حالىق پەن زيالىلاردى بىرىكتىرىپ وتىراتىن، ەل ىشىنەن زيالىلاردى قوعام الدىنا شىعاراتىن ۇلتتىق سانا. ۇلتىمىزدىڭ تاريحىنا، تاريحي ومىرىنە  قاراپ ۇرپاقتى ۇلتتىق مۇددەگە قىزمەت ەتۋگە باعىتتاۋدا، زيالىلىققا تاربيەلەۋ ىسىندە ەرەكشە ماڭىزعا يە بولعان ۇلتتىق سانانىڭ رۋحىنا كوز جەتكىزەمىز. شىنىمەندە قيىنشىلىعى مەن سىنى قاتار جۇرگەن ۋاقىت ىشىندە ەلىن، جەرىن، ۇلتتىق رۋحىن قورعايتىن ۇرپاقتى تاربيەلەپ، قوعام الدىنا شىعارۋدا حالىقتىڭ ارمان تىلەگىنىڭ ورىندالۋىنا ىقپال ەتكەن ءبىر عانا دۇنيە ۇلتتىق سانا. قايتكەن كۇندە دە اتامەكەننەن، ەلدىڭ تۇتاستىعىنان، تاۋەلسىزدىكتەن قاسيەتتى، قادىرلى نارسە جوق دەگەن بابالارمىزدا ورتاق تۇسىنىك بولعان. وسىنىڭ ناتيجەسىندە ۇلتتىڭ تاريحى قالىپتاسىپ، قوعام ومىرىندە تۇلعالار ءداستۇرى جالعاسىپ وتىرعان.

ۇلتتىق سانا جەكە ادامنىڭ، حالىقتىڭ ۇلتتىق بولمىسىنىڭ ينتەللەكتۋالدىق نەگىزى، ۇلتتىق بولمىستىڭ الەۋمەتتىك مادەني ءورىسىن قالىپتاستىرىپ ساقتاپ وتىراتىن قاسيەتتەردىڭ بىرىكتىرۋشى نەگىزى رەتىندە تاريحي ۋاقىتتىڭ وزىندە ەرەكشە قۇبىلىسقا يە بولىپ وتىرعان. بۇلاي دەيتىن سەبەبىمىز ءار ۇلتتىڭ مادەنيەتى، تاريحى، تالانت يەلەرىنىڭ تاريحى ۇلتتىق سانانىڭ كۇشىمەن قالىپتاسىپ وتىرادى. ماسەلەن قۇرمانعازى سىندى قازاقتىڭ تۋما تالانت يەلەرى  ونەر اكادەمياسىندا وقىعان جوق، بىراق كەز كەلگەن ادامنىڭ قولى جەتە بەرمەيتىن ونەردەگى تاربيەنىڭ، تالانتتىلىقتىڭ، دانالىقتىڭ فەنومەنىن تاريحتا قالدىردى. بۇعان قاراپ بويىندا بار قاسيەتتىڭ كوزىن اشۋدا، ونى تۇتاستاي ءتول مادەنيەتىنىڭ قۇبىلىسىنا اينالدىرۋداعى قازاق بالاسىنىڭ كۇش جىگەرىنىڭ ەرەكشەلىگىن تانيمىز. سول رۋحتى قاراپايىم قازاق بالاسىنىڭ بويىنان شىعارعان ۇلتتىق سانا (ەلگە، تۋعان جەرگە دەگەن ەرەكشە تۇسىنىك), قيىنشىلىعى مول ءومىر، قيىنشىلىقتان قازاق جاستارىن شىعارعان ۇلتتىق تاربيە.

ادامنىڭ بارلىق قاسيەتتەرى ونىڭ ساناسىنا بايلاۋلى. ياعني سانا دەگەنىمىز ادامنىڭ بويىنداعى بارلىق رۋحاني قاسيەتتەرىن قالىپتاستىرىپ، رەتتەپ، بىرىكتىرىپ وتىراتىن فەنومەن. بىراق سانانىڭ ادام بويىنداعى قاسيەتتەردى قالىپتاستىرىپ، نىعايتىپ، بىرىكتىرىپ وتىرۋىنا ىقپال ەتەتىن تاربيە. تاربيە قانداي بولسا، ونىڭ ساناسىنىڭ ءورىسى دە وعان تاۋەلدى. تاريحي سانا، ۇلتتىق سانا ادامي سانانىڭ ءورىسى، جەكە ادامنىڭ، ۇلتتىڭ تۇلعالىق نەگىزى بولىپ تابىلادى. سەبەبى جەكە ادام ۇلتتىق سانامەن تاريحتان، ۇلت مادەنيەتىنەن وزىنە لايىقتى ورنىن يەلەنىپ وتىرسا، حالىق ۇلتتىق سانانىڭ كۇشى ارقىلى ۇلتقا اينالادى جانە ءوزىن-ءوزى ساقتاپ، قورعاپ وتىرادى.

