالدى ءدىني تانىمىنىڭ قالىپتاسۋىنا جاعداي جاساۋىمىز قاجەت. ءدىني راديكاليزمگە قارسى تۇراتىن يمۋنيتەت قالىپتاستىرۋ ءۇشىن ەڭ الدىمەن وتانداستارىمىز دۇرىس ءدىني مالىمەت پەن ءبىلىم الۋى ءتيىس. قازىر ەلىمىزدە يسلامدىق باعىتتاعى كوشباسشى ۇيىم  –  قازاقستان مۇسىلماندارى ءدىني باسقارماسىنا قاراستى  2500-دەن استام مەشىت جۇمىس ىستەيدى. بۇل مەشىتتەردەگى ساۋات اشۋ كۋرستارىندا جاماعاتقا تۇراقتى تۇردە اقيدا، فيقھ، سيرا، حاديس، ءتاپسىر، اراب ءتىلى پاندەرىنەن ساباقتار جۇرگىزىلەدى.

قمدب-نىڭ ۇيىتقى بولۋىمەن بىرنەشە جىلدان بەرى مەشىتتەردە مەكتەپ جاسىنداعى وقۋشىلارعا جازعى ساۋات اشۋ كۋرستارى جۇمىس ىستەپ كەلەدى. سوڭعى مالىمەتتەرگە قاراعاندا، ەلىمىزدەگى مەشىتتەردىڭ ساۋات اشۋ كۋرستارىندا مەكتەپ جاسىنداعى 10000-نان استام وقۋشى ءدىني ءبىلىم الىپ، ارنايى سەرتيفيكاتقا يە بولعان. ەلىمىزدە يسلامتانۋشىلاردى دايىندايتىن نۇر-مۇباراك ەگيپەت يسلام مادەنيەتى ۋنيۆەرسيتەتى، يمامداردىڭ ءبىلىمىن جەتىلدىرۋ ينستيتۋتى، ءابۋ حانيفا عىلىمي زەرتتەۋ ورتالىعى، ارناۋلى ورتا وقۋىنا تەڭەستىرىلگەن يمامدار دايىندايتىن 9 مەدرەسە-كوللەدج، 3 قاريلار دايىنداۋ ورتالىقتارى بار.

بۇل ءدىني ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى ەلىمىزدەگى مەشىتتەردەگى كادر تاپشىلىعىن شەشۋگە وڭ ىقپالىن تيگىزۋدە. ءبىر سوزبەن ايتقاندا، ەلىمىزدە مەكتەپ جاسىنداعى جەتكىنشەكتەر مەن وزگە دە ازاماتتاردىڭ ءدىني ساۋاتىن اشاتىن، جاسوسپىرىمدەرگە ارناۋلى ءدىني ءبىلىم بەرەتىن، سونداي-اق، باكالاۆريات، ماگيستر، PhD دوكتور يسلامتانۋشى مامانداردى دايىندايتىن وتاندىق ءدىني ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى قالىپتاسقان. بۇدان باسقا ءال-فارابي اتىنداعى قازۇۋ، ل.گۋميلەۆ اتىنداعى ەۇۋ، تۇركىستانداعى حقتۋ، شەت تىلدەرى جانە ىسكەرلىك قارەرا ۋنيۆەرسيتەتى، قاراعاندى مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتتەرىندە ءدىنتانۋ فاكۋلتەتتەرى مەن بولىمدەرى جۇمىس ىستەيدى.

