بۇگىن الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ جانە عىلىم كوميتەتىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن وتكەن «ۇزدىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ءىسى – دەنى ساۋ ۇلت» اتتى جيىندا سەنات توراعاسى قاسىم-جومارت توقاەۆ كەيبىر تۇيتكىلدى ماسەلەلەردى سىنعا الدى، - دەپ حابارلايدى اباي-اقپارات.

ادام دەنساۋلىقتىڭ قادىرىن اۋىرعاندا بىلەدى. «اۋىرىپ، ەم ىزدەگەنشە، اۋىرمايتىن جول ىزدە» دەگەندى قانشا ءجيى ايتقانىمىزبەن، بۇگىندە دەرتىنە شيپا ىزدەگەندەر قاتارى كوبىرەك بولىپ تۇر. بۇل ءبىر جاعىنان ءار ازاماتتىڭ ءوز دەنساۋلىعىنا ەرەكشە كوڭىل ءبولۋ مادەنيەتىنىڭ قالىپتاسا قويماعاندىعىنان بولسا، ەكىنشى جاعىنان ەلىمىزدىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى وزگە ەلدەردەن وق بويى وزىق تۇر دەپ ايتا المايمىز. سوندىقتان دا بولار سوڭعى جىلداردا حالىقتىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا قاتىستى از سىن ايتىلعان جوق. الايدا، قۇرعاق سىن بار دا، ماسەلەنى تەرەڭىنەن زەرتتەپ، كەمشىلىكتەردىڭ الدىن الۋعا ارنالعان وبەكتيۆتى ءارى ناتيجەلى جۇمىسقا نەگىزدەلگەن سىن بار. بۇگىن سەناتتا الەۋمەتتىك-مادەني دامۋ جانە عىلىم كوميتەتىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن «ۇزدىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ءىسى – دەنى ساۋ ۇلت» اتتى ناتيجەلى سىن مەن قىزۋ تالقىلاۋعا قۇرىلعان پارلامەنتتىك تىڭداۋ ءوتتى.

تىڭداۋدا ءار ادامنىڭ دەنساۋلىعى – ۇلتتىڭ دەنىنىڭ ساۋلىعىن قۇرايتىنىن، ال دەنساۋلىعى مىقتى ۇلت قالىپتاستىرۋ مەملەكەتتىڭ ەڭ باستى ماقساتتارىنىڭ ءبىرى ەكەنىن ايتقان سەنات توراعاسى قاسىم-جومارت توقاەۆ كەيبىر تۇيتكىلدى ماسەلەلەردى سىنعا الدى:

ەلىمىزدە دەنساۋلىق ساقتاۋ ماسەلەلەرىنە ۇنەمى ەرەكشە ءمان بەرىلىپ كەلەدى. جەتكىلىكتى زاڭنامالىق بازا قالىپتاستىرىلىپ، سالانى قارجىلاندىرۋ ايتارلىقتاي ارتتىرىلۋدا. دەگەنمەن، ايتارلىقتاي تابىسقا قول جەتكىزگەنىمىزگە قاراماستان، ءالى كۇنگە دەيىن شەشىمىن تاپپاعان بىرقاتار ماسەلەلەر بار. ولار ەڭ الدىمەن، مەديتسينالىق قىزمەتتىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن تيىمدىلىگىنە بايلانىستى.

پرەزيدەنت مەديتسينالىق كومەك كورسەتۋدەگى مەملەكەتتىڭ  مىندەتتەمەلەرىن قايتا قاراستىرۋ قاجەتتىگىن بەكەردەن اتاپ وتكەن جوق. ماسەلە تەگىن مەديتسينالىق كومەكتىڭ كەپىلدىك بەرىلگەن كولەمىنىڭ ناقتى سيپاتقا يە بولا الماي وتىرعاندىعىندا. تەگىن  جانە اقىلى تۇردە كورسەتىلەتىن مەديتسينالىق قىزمەتتىڭ اراجىگى ايقىن بولماعاندىقتان، تۇرعىندار تاراپىنان قوسىمشا تولەم جاساۋ جاعدايلارى ورىن الۋدا. باسقاشا ايتقاندا، مەديتسينا سالاسىندا كورسەتىلەتىن اقىلى قىزمەتتەردىڭ كولەمى بىرتىندەپ ارتۋدا. سوندىقتان مەديتسينالىق كومەكتىڭ قاي ءتۇرىنىڭ اقىلى جانە قاي ءتۇرىنىڭ كەپىلدىك بەرىلگەن كومەككە  جاتاتىندىعى تۇرعىندار ءۇشىن ايقىن ءارى تۇسىنىكتى بولۋى كەرەك.

