تاۋەلسىزدىكتىڭ 25 جىلىنىڭ ىشىندە قازاقستان قولايلى ينۆەستيتسيالىق احۋال قۇرۋ جانە ءارى قاراي ەكونوميكالىق ءوسۋ جولىندا قۇرالدار قورىن قۇردى. بۇل ماقساتتاردا ستراتەگيالىق ماڭىزى بار مەملەكەتتىك باعدارلامالار قۇرىلادى جانە ولاردى جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا شارالار ىسكە اسىرىلادى.

وتكەن جىلدىڭ قورىتىندىلارىنا سۇيەنسەك، نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيتسيالار الماتى قالاسى بويىنشا 532,7 ملرد. تەڭگەنى قۇرادى، بۇل 2014 جىلدىڭ دەڭگەيىنەن 2,3%-عا جوعارى. الماتى قالاسىنىڭ كاسىپورىندارى مەن ۇيىمدارى يگەرگەن نەگىزگى كاپيتالعا سالىنعان ينۆەستيتسيالاردىڭ ۇلەسى رەسپۋبليكالىق كولەمنىڭ 7,6%-ىن قۇرادى.

الماتى قالاسىنىڭ ەكونوميكاسىنا ينۆەستيتسيالاردى تارتۋ بويىنشا قولايلى جاعدايلار جاساۋ ءۇشىن الماتى قالاسىنىڭ اكىمدىگى ەكونوميكالىق ءوسۋدىڭ كەلەسى ورىندارىن بەلگىلەدى:

«الماتى قالاسىنىڭ الاتاۋ اۋدانىندا يندۋستريالدى ايماق قۇرۋ» جوباسىن ىسكە اسىرۋ. الاتاۋ اۋدانىنداعى يندۋستريالدى ايماقتىڭ قىزمەتىنىڭ باعىتى – بۇل قالا ءۇشىن ءداستۇرلى وندىرىستىك سالالاردى (تاماق، جەڭىل ونەركاسىپ، فارماتسەۆتيكا، حيميا، ماشينا جاساۋ، قۇرىلىس، جيھاز ونەركاسىبى) ءارى قاراي دامىتۋ بولىپ تابىلادى.

الماتى قالاسىندا 2003 جىلدان باستاپ، «يننوۆاتسيالىق تەحنولوگيالار پاركى» ارنايى ەكونوميكالىق ايماعى (بۇدان ءارى – «يتپ» اەا) جۇمىس ىستەيدى. «يتپ» اەا ءوزىن يننوۆاتسيالىق حاب، بىرىككەن عىلىمي-ءبىلىم، جوبالاۋ-قۇرىلما جانە وندىرىستىك كلاستەر رەتىندە كورسەتەدى. «يتپ» اەا جوباسىنىڭ نەگىزگى ماقساتى جاڭا تەحنولوگيالاردى تارتۋ، سونداي-اق اقپاراتتىق تەحنولوگيا (IT), تەلەكوممۋنيكاتسيا جانە بايلانىس، ەلەكترونيكا جانە اسپاپ قۇراستىرۋ، ەنەرگيا كوزدەرىن جاڭارتۋ، رەسۋرستى ۇنەمدەۋ جانە تابيعاتتى ءتيىمدى پايدالانۋ، ءتۇرلى ماقساتتاعى ماتەريالداردى شىعارۋ جانە ولاردى قولدانۋ، مۇناي مەن گاز ءوندىرۋ، ولاردى وڭدەۋ جانە تاسىمالداۋ سالالارىنداعى جاڭا كاسىپورىنداردى جان-جاقتى قولداۋ جانە ولاردىڭ ءوسۋى بولىپ تابىلادى.

الماتى قالاسىندا «ينۆەستورلارعا قىزمەت كورسەتۋ ورتالىعى» جۇمىس ىستەيدى، ونىڭ قىزمەتى ءارى قاراي شەتەلدىك ينۆەستورلاردىڭ دەرەكتەر قورىن قالىپتاستىرا وتىرىپ، قالا ءۇشىن باسىم ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن شەتەلدىك جانە وتاندىق ينۆەستورلاردى ىزدەستىرۋمەن بايلانىستى.

ينۆەستيتسيالاردى تارتۋ بويىنشا قىزمەتتى بەلسەندىرۋ، سونداي-اق قولايلى ينۆەستيتسيالىق احۋال قۇرۋ ماقساتىندا 2015 جىلعى 9 قاراشادا الماتى قالاسىنىڭ اكىمى ب.ق.بايبەك الماتى قالاسىنا ينۆەستيتسيالاردى تارتۋ جونىندەگى قادامدىق جوسپاردى بەكىتتى. جوسپاردا 28 ءىس-شارانى ىسكە اسىرۋ كوزدەلگەن، ولار ءۇش توپتاماعا بولىنگەن. «ينۆەستورلارعا جاعداي جاساۋ»، «ينۆەستورلاردى تارتۋ» جانە «ينۆەستيتسيادان كەيىنگى مونيتورينگ».

