سينگاپۋرلىق كاسىپكەرلەر الماتىداعى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا قىزىعۋشىلىق ءبىلدىردى. الماتى قالاسى اكىمىنىڭ سينگاپۋرگە جۇمىس ساپارى بارىسىندا ارالدا ورنالاسقان مەملەكەتتىڭ ىسكەر ورتاسى جانە قالا اكىمدىگى اراسىندا ەكىجاقتى كەلىسىمگە قولجەتتى. ەكىجاقتى كەزدەسۋ اياسىندا باۋىرجان بايبەك سىرتقى ىستەر بويىنشا اعا مەملەكەتتىك مينيستر –سينگاپۋردىڭ وڭتۇستىك شىعىس اۋدانىنىڭ مەرى مۇحاممەد ماليك وسمانمەن جانە سينگاپۋردىڭ ساۋدا، ءوندىرىس ۇلتتىق دامۋ جونىندەگى اعا مەملەكەتتىك ءمينيسترى كو پو كۋنمەن جۇزدەستى.

ءىس ساپار بارىسىندا سينگاپۋردىڭ جەر ءۇستى كولىگى جونىندەگى اگەنتتىك قىزمەتىنە ەرەكشە نازار اۋدارىلدى، كولىك جۇيەسىن ينتەگراتسيالاۋدى جالپى قالانىڭ داۋىمەن قوسا جۇرگىزۋ ماسەلەسى كەڭىنەن ءسوز بولدى.

بۇگىنگى كۇنى اۋماقتىڭ شەكتەلۋىنەن سينگاپۋردە حالىق تىعىز ورنالاسقان، سوندىقتان قوعامدىق كولىكتى دامىتۋعا جەتە ءمان بەرىلگەن. مۇندا كولىك تۇراقتارىن ازايتۋ، جولدى پايدالانعانى ءۇشىن اقى تولەۋدى ەنگىزۋ ارقىلى جەكە كولىكتەر قاتارى سيرەگەن. سينگاپۋر بيلىگى 2018 جىلى ەسكى كولىكتەردى جويۋ باعدارلاماسىنىڭ ارقاسىندا جەكە كولىك سانىن مۇلدەم ازايتۋدى قاراستىرۋدا. ەسكى كولىك ءار 10 جىل سايىن جويىلادى، جاڭا اۆتوموبيل سودان كەيىن عانا تىركەلەدى.

«ءبىز قازىر اۋقىمدى كولىك رەفورماسىن جۇزەگە اسىرۋدامىز، سمارت شەشىمدەردە سينگاپۋر تاجىريبەسىن پايدالانىپ، ادامداردىڭ ءومىر ءسۇرۋ جاعدايىن جاقسارتامىز، اسىرەسە كولىك سالاسىندا. الماتىدا كۇن سايىن 700 مىڭنان استام كولىك جۇرۋدە، سونىڭ سالدارىنان قالا ترافيگىنە قىسىم جاسالۋدا. ءبىز قوعامدىق كولىككە ەرەكشە نازار اۋدارامىز. جىل اياعىنا دەيىن قالا اۆتوبۋس پاركىنىڭ ۇشتەن ءبىرى جاڭارادى، جرك جوباسىنا دايىندىقتار جاسالۋدا ،برت ءدالىزى قۇرىلادى، مەترو قۇرىلىسى جالعاسادى، اۆتوبۋستارعا ارنالعان ارنايى جولاقتار ۇزىندىعى 100 شاقىرىمعا دەيىن جەتەدى. كولىك تۇراقتارى قولعا الىنىپ، ۆەلوينفراقۇرىلىم، جاياۋ جۇرگىنشى ايماقتارى پايدا بولۋدا»، - دەپ اتاپ ءوتتى باۋىرجان بايبەك.

الماتى دەلەگاتسياسى سينگاپۋردىڭ ستراتەگيالىق جوسپارلاۋ، باس جوسپاردى جاساۋ جانە قالا قۇرىلىسىن باقىلاۋ جونىندەگى اگەنتتىگىنىڭ جۇمىس تاجىريبەسىنە جەتە ءمان بەردى.

بيىلعى جىلى الماتىدا قالا ينفراقۇرىلىمىنىڭ باسىم بولىگى قايتا جاڭاردى. قالانىڭ تاريحي ورتالىعىنىڭ ۇشتەن ءبىرى جاياۋ جۇرگىنشىگە باسىمدىق بەرۋ ماقساتىندا قايتا جاسالىپ، بارىنشا جايلى ءارى ەرەكشە تارتىمدى بولدى. ورتالىقتاندىرۋ قاعيداسى بويىنشا قالاعا قوسىلعان ەلدى مەكەندەر دامۋ ۇستىندە، ءار اۋداننىڭ ەرەكشە تارتىمدى ورتالىقتارى بار. بۇگىنگى كۇنى قالانىڭ قالاقۇرىلىسى كەڭەسىندە اۋماقتى جاسىلداندىرۋ، بالا باقشالار، مەكتەپتەر سالۋ مەن قاجەتت ينفراقۇرىلىمدى قامتاماسىز ەتۋ سياقتى ناقتىلى تالاپتار قويىلۋدا.