سوڭعى جىلدارى مەديتسينالىق ۇيىمدار زاماناۋي تەحنولوگيالارمەن جابدىقتالۋدا. بىراق، مۇنداي جابدىقتاردى قولدانۋ ءتاسىلىن مەڭگەرگەن كاسىبي ماماندار ءالى دە جەتىسپەي وتىر. سونىمەن قاتار، قىمبات باعاعا الىنعان تەحنيكانىڭ قولدانىلماي تۇرعان جاعدايلارى جاسىرىن ەمەس. مەديتسينالىق قىزمەتتىڭ ساپاسىن ارتتىرۋ مەديتسينالىق ۇيىمداردى ماتەريالدىق-تەحنيكالىق جابدىقتاۋمەن، ولارعا زاماناۋي تەحنولوگيالاردى ەنگىزۋمەن عانا شەكتەلمەيدى. بۇل ەڭ الدىمەن، دارىگەرلەردىڭ كاسىبي دەڭگەيى مەن ولاردىڭ ءتيىستى دارەجەدە ىنتالاندىرىلۋىنا تىكەلەي بايلانىستى. سوندىقتان، مەديتسينا ماماندارىن دايىنداۋدىڭ ساپاسى مەن ولاردى ءتيىستى جۇمىس جاعدايىمەن قامتاماسىز ەتۋ اسا ماڭىزدى ماسەلە بولىپ تابىلادى.

مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ ەڭبەكاقىلارىن ارتتىرۋ جانە ىنتالاندىرۋدىڭ ءتيىمدى جۇيەسىن قالىپتاستىرۋ كۇن تارتىبىندەگى ماڭىزدى مىندەتتەردىڭ ءبىرى. ۇكىمەت دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ ماتەريالدىق جاعدايىن جاقسارتۋ بويىنشا ءتيىستى شارالار قابىلداۋى قاجەت.

مەملەكەت باسشىسىنىڭ جۋىرداعى ۇندەۋىندە ايتىلعان اۋقىمدى الەۋمەتتىك جوبالاردى وڭتايلى جۇزەگە اسىرۋ ازاماتتاردىڭ، سونىڭ ىشىندە مەديتسينا قىزمەتكەرلەرىنىڭ دە تۇرمىس جاعدايىن جاقسارتارى انىق.

ەلىمىزدە مەديتسينالىق جوعارى وقۋ ورىندارى جىل سايىن 4000-نان استام مامانداردى دايارلايتىنىنا قاراماستان، وسى سالادا، اسىرەسە اۋىلدىق جەرلەردە بايقالىپ وتىرعان مامان تاپشىلىعى ءبىزدى الاڭداتادى. ولاردىڭ كاسىبي دايىندىعىنىڭ ساپاسى دا سۇراق تۋدىرۋدا. كەيبىر جەكەلەگەن ساراپتاما ناتيجەسىنە سايكەس، مەديتسينالىق جوعارعى وقۋ ورىندارىن ءبىتىرۋشى تۇلەكتەردىڭ ءاربىر ءتورتىنشىسى عانا تاڭداعان ماماندىعى بويىنشا قىزمەت ەتۋدە. مەديتسينالىق جوعارى وقۋ ورىندارىنا قابىلداناتىن ستۋدەنتتەردىڭ سانىنا ەمەس، ولاردى دايىنداۋدىڭ ساپاسىنا كوبىرەك كوڭىل بولگەن ءجون.

ەلباسى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋعا ءوتۋ بويىنشا دايىندىق جۇمىستارىن مۇقيات وتكىزۋدى تاپسىردى. ەستەرىڭىزدە بولار، مىندەتتى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋدى ەنگىزگەن كەزدە كوپتەگەن ولقىلىقتارعا جول بەرىلگەن  بولاتىن. ەندىگى كەزەكتە بۇل جۇمىستىڭ  ءتيىستى دەڭگەيدە ورىندالۋىن قامتاماسىز ەتۋ قاجەت. الداعى ۋاقىتتا، تىڭعىلىقتى دايىندالىپ، تۋىنداۋى مۇمكىن تاۋەكەلدەرگە جول بەرمەۋ كەرەك. بۇل رەتتە، سالاعا بولىنەتىن قارجىنى ءتيىمدى پايدالانۋدىڭ ماڭىزى وراسان زور. جۇمىس ءتيىستى دەڭگەيدە جانە ءتيىمدى اتقارىلعان جاعدايدا عانا، دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسىنا تارتىلعان مەملەكەتتىك ينۆەستيتسيالار ءوزىن-ءوزى اقتايتىن بولادى. دۇنيەجۇزىلىك دەنساۋلىق ساقتاۋ ۇيىمى، بىرىككەن ۇلتتار ۇيىمى جانە دۇنيەجۇزىلىك بانك مالىمەتتەرىنە سۇيەنە وتىرىپ، Bloomberg اگەنتتىگى جاساعان رەيتينگكە سايكەس، الەمدەگى دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسى ۇزدىك بولىپ تابىلاتىن مەملەكەتتەردىڭ، ولاردىڭ ىشىندە سينگاپۋر، جاپونيا، وڭتۇستىك كورەيا، يسپانيا بۇل سالانى قارجىلاندىرۋ دەڭگەيى جوعارى دەپ ايتۋعا كەلمەيدى.