ادامزات بالاسى وركەنيەت بيىگىنە كوتەرىلگەن سايىن سانا، تانىم، اقىل-پاراسات، زەردە، ءبىلىم، تاربيە، قابىلەت، دۇنيەتانىم، ۇلتتىق سانا، ۇلتتىق رۋح ۇعىمدارىنىڭ قادىرى ارتا تۇسپەك. سەبەبى ادام بولمىسىن عىلىم مەن تەحنولوگيانىڭ ۇستەمدىگىنەن قورعاپ، اراشالاپ وتىراتىن ۇلت رۋحانياتى، ۇلت مادەنيەتىنىڭ قۇندىلىقتارى.

ۇلتتىق سانا بار جەردە ماقسات، ۇلت مۇراتى، ۇلتتىق يدەيا قاتار ءومىر سۇرمەك. بۇلار قاتار ءومىر سۇرگەن قوعامدا مەملەكەتىڭ مۇددەسىنە جانى اشيتىن، ايانباي قىزمەت ەتەتىن، حالىققا دۇرىس اقىلىن ايتاتىن ادامدار قاتارى قالىپتاسادى. سەبەبى حالىقتى مەملەكەتىمەن بىرىكتىرىپ وتىراتىن ۇلتتىق سانا، ۇلتتىق ساناسى تەرەڭ ادامدار. الاش زيالىسى مىرجاقىپ دۋلاتوۆ 1911 جىلى «ايقاپ» جۋرنالىندا جازعان ماقالاسىندا بىلاي دەگەن: «ءبىزدىڭ ءاربىر ءىسىمىزدىڭ نەگىزى بوس، ءومىرى قىسقا. وقىعاندارىمىز بار – قالتاسى تەسىك، بايلارىمىز بار – توبەسى تەسىك. ەكەۋى ءبىر جەرگە جەلىمدەسەدە قوسىلمايدى. باسقا ءبىلىمدى جۇرتتىڭ جۇرتتىق ادامدارى مايدانعا ءبىر ءىس شىعارماقشى بولسا (ايتالىق، گازەت، جۋرنال حاقىندا) اۋەلى پلان تۇزەيدى» [1.41 ب.].

زيالىلاردىڭ قوعام الدىنداعى مىندەتى حالىقتى بىرىكتىرىپ، ورتاق ەل يگىلىگىنە جاستاردى باستاپ وتىراتىن ۇلتتىق سانانى قالىپتاستىرۋ. ۇلتتىق سانا زيالىلاردىڭ تاريح، ۇلتتىق يدەيا، ۇلت رۋحانياتى باعىتىنداعى ىزدەنىستەرى (قىزمەتتەرى) نەگىزىندە قالىپتاسىپ وتىرادى. مىرجاقىپ دۋلاتوۆ جازعانداي زيالىلار ۇلتتىق يدەيانىڭ جۇزەگە اسۋىنا تىكەلەي ىقپال ەتىپ وتىراتىن (قىزمەت ەتەتىن) ادامدار. ۇلتتىق يدەيا ەل مۇددەسىنە نەگىزدەلگەن تاجىريبەلەردەن، يدەيالاردان، ستراتەگيالىق ماقساتتاردان قۇرالعان، بارلىق ۇلتتىق قۇندىلىقتاردى بويىنا جيناقتاعان، ونىڭ ۇرپاقتىڭ يگىلىگىنە اينالۋىن نەگىزدەيتىن دۇنيە. سوندىقتاندا بۇل جۇزەگە اسۋ ءۇشىن مەملەكەت پەن حالىقتىڭ بىرلىگى قاجەت. مەملەكەت پەن حالىقتى ۇلتتىق يدەياعا بىرىكتىرىپ وتىراتىن ۇلتتىق يدەولوگيا.

