«قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ حالىقتىڭ جۇمىسپەن

قامتىلۋى جانە كوشى-قون زاڭىنا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار

ەنگىزۋ تۋرالى» قۇرىلعان جۇمىس توبىنىڭ جەتەكشىسى

كارىباي مۇسىرمان مىرزاعا جانە جۇمىس توبى مۇشەلەرىنە

اشىق حات

قۇرمەتتى، جۇمىس توبىنىڭ مۇشەلەرى!

ەل باسىمىز، نۇرسۇلتان ءابىشۇلى نازارباەۆ قازاقستان تاۋەلسىزدىگىن جاريالاعاندا، قازاقستان حالقىنىڭ دا، شەتتەگى قانداستاردىڭ دا قۋانىشىندا شەك بولمادى، سول كەزدەن باستاپ ەلباسىمىز شەتتەگى قازاقتارعا ۇندەۋ تاستاپ، ەلگە شاقىردى، ارناۋلى زاڭ قابىلداپ، ولارعا كوشى-قون قاراجاتىن تاعايىنداپ، ءتۇرلى يگىلىكتەر جاسادى، ارناۋلى قانداستاردى قابىلدايتىن وبلىستاردى بەلگىلەدى. سونىڭ ارقاسىندا شەتەلدەردەن قازىرگە دەيىن ءبىر ميلليوننان استام قازاق اتاجۇرتىنا ورالدى، سونىڭ ىشىندە قىتايدان تاريحي وتانى قازاقستانعا ءبىرجولاتا كوشىپ كەلگەن ازاماتتاردىڭ سانى دا بۇگىندە 200 مىڭعا جەتىپتى.

ءبىز، ەلباسىنىڭ «شەتەلدەردەگى قانداستاردى ەلگە شاقىرۋ، ولاردى ءتيىستى وڭىڭىرلەرگە ورنالاستىرۋ جانە وڭتۇستىكتەگى ايماقتارداعى جۇمىس كۇشىن، سولتۇستىكتەگى حالىق سانى سيرەك قونىستانعان ايماقتارعا ورنالاستىرۋ» تۋرالى جاساعان باستاماسىنا قولداۋ كورسەتۋ ءۇشىن، كوشى-قوندى ۇيىمداستىرۋدى تەك قانا ۇكىمەتتىك مەكەمەلەرگە عانا ارتىپ قويماي، ءبىز دە ەلگە قىزمەت ەتۋ ماقساتىمەن، سولتۇستىكتەگى وبلىس اكىمدەرى مەن كوشى-قون مەكەمەلەرى ارقىلى قىتايدان جانە وڭتۇستىكتەگى ەلدى سولتۇستىك وبلىستارعا كوشىرۋدى ۇيىمداستىرعان بولاتىنبىز. ناتيجەسىندە وسى جىلدىڭ مامىر ايىنان قىركۇيەك ايىنا دەيىن قىتاي حالىق رەسپۋبليكاسىنان پاۆلودار، سولتۇستىك قازاقستان، شىعىس قازاقستان، اقمولا وبلىستارىنا جالپى سانى 63 وتباسىن، ال الماتى وبلىسىنان 17 وتباسىن كوشىرىپ اكەلدىك، ولار قازىر سول وبلىستاردا تۇراقتى تۇرىپ جاتىر.

وسى ارادا ءسوزدىڭ اشىعىن ايتا كەتەيىك،  وزبەكستاننان، ماڭعوليا مەن تۇركمەنستاننان جانە قىرعىزتاننان قونىس اۋدارىپ كەلىپ جاتقان قانداستارىمىزعا قاراعاندا، قىتايدان بەرى قاراي كوشەتىن قانداستاردىڭ كەلۋىنە ءبىراز كەدەرگىلەر بار، ياعني ولار قازاقستانعا ارناۋلى ۆيزا ارقىلى كەلەتىن بولعاندىقتان، شەتەلگە شىعاتىن تولقۇجات (پاسپورت) جاساتۋ ءۇشىن دە، سول شەتەلدەن شاقىرتۋ كەرەك بولادى. قازاقستان تاراپىنان تۋىسى نەمەسە تانىسى ارقىلى شاقىرتۋ الىپ، تولقۇجاتىن جاساتىپ، ودان قازاقستاننىڭ قىتايداعى ەلشىلىگىنەن ۆيزا الىپ، ەلگە جەتەدى-اۋ، ايتەۋىر. ال قازاقستانعا كەلگەن سوڭ دا ءتۇرلى قۇجاتتىق جۇمىستاردىڭ قىيىنشىلىعى العاشقى جىلدارعا قاراعاندا كۇردەلەنىپ بارادى. مىسالى، بۇرىن ازاماتتىق الۋ ءۇشىن تەك تولقۇجات پەن جەكە كۋاىلكتى اۋدارتىپ، ءومىربايانىن جازىپ، ازاماتتىق العانعا دەيىن جارايتىن «قازاق كۋالىك» نەمەسە «ورالمان كۋالىگى» مەن تىركەۋ انىقتاماسىن اپارسا بولدى، ءتيىستى ورگاندار ازاماتتىققا قابىلداي بەرەتىن.  الايدا، قر ۇكىمەتى وسىدان بىرنەشە جىل بۇرىن ازاماتتىق الۋدى 5 جىلعا توقتاتىپ قويدى، ودان سوڭ ازاماتتىق الۋ ءۇشىن الدىمەن «ىقتيارحات» الۋ كەرەك بولدى، «ىقتيارحات» الۋ ءۇشىن قىتاي ەلشىلىگىنەن «قىتايدا سوتتالماعانى تۋرالى» جانە «قازاقستاندا تۇراقتى تۇرۋعا كەلىسىم» انىقتامالارىن اكەلۋ كەرەك بولدى، سونىمەن بىرگە ءبىر جىلعا عانا جارايتىن «ورالمان كۋالىك» كەرەك، ال ازاماتتىق نەمەسە "ىقتيارحات" الۋ ۇشىندە «قىتايعا تەلمىرتىپ» قويعان وسى زاڭدار، جاقىندا «دۇنيە ءجۇزى قازاقتارى قۇرىلتايىندا» ەل باسىمىز ايتقان «شەتتەگى اعايىننىڭ ەلگە كەلگەندەگى قۇجاتتىق ماسەلەرىن بارىنشا جەڭىلدەتۋ» دەگەن سوزىنە ساي كەلمەيدى.