«قالا اۋماعىن جوسپارلاۋدا تۇرعىندار سانىنا بولجام جاساۋ ماڭىزدى فاكتور.بولاشاقتا ءبىز بارلىق تۇرعىنداردى ۇيمەن، ساپالى ينفراقۇرىلىممەن قامتي الامىز با. ول ءۇشىن قۇرىلىستى جۇرگىزىپ، ورتالىقتاندىرۋ قاعيداسىن باسشىلىققا الۋ قاجەت، ياعني ءار اۋداندا تۇرعىن ءۇي، اكىمشىلىك ورتالىق، دەمالاتىن ورىن بولۋى ءتيىس.بۇلاردان وزگە بۇرىننان بار كەڭىستىك قايتا جاسالادى. ءبىزدىڭ جاڭا كونتسەپتسيامىزعا سايكەس بارلىق تۇرعىن ۇيلەردىڭ 90%-ى ساياباقتاردان جارتى شاقىرىم راديۋستا ورنالاسادى.سينگاپۋردىڭ ستراتەگياسى – جاسىل قالا، ياعني، باق ىشىندەگى قالا»، - دەدى قالانى جوسپارلاۋ اگەنتتىگى اكادەمياسىنىڭ دەكانى سيو كا پينگ جانە ول الماتى مەن سينگاپۋردىڭ ۇقساستىعىن اتاپ ءوتتى.

ايتا كەتەرلىگى،الماتىدا ساياباقتار، گۇلزارلار قايتا جاسالۋدا، قالانى جاسىلداندىرۋ ستراتەگياسى قولعا الىنۋدا. كەلەر جىلى 15 ساياباق پەن سكۆەرلەر قايتا جاڭعىرادى. الماتىنىڭ بوتانيكالىق باعى تولىق جاڭارادى.الماتىنىڭ دەلەگاتسياسى يۋنەسكو-نىڭ بۇكىلالەمدىك مۇراسى تىزىمىنە ەنگەن سينگاپۋردىڭ بوتانيكالىق ساياباعىندا بولىپ، ۇزدىك پراكتيكامەن تانىستى.

قۇرىلىس، تەحنولوگيانى ەنگىزۋ، ينجيرينگتىك قىزمەت كورسەتۋ سالالارى كومپانيالارىنىڭ باسشىلارىمەن كەزدەسۋ بارىسىندا الماتى اكىمى باۋىرجان بايبەك قالانىڭ ينۆەستيتسيالىق الەۋەتى، نەگىزى ينفراقۇرىلىمدىق جوبالار، سونىڭ ىشىندە باكاد، تەتس-ءتى گازعا كوشىرۋ، جرك جوباسى، اۋەجايدى قايتا جاساۋ تۋرالى ايتىپ بەردى.

«بۇگىنگى كۇنى ءبىز «الماتى-2020» باعدارلاماسىن جۇزەگە اسىرۋدامىز، ونىڭ باستى باعىتى ەكولوگيا، ترانسپورت رەفورماسى،دەنساۋلىق ساقتاۋ، قاۋىپسىزدىك جانە ينفراقۇرىلىمدى دامىتۋ.قالانىڭ ەكونوميكالىق الەۋەتىن ارتتىراتىن شەبەرلىك جوسپارىن دا جاسادىق. تەحنولوگيا ۇنەمى وزگەرەدى، سوندىقتان ءبىز قالا تۇرعىندارىنىڭ ءومىرىن جاقسارتاتىن جوبالاردى ەنگىزەتىن بولامىز»، - دەپ اتاپ ءوتتى اكىم.

«Morrow Architects and Planners» باسقارما توراعاسى ليۋ تاي كەرا الماتى مەن سينگاپۋردىڭ ۇقساستىعىن، بىردەي جەر كولەمىن الىپ جاتقاندىعىن، سوعان قاراماستان ءبىر قالانىڭ تەڭىزبەن، ەكىنشىسىنىڭ تاۋمەن كومكەرىلگەندىگىن ءسوز ەتتى. ول ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىققا جەتۋ ءۇشىن ينفراقۇرىلىمدى تۇراقتى جاقسارتۋ قاجەتتىگىن، ءوزىنىڭ كومپاكنياسىنىڭ الماتىنىڭ شەبەرلىك جوسپارىن جاساۋعا ىنتالى ەكەندىگىن جەتكىزدى. «ST Electronics» ۆيتسە- پرەزيدەنتى ياو شين دجي تۇراقتى قالالاردىڭ باستى تەندەنتسياسى جەكە كولىك سانىن قىسقارتۋ، كارشەرينگ جۇيەسىن ەنگىزۋ، قوعامدىق كولىكتى ديۆەرسيفيتسيكاتسيالاۋ ەكەنىن اتاپ ءوتتى. جالپى، بيزنەسمەندەر قۇرىلىس، تقق ۋتيليزاتسيالاۋ، ينجەنەرلىك كوممۋنيكاتسيالار سياقتى بىرىككەن جوبالاردى جۇزەگە اسىرۋعا قىزىعۋشىلىق ءبىلدىردى.

جۇمىس ساپارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا شەتەلدىك سەرىكتەستەر ءۇشىن باعدارلامالار مەن شەشىمدەر دايىندايتىن «Singapore Cooperation Enterprise» مەملەكەتتىك اگەنتتىك الماتىعا سمارت- تەحنولوگيانى ەنگىزۋگە، قالا قۇرىلىمىن ءتيىمدى جوسپارلاۋعا جانە شەبەرلىك جوسپارلاردى جاساۋعا كومەكتەسەتىن بولادى. الماتىنى دامىتۋ ورتالىعى، الماتى قالاسىنىڭ ساۋلەت جانە قالا قۇرىلىسى باسقارماسى مەن «Singapore Cooperation Enterprise» اراسىندا جاسالعان ءتيىستى مەموراندۋمعا قول قويىلدى.

ەرعالي بەرىكۇلى

Abai.kz