ءار عاسىردىڭ ءوز ەرەكشەلىگى بار. ول ەرەكشەلىك عاسىردىڭ عىلىمداعى، ەكونوميكاداعى جاڭا دۇنيەلەرىمەن دە كورىنەدى. مەملەكەتتىڭ ستراتەگياسى ەل يگىلىگىنە باعىتتالىپ وتىراتىندىقتان ۇلت جوسپارىنىڭ الدىندا جاڭا دۇنيەلەردى باعىندىرۋ مىندەتى ەڭ ءبىرىنشى تۇرادى. سوندىقتاندا الاش زيالىلارى ۇلتتىق مۇددەگە قىزمەت ەتۋدە ءاربىر جەكە ادام ءۇشىن ۇلتتىق سانانىڭ ەرەكشە قۇندىلىق ەكەندىگىن اتاپ كورسەتكەن.

قوعامدىق ورتادا ادامنىڭ ماماندىعىنان بۇرىن ادامگەرشىلىگى باسىم جۇرەتىن بولسا، ءتۇرلى الەۋمەتتىك ماسەلەلەردىڭ ۋاقىتىلى ءوزىنىڭ دۇرىس شەشىمىن تابارى داۋسىز. قازىرگى وركەنيەتتى ەلدەردىڭ وتكەن تاجىريبەلەرىنە كوز جۇگىرتەر بولساق، ولار قوعامىنداعى قيىنشىلىقتى جەڭۋدە ۇلتتىق سانا ماسەلەسىنە ەرەكشە كوڭىل بولگەن. قوعامدا بىرلىك، ادامگەرشىلىك، ەل مۇددەسىنە ادالدىق، ءار ادام ءوز ىسىنە جاۋاپتى بولعان جاعدايدا ۇلت مۇراتىنا، مەملەكەت ماقساتىنا جەتەدى دەگەن حالىقتىق رۋحتاعى تۇسىنىك قوعامىندا يدەياعا اينالعان. وسىنىڭ ناتيجەسىندە مەملەكەتكە قىزمەت ەتەتىن ونەر، عىلىم، كاسىپ يەلەرىن شىعارۋدى قوعام ءوز مىندەتىنە الىپ وتىرعان. داۋلەتتى ونەر، بىلىمگە جۇمساۋ، جاستاردىڭ ومىرگە دۇرىس باعىت الۋىن قاداعالاۋ، وتان سۇيگىشتىككە تاربيەلەۋ وركەنيەتتى ەلدەردە مەملەكەت پەن حالىقتىڭ، سونىڭ ىشىندە ءاربىر وتباسىنىڭ ماقساتىن، وي ءورىسىن بىرىكتىرىپ وتىرعان ۇلتتىق سانا تۇعىرى بولىپ تابىلادى. وركەنيەتتى ەلدەردىڭ جەتىستىگىمەن ولشەيتىن بولساق ۇلتتىق سانا دەگەنىمىز كەمەل تۇسىنىك، كەمەل اقىل پاراسات، كەمەل ءبىلىم، مادەنيەتىلىك، ادامگەرشىلىك دەڭگەيىندە كورىنەتىن قاسيەت ۇلگىسى. بۇنداي قوعامدا جەمقورلىق، ۇرلىق، سىبايلاستىق دەگەن نارسەلەر مەملەكەتكە جاسالىناتىن ادامنىڭ قياناتى بولىپ ەسەپتەلەدى.

ۇلتتىق ساناسى بار ادام، ۇلتتىق ساناسى بيىك قوعام كەز كەلگەن ماسەلەگە تەرەڭنەن، ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنان قارايدى. پايداكۇنەمدىك، جاعىمپازدىق، پاراقورلىق، مانساپقورلىق قوعام بولمىسىنا جات مىنەز بولىپ ەسەپتەلەدى. ۇلتتىق ساناسى بيىك قوعام ءۇشىن مەملەكەت حالىقتىڭ، ۇرپاقتىڭ ءومىر سۇرەتىن ورتاق ءۇيى. ياعني قوعامىن ءوز ۇيىندەي سەزىنىپ، وعان قىزمەت ەتۋ مادەنيەتتىلىك بولىپ تابىلادى. الاش تۇلعاسى ءاليحان بوكەيحانوۆ ايتىپ كەتكەندەي