قىتايدان كەلگەن قانداستار كوشىپ كەلگەن بەتتە ەڭ الدىمەن «ورالمان كۋالىك» الادى. ويتكەنى، بالالارىن مەكتەپكە كىرگىزۋگە دە، ەمحاناعا تىركەلۋگە دە زاڭ بويىنشا وسى كۋالىك كەرەك. سونىڭ ىشىندە 2016 جىلى قازاقستانعا كەلىپ، ەڭ الدىمەن «ورالمان كۋالىك» الىپ، ارى قاراي ازاماتتىق الۋ ءۇشىن، تۇراقتى تىركەلەتىن ءۇي تابا الماي، ءۇي تابىلسا، ءبىر كەزدەگى "ىقتيار حات" جانە ازاماتتىق الۋعا كەرەكتى قيسىنسىز قۇجاتتاردى: «قىتايدا سوتتالماعانى تۋرالى انىقتاما»، «قىتاي ەلشىلىگىنەن قازاقستاندا تۇراقتى تۇرۋعا كەلىسىم» ت.ب. سياقتى ەشقاشان بەرىلمەيتىن، بەرىلسە دە توقسان تەسىكتەن ءوتىپ، تانىس-تامىر ارقىلى زورعا الاتىن «انىقتامالاردى» جيناپ بولعانشا، 2016 جىلعى العان تەك ءبىر جىلعا بەرىلەتىن «ورالمان كۋالىگتەرىنىڭ» ۋاقىتى دا ءوتىپ كەتەدى. ەندى ولار ازاماتتىققا تاپسىرايىن دەسە، كوشى-قون پوليتسياسى «ورالمان كۋالىكتەرىڭنىڭ ۋاقىتى ءوتىپ كەتكەن، ەندى سەندەر 5 جىلدان كەيىن عانا ازاماتتىققا تاپسىرا الاسىڭدار»، – دەپ ازاماتتىققا قابىلداماي وتىر. ءدال قازىر ءبىزدىڭ قولىمىزدا 200-گە تارتا «ورالمان كۋالىگىنىڭ» مەرزىمى ءوتىپ كەتكەن ازاماتتاردىڭ ناقتى دەرەگى بار. بۇل سان كۇن سايىن وسۋدە. قىتايدىڭ سانقيلى قىسپاعىنان ارەڭ قۇتىلىپ كەلگەن قانداستارىمىز، وسىنداي كەدەرگىلەردىڭ سەبەبىنەن قىتايعا قايتا بارۋعا ءماجبۇر بولۋدا. ەگەر ولار قىتايعا بارسا، ءدال قازىر قىتايدا قازاقتارعا جاسالىپ جاتقان قۋدالاۋعا ۇشىراپ، قازاقستانعا بارعانى ءۇشىن پاسپورتتارى تارتىپ الىنىپ، وزدەرى «ساياسي ۇيرەنۋ ورتالىعى» دەپ اتالاتىن جابىق تۇرمەگە قامالىپ، ءتىپتى، كەيبىرەۋى ءتۇرلى مەرزىمدەرگە سوتتالۋى مۇمكىن.