الماتى قالاسىنا ينۆەستيتسيالاردى تارتۋ ماقساتىندا الماتى قالاسى كاسىپكەرلىك جانە يندۋستريالدى-يننوۆاتسيالىق دامۋ باسقارماسى الماتى قالاسى اكىمدىگىنىڭ قۇرىلىمدىق بولىمشەلەرىمەن بىرلەسىپ، جىل سايىن « Almaty Invest » حالىقارالىق ينۆەستيتسيالىق فورۋمىن وتكىزىپ تۇرادى، وندا قالانىڭ ينۆەستيتسيالىق مۇمكىندىكتەرىنىڭ، قالانىڭ قارجىلىق قۇيۋدى تالاپ ەتەتىن ەكونوميكالىق سالالارىنىڭ، سونداي-اق ءىرى جەكە ينۆەستورلاردى تارتۋ ءۇشىن قاجەتتى جاعدايلارىنىڭ تۇساۋ كەسەرلەرى كورسەتىلەدى.

كۇنى بۇگىندە الماتى قالاسى يمپورتىنىڭ قۇرىلىمىنا تالداۋ جۇرگىزىلدى. ناتيجەسىندە، اسا ءىرى كولەمدەردە يمپورتتالعان 86 تاۋارلىق توپ بەلگىلەندى. جۇرگىزىلگەن تالداۋدىڭ قورىتىندىلارى بويىنشا يمپورتتى اۋىستىرۋعا باعىتتالعان 48 ينۆەستيتسيالىق جوبادان تۇراتىن تىزبە قۇراستىرىلدى. قازىرگى ۋاقىتتا، اتالعان جوبالاردى ىسكە اسىرۋ ءۇشىن ينۆەستورلاردى تارتۋ بويىنشا جۇمىسى جۇرگىزىلۋدە.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ قازاقستان حالقىنا جولداعان جولداۋىنىڭ شەڭبەرىندە ايتىلعان تاپسىرماسىن ورىنداۋ ماقساتىندا ينۆەستورلاردى تارتۋ جانە الماتى قالاسىنىڭ ينۆەستيتسيالىق احۋالىن جاقسارتۋ جونىندەگى كەڭەسى قۇرىلدى. كەڭەستىڭ نەگىزگى مىندەتى الماتى قالاسىندا ينۆەستيتسيالىق احۋالدى جاقسارتۋ، الماتى قالاسىنىڭ ەكونوميكاسىنا ينۆەستيتسيالاردى تارتۋ بولىگىندەگى ينۆەستيتسيالىق ستراتەگيانى، ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى ىسكە اسىرۋ ماسەلەلەرى بويىنشا ۇسىنىمدار مەن ۇسىنىستار ازىرلەۋ بولىپ تابىلادى. كەڭەس قۇرامىنا شەتەلدىك جانە وتاندىق ينۆەستورلار، حالىقارالىق قارجى ۇيىمدارىنىڭ، شەتەلدىك ينۆەستورلار قاۋىمداستىقتارىنىڭ، دامۋ ينستيتۋتتارىنىڭ وكىلدەرى ەنگىزىلدى.

بۇدان باسقا، ينۆەستورلاردىڭ وتىنىشتەرىنە جەدەل دەن قويۋ، سونداي-اق ولاردى ءتيىمدى الىپ ءجۇرۋدى قامتاماسىز ەتۋ ماقساتىندا الماتى قالاسى اكىمىنىڭ وكىمىمەن الماتى قالاسىنا ينۆەستيتسيالاردى تارتۋ جونىندەگى ۇسىنىستاردى وڭدەۋ بويىنشا جۇمىس توبى قۇرىلدى. جۇمىس توبىنىڭ قۇرامىنا مۇددەلى مەملەكەتتىك ورگاندار مەن دامۋ ينستيتۋتتارى باسشىلارىنىڭ ورىنباسارلارى كىردى.

الماتى قالاسىندا دامۋ ينستيتۋتتارىنىڭ قارجىلىق جانە قارجىلىق ەمەس وكىلدىكتەرى (قازاقستاننىڭ ينۆەستيتسيالىق قورى، «Invest» اق، قدب) نەگىزدەلگەن، ولار كەڭەس بەرۋ جانە شەتەلدەردە ءىس-شارالار وتكىزۋ جولىمەن الماتى قالاسىنا ينۆەستيتسيالاردى تارتۋعا جانە ولاردى ارتتىرۋعا ىقپال ەتەدى.

