الەمدىك باق-تىڭ نازارى بوسنيا حورۆاتتارىنىڭ بۇرىنعى كومانديرى، 72 جاستاعى گەنەرال سلوبودان پرالياكتا. گااگا سوتى سلوبودان پرالياكتى 90-جىلداردىڭ باسىنداعى بوسنيا قىرعىنىنا كىنالى دەپ تاۋىپ، 20 جىلعا باس بوستاندىعىنان ايىرۋ جازاسىن كەسكەن.

بوسنيا مۇسىلماندارىنا قارسى اسكەري قىلمىس جاسادى دەپ ايىپتالعان سلوبودان پرالياك سوت ۇكىمى شىعاردان بىرنەشە سەكۋند بۇرىن ۋ ءىشىپ، سوت شەشىمىمەن كەلىسپەيتىنىن ايتتى.

"مەن ءدال قازىر ۋ ءىشىتىم. مەن اسكەري قىلمىسكەر ەمەسپىن. مەن بۇل شەشىمگە نارازىلىق بىلدىرەمىن!" دەيدى ءوز سوزىندە.

سوت توراعاسى پروتسەسستى توقتاتىپ، دارىگەر شاقىرعان.

ايتا كەتەيىك، بۇل حالىقارالىق گااگا تريبۋنالىنىڭ بۇرىنعى يۋگوسلاۆيا ىسىنە قاتىستى سوڭعى شەشىمى ەدى.

سونىمەن سلوبودان پرالياك كىم؟ 

2013 جىلى ول بوسنيا مۇسىلماندارىنا قارسى اسكەري قىلمىس جاسادى دەپ ايىپتالىپ، 20 جىلعا تۇرمەگە جابىلعان. حورۆاتتاردىڭ تاعى ءبىر كوسەمى يادرانكو پرليچكە سوت 25 جىل جازا كەسكەن.

ولارعا - بالقاندا ەتنيكالىق حورۆات مەملەكەتىن قۇرۋعا ارەكەتتەندى ءام بوسنيا مۇسىلماندارىنا قارسى اسكەري قىلمىس جاسادى دەگەن ايىپ تاعىلدى.

سلوبودان پرالياك 1945 جىلى تۋعان. فيلوسوفيا فاكۋلتەتىن، تەاتر جانە كينو اكادەمياسىن بىتىرگەن. 70-80 جىلدارى بىرنەشە فيلم تۇسىرگەن. سونىڭ ىشىندە 80-جىلى تۇسىرىلگەن ء"يتتىڭ ءولىمى" دەرەكتى ءفيلمىن ەرەكشە اتاپ وتۋگە بولادى.

پرالياك پەن پرليچ 1991 جىلى يۋگوسلاۆيا ىدىراعاننان كەيىن گەرتسەگ-بوسنياداعى بەيرەسمي حورۆات رەسپۋبليكاسىنىڭ ليدەرلەرى بولدى. پرالياك 1991 جىلى ءوز ەركىمەن اسكەرگە قوسىلىپ، 1993 جىلى اسكەردى باسقاردى.

بوسنيا مۇسىلماندارىنا قارسى سوعىس كەزىندە سلوبودان پرالياك حورۆاتتاردىڭ قورعانىس كەڭەسى شتابىن باسقاردى.

1993 جىلعى اسكەري قاقتىعىس كەزىندە يۋنەسكونىڭ قاراۋىنداعى مۇرالار قاتارىنا جاتاتىن ەسكى كوپىردىڭ تاس-تالقانى شىقتى. بۇعان پرالياك پەن ونىڭ باسقارۋىنداعى ارميا ايىپتى بولدى.

پرالياك پەن ونىڭ باسقارۋىنداعى ارميا ەتنيكالىق سەربتەر مەن بوسنيالىلىقتاردى اياۋسىز قىردى دەپ ايىپتالدى. ءتىپتى وزدەرى قۇرماق بولعان گەرتسەگ-بونيادان حورۆات ۇلتىنان باسقالارىن قۋدالاپ، اياۋسىز قىرىپ، مۇسىلمان ايەلدەرىن زورلادى دەيدى وعان تاعىلعان ايىپتا.

ءبۇنىڭ بارلىعى 1993-1994 جىلدارى پرالياك پەن پرليچ باستاعان توپتىڭ مەملەكەت قۇرۋ جولىنداعى جوسپارلى قادامدارى بولعان. ءتىپتى موستارداعى مەشىتتە بولعان حالىقارالىق باقىلاۋشىلاردى دا اياۋسىز ولتىرگەن.

الايدا پرالياك وزىنە تاعىلعان ايىپتىڭ ەشبىرىن مويىنداعان جوق. ال بۇگىن اپپەلياتسيالىق سوت شەشىمى پرالياكتىڭ جازاسىن وزگەرتۋسىز قالدىرۋ بولدى. ەسەسىنە گەنەرال گااگا تريبۋنالىنان ۋ ءىشتى.

الەمدىك سوت پروتسەسسىندە سوت شەشىمىنە نارازىلىق كورسەتۋدىڭ ءبىر فورماسى رەتىندە ءوز-وزىنە قول جۇمساۋ تەندەنتسياسى بەلەڭ الا باستادى. حالىقارالىق گااگا تريبۋناسىنىڭ شەشىمىنە نارازىلىق بىلدىرگەن سلوبودان پرالياك تا سۋيتسيد جاساۋشىلاردىڭ ءبىرىنشىسى ەمەس.

مىسالدى الىستان ىزدەپ جاتۋدىڭ كەرەگى جوق. بيىل عانا اقمولا وبلىسىنا قاراستى تسەلينوگراد اۋداندىق سوتى ءوزىن-ءوزى اتىپ ولتىرگەن ومىربەك جامپوزوۆتى سوتتادى. ءيا، ولگەن ادامدى سوتتادى.

نۇرزات توعجان

Abai.kz