اتالمىش جوعارى وقۋ ورىندارىن تامامداعان ازاماتتار نەگىزىنەن پەداگوگيكالىق جانە ءدىني ساراپشىلىق قىزمەتتەر اتقارادى. اتالمىش جوعارى وقۋ ورىندارىندا ءدىنتانۋشى باكالاۆريات، ءدىنتانۋشى ماگيستر، ءدىنتانۋشى PhD دوكتور دايىندايتىن كەشەندى جۇيە قالىپتاسقان. ءدىني اقپاراتپەن قامتاماسىز ەتەتىن «يسلام جانە وركەنيەت» گازەتى، «يمان»، «شاپاعات-نۇر»، «مۇسىلمان» ت.ب. مەرزىمدى باسىلىمدار شىعادى. سونداي-اق، عالامتوردا 100-گە جۋىق ءدىني سايتتار جۇمىس ىستەۋدە. وتكەن جىلدان باستاپ ءدىني راديكاليزممەن بەلسەندى تۇردە كۇرەس جۇرگىزۋ ءۇشىن رەسپۋبليكالىق اقپاراتتىق ناسيحات توبى قۇرىلدى. ياعني، مەدرەسەلەر مەن جوعارى وقۋ ورىندارىنداعى ءدىنتانۋ جانە يسلامتانۋ بولىمدەرى، ءدىني مالىمەت بەرەتىن اقپارات كوزدەرى ت.ب قۇرىلىمدار ءبىر جاعادان باس، ءبىر جەڭنەن قول شىعارىپ حالىقتىڭ ورتادوكسالدى ءدىني تانىمىنىڭ قالىپتاسۋىنا بىرلەسىپ جۇمىس جاساسا، بۇل ۇلكەن قوسىن – اسىرەدىنشىلدىكتىڭ تولىقتاي الدىن العان بولار ەدى دەپ ويلايمىز.

تاعى ءبىر ايتا كەتەتىن جاڭالىق، بيىل شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ اكىمى دانيال احمەتوۆتىڭ قولداۋىمەن وبلىستىق «حاليفا التاي» مەشىتىندە يمامداردى قايتا دايارلايتىن ءۇش ايلىق كۋرس اشىلدى. كۋرس دارىستەرىن ەلىمىزگە بەلگىلى عالىم-تەولوگتار مەن بىلىكتى ۇستازدار جۇرگىزدى. قىركۇيەك ايىندا شىعىس قازاقستان وبلىسىنىڭ 75 ازاماتى يمامداردى قايتا دايارلاۋ كۋرسىن ءتامامداپ، ارنايى سەرتيفيكاتقا يە بولدى. قازىرگى ۋاقىتتا يمامداردى قايتا دايارلاۋ كۋرسىنىڭ ەكىنشى لەگى وقۋ ۇستىندە.

البەتتە، بۇل يگى ءىس ايماق باسشىسى دانيال كەنجەتايۇلىنىڭ اسىل دىنىمىزگە دەگەن وڭ كوزقاراسى مەن قامقورلىعىنىڭ ارقاسىندا جۇزەگە اسۋدا.      حالىقتىڭ ورتادوكسالدى ءدىني تانىمى ورنىعۋ ءۇشىن اتالمىش كۇشتەردىڭ ۇيلەسىمدى جۇمىس جاساۋىنا، اسىرەسە، اسىرەدىنشىلدىككە قارسى بەلسەندى كۇرەس جۇرگىزىپ وتىرعان مەشىت قىزمەتكەرلەرىنىڭ قوعامدىق ءرولىنىڭ ارتۋىنا مەملەكەتپەن بىرلەسە ىقپال ەتۋىمىز كەرەك. سونىمەن قاتار، يسلام ءدىنىنىڭ  تافسير، حاديس، فيكھ، اقيدا، يسلام تاريحى، يسلام فيلوسوفياسى سەكىلدى ىرگەلى پاندەرىن تەرەڭدەتىپ ءتۇسىندىرىپ بەرەتىن وقۋلىقتار شىعارۋ ءۇشىن يسلام زەرتتەۋ ورتالىعىن اشساق قۇبا-قۇپ.

ويتكەنى، ءبىز اسىرەدىنشىلدىكتى ناسيحاتتايتىن ونىمدەردى تاركىلەپ جانە تەرىس مالىمەت تاراتاتىن اقپارات كوزدەرىن بۇعاتتاۋمەن ءدىني راديكاليزمدى تۇبەگەيلى جەڭە المايمىز. ياعني، ورتادوكسالدى ءدىني تانىم قالىپتاستىرۋ ءۇشىن جۇرتشىلىققا ءدىني مالىمەت پەن ءبىلىم بەرۋدىڭ بالامالى كوزدەرىن قاراستىرۋىمىز شارت.

ەرمەك مۇقاتاي،  قمدب-نىڭ وسكەمەن ءوڭىرى بويىنشا وكىل يمامى،

وبلىستىق «حاليفا التاي» مەشىتىنىڭ باس يمامى

Abai.kz