الماتى قالاسى كاسىپكەرلىك جانە يندۋستريالدى-يننوۆاتسيالىق دامۋ باسقارماسىندا  سىرتقى ەكونوميكالىق قىزمەت ءبولىمى جۇمىس ىستەيدى، ول الماتى قالاسىنا ينۆەستيتسيالاردى تارتۋ ماسەلەلەرىنە جەتەكشىلىك ەتەدى.

قازىرگى تاڭدا قالانىڭ الەۋمەتتىك-ەكونوميكالىق دامۋى تومەندەگىدەي ناتيجە بەرىپ وتىر.

ونەركاسىپ ءونىمى ءوندىرىسىنىڭ كولەمى – 650,3 ملرد. تەڭگەنى قۇرادى. 2016 جىلدىڭ سايكەس مەرزىمىمەن سالىستىرعاندا ناقتى كولەم يندەكسى 103,6% قۇرادى.

نەگىزگى كاپيتالعا سالىناتىن ينۆەستيتسيا كولەمى 457,9 ملرد. تەڭگەنى نەمەسە 2016 جىلدىڭ سايكەس مەرزىمىمەن سالىستىرعاندا 115,7%-دى قۇرادى.

قۇرىلىس جۇمىستارىنىڭ كولەمى 226,9 ملرد. تەڭگەنى قۇرادى نەمەسە 2016 جىلدىڭ سايكەس مەرزىمىمەن سالىستىرعاندا 102,2%-دى قۇرادى.

2017 جىلعى قاڭتار – قازان ايلارىندا 1 215,65 مىڭ شارشى مەتر تۇرعىن ءۇي پايدالانۋعا بەرىلدى، ال 2016 جىلدىڭ قاڭتار – قازان ايلارىمەن سالىستىرعاندا 6,7%-عا ارتىق.

بولشەك تاۋار اينالىمىنىڭ كولەمى 4,1%-عا ءوستى جانە 1 964,7 ملرد. تەڭگەنى قۇرادى.

كوتەرمە تاۋار اينالىمى 7 791,2 ملرد. تەڭگەنى قۇرادى (101,0%).

جۇك اينالىمى مەن جولاۋشىلار اينالىمى 100% قۇرادى.

بايلانىس قىزمەتىنەن تۇسكەن كىرىس 354,7 ملرد.تەڭگەنى قۇرادى (104,6%).

تۇتىنۋ باعاسىنىڭ يندەكسى 2017 جىلدىڭ قازانىندا 2016 جىلدىڭ جەلتوقسانىنا 105,2%-دى قۇرادى، ونىڭ ىشىندە ازىق-تۇلىك تاۋارلارى بويىنشا – 104,9%، ازىق-تۇلىك ەمەس تاۋارلارى بويىنشا –106,6%، اقىلى قىزمەتتەر بويىنشا –104,1% -دى قۇرادى.

مەملەكەتتىك بيۋدجەتكە 1 368,8 ملرد. تەڭگە سالىقتار جانە باسقا دا مىندەتتى تولەمدەر ءتۇستى نەمەسە بولجامعا 102%، ونىڭ ىشىندە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتكە – 1 009,5 ملرد. تەڭگە (جوسپار 100%), جەرگىلىكتى بيۋدجەتكە – 359,3 ملرد. تەڭگە (جوسپار 108% ) ءتۇستى.

الماتى قالاسىنىڭ ناقتى بار بيۋدجەتى 452,8 ملرد.تەڭگەنى قۇرادى، ونىڭ ىشىندە جەرگىلىكتى بيۋدجەت شىعىندارى – 346,1 ملرد. تەڭگە، رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن ترانسفەرتتەر جانە نەسيەلەر – 106,7 ملرد. تەڭگە.

2017 جىلدىڭ 1 قازانىنا قالانىڭ جۇمىسپەن قامتۋ ورتالىعى ارقىلى 27 558 ادام ءىس-شارالارمەن قامتىلدى، ونىڭ ىشىندە 11 928 ادام جۇمىسقا تۇردى، الەۋمەتتىك جۇمىس ورىندارىنا 538 ادام، جاستار تاجىريبەسىنە 907 ادام. قوعامدىق جۇمىستارعا 2 361 ادام قاتىستىرىلدى، كاسىبي وقۋعا 4 838 ادام جىبەرىلدى.

2017 جىلى يدمب شەڭبەرىندە الماتى قالاسىنىڭ كاسىپكەرلىكتى قولداۋ كارتاسى بويىنشا 13,0 ملرد. تەڭگەلىك، 740 جۇمىس ورىندارىن قۇراتىن 17 جوبالار ىسكە قوسۋ جوسپارلانۋدا، ونىڭ ىشىندە 2 142,5 ملن. تەڭگەلىك، 427 جۇمىس ورىنىن قۇراتىن 11 جوبا ىسكە قوسىلدى.

ەرعالي بەرىكۇلى

Abai.kz