ءبىز وسى كوشىرۋ جۇمىستارى بارىسىندا، شەتتەن كەلگەن قانداستاردىڭ قازاقستان ازاماتتىعىن الۋ كەزىندە كەزدەسەتىن قيىنشىلىقتارىن ەسكەرە وتىرىپ، الداعى كوشى-قون زاڭىنا وزگەرىستەر مەن تولىقتىرۋلار ەنگىزۋ تۋرالى جۇمىس توبىنىڭ  وتىرىسىندا تومەندەگى  ۇسىنىستارىمىزدى ەسكەرۋلەرىڭىزدى سۇرايمىز.

1. شەتەلدەن نەمەسە قىتايدان كوشىپ كەلەتىن ەتنيكالىق قازاقتارعا، سول ەلدەگى قازاقستان ەلشىلىگى تاراپىنان كەزەكسىز ۆيزا بەرىلسە دەيمىز. سەبەبى: قازاقستانعا جاي تۋىسقانشىلاپ، نەمەسە ساۋدا-ساتتىقپەن كەلەتىن ادامداردىڭ كوپتىگىنە بايلانىستى كوشىپ كەلەتىن قازاقتار ۋاقىتىندا ۆيزا الا-الماي جانە كوشىپ كەلە الماي جاتىر. سونىڭ سالدارىنان سولتۇستىك وبلىستارعا كوشىپ كەلەتىندەرگە بولىنەتىن جىل سايىنعى قاراجات يگەرىلمەي قالۋى مۇمكىن;

2. شەتتەن كوشىپ كەلەتىن قازاقتار قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ شەكاراسىنان وتكەندە، ولاردىڭ جۇكتەرىنەن كەدەن سالىعى الىنباي، شەكارادان ەش كەدەرگىسىز وتۋىنە جاعاداي جاسالۋىن  قالايمىز. سەبەبى وسىعان دەيىن كوشىپ كەلۋشىلەردىڭ جۇكتەرىنە قازاقستان شەكارا قىزمەتكەرلەرى «سالىق تولەيسىڭدەر» دەپ وتكىزبەي قويعانى تۋرالى اقپارات كوپ، مىسالى: «شقو باقتى شەگار بەكەتى»، ت.ب..

3. 2016 جىلى العان ورالمان كۋالىكتىڭ ۋاقىتىن 1 جىلعا ۇزارتۋدى، وسى كۋالىكتى ەندى الاتىن قانداستارىمىزعا جارامدىلىق مەرزىمىن 2 جىلدىق ەتىپ بەرۋدى ءجون كورەمىز.

4. كوشىپ كەلگەن قانداستار "ىقتيار حات" الماي-اق بىردەن ازاماتتىققا قابلىدانعانى ابزال. سەبەبى قانداستار "ىقتيار حاتقا" قۇجات جيناپ كوپ ۋاقىتىن جوعالتۋدا جانە بۇل قۇجاتتىڭ ەش ءبىر ماڭىزى جوق.

5. شەتتەن كەلەتىن قانداستارعا قونىستانۋ ءۇشىن بەلگىلەنگەن سولتۇستىكتەگى 7 وبلىستىڭ ءار قايسىسىندا «قانداستارعا كەڭەس بەرۋ ورتالىعىن» اشىپ، سول ورتالىقتا قانداستاردىڭ ازاماتتىق الۋعا كەرەكتى قۇجاتتارىن تەگىن اۋدارىپ، جيناپ بەرىلۋىن، ولاردى سول ورتالىققا تەگىن تۇراقتى تىركەۋگە الىپ، وقۋعا تۇسەتىندەرگە دايىندىق كۋرسقا ءتۇسۋ تۋرالى  كەڭەس بەرىلۋىن ەسكەرتكىمىز كەلەدى.

6. وسىعان دەيىن قازاقستانعا كەلىپ، ءتۇرلى سەبەپتەرگە بايلانىستى قىتاي تولقۇجاتى مەن جەكە كۋالىگىنىڭ ۋاقىتىن وتىكىزىپ العان ازاماتتاردى قۇجاتتارىن قايتا جاساتۋ ءۇشىن قىتايعا بارۋعا ماجبۇرلەمەي، قازاقستان ازاماتتىعىنا قابىلداۋدى سۇرايمىز. نەگە دەسەڭىزدەر، قىتايداعى قازىرگى جاعدايعا بايلانىستى ولاردىڭ قۇجاتتارىن قىتاي ۇكىمەتى ەشقاشان اۋىستىرىپ بەرمەيدى.

قۇرمەتپەن،

قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ازاماتتارى:

ورازۇلى قىدىرالى، بايتوللا قايرات، بەيسەن احمەت،

شايمۋران داۋلەتجان، قالي شاياحمەت، ماسعۇت سەرىك

تۇرىسباي ارداق، بەكمىرزا ەرلان، ءپازىلحان تەمىربەك،

قوجامسەيت ارالباي، نۇربولات سەرىكالى،

اسحاتبەك نۇربولات، سارقىت ساۋلەتباي،

تەل: 8707-266-88-99, almed-pharm@mail.ru

Abai.kz