بۇل مەملەكەتتەر رەسۋرستى ءتيىمدى ءبولۋ ناتيجەسىندە، الدەقايدا وڭتايلى كورسەتكىشتەرگە قول جەتكىزۋگە بولاتىندىعىن دالەلدەپ وتىر. ءبىز سىزدەرمەن بىرلەسىپ دەنساۋلىق ساقتاۋ قىزمەتىنىڭ قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ ارقىلى بارلىق ادامداردىڭ دەنساۋلىعى مەن ءال-اۋقاتىن ارتتىرۋعا باعىتتالعان قاجەتتى ءىس-شارالار اتقارۋعا مىندەتتىمىز.

ەلىمىزدە دەنساۋلىق ساقتاۋدى جوعارى دەڭگەيدە دامىتۋدىڭ بارلىق مۇمكىندىكتەرى بار دەپ ەسەپتەيمىن.

ەڭ الدىمەن، ءبىز مەديتسينالىق قىزمەتتىڭ قولجەتىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتىپ، ءتيىمدى مەديتسينالىق ساقتاندىرۋ جۇيەسىن قالىپتاستىرۋىمىز قاجەت. كورسەتىلەتىن قىزمەتتەردىڭ ساپاسىن ارتتىرۋدى ىنتالاندىرۋ ءۇشىن، وسى سالاداعى باسەكەلەستىكتىڭ جاندانۋىنا بارىنشا قولداۋ كورسەتكەن ءجون.

بۇگىنگى پارلامەنتتىك تىڭداۋ بارىسىندا وتەتىن تالقىلاۋلار ۇلتتىق دەنساۋلىق ساقتاۋ جۇيەسىن جەتىلدىرۋگە سەپتىگىن تيگىزەتىنىنە سەنىمدىمىن.

قورىتا ايتقاندا، سەنات توراعاسى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى ەلباسى العا قويعان مىندەتتەردى  جۇزەگە اسىرۋ بويىنشا:

ءبىرىنشى, مەديتسينالىق قىزمەتتىڭ قولجەتىمدىلىگى مەن تيىمدىلىگىن قامتاماسىز ەتۋ;

ەكىنشى، مەديتسينالىق كومەكتىڭ قاي ءتۇرىنىڭ اقىلى جانە قاي ءتۇرىنىڭ كەپىلدىك بەرىلگەن كومەككە  جاتاتىندىعى تۇرعىندار ءۇشىن ايقىن ءارى تۇسىنىكتى ەتۋ;

ءۇشىنشى، قىمبات باعاعا الىنعان تەحنيكانى، جابدىقتاردى قولدانۋ ءتاسىلىن مەڭگەرگەن كاسىبي ماماندار دايىنداۋ;

ءتورتىنشى، مەديتسينالىق جوعارى وقۋ ورىندارىنا قابىلداناتىن ستۋدەنتتەردىڭ سانىنا ەمەس، ولاردى دايىنداۋدىڭ ساپاسىنا كوڭىل اۋدارۋ جانە ولاردى ءتيىستى جۇمىس جاعدايىمەن قامتاماسىز ەتۋ;

بەسىنشى، اۋىلدىق جەرلەردە بايقالىپ وتىرعان مەديتسينا سالاسى ماماندارىنىڭ تاپشىلىعىن ازايتۋ;

التىنشى, سالاعا بولىنەتىن قارجىنى ءتيىمدى پايدالانۋ;

جەتىنشى، جانە ەڭ باستىسى، ۇكىمەتتىڭ دەنساۋلىق ساقتاۋ سالاسى قىزمەتكەرلەرىنىڭ ماتەريالدىق جاعدايىن جاقسارتۋ بويىنشا ءتيىستى شارالار قابىلداۋى قاجەتتىگىنە باسا نازار اۋدارىلىپ، ناقتى باعىتتار بەرىلدى.

دەنساۋلىق ساقتاۋ ماسەلەلەرى، ولاردى شەشۋ جولدارى جانە زاڭنامالىق رەتتەۋدىڭ كەلەشەگى تۋرالى اشىق پىكىر الماسۋ بارىسىندا ءسوز العان  دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترi ەلجان ءبىرتانوۆ، دەنساۋلىق ساقتاۋ باسقارمالارىنىڭ، ۇيىمدارىنىڭ باسشىلارى، ءتيىستى مەملەكەتتىك ورگاندار وكىلدەرى، جالپى جينالعان جاۋاپتى قىزمەتكەرلەر سەناتتا وتكەن پارلامەنتتىك تىڭداۋدا كوتەرىلگەن ماسەلەلەردى سىني پىكىرلەردى الداعى جۇمىس جوسپارلارىندا تالقىلاپ، تۇجىرىمدايتىنىن، ماسەلەلەردى شەشۋ بويىنشا ناقتى شارالار قابىلدايتىنىن ايتىپ ۋادە بەرىپ تارقاستى.

ادىلبەك قابا

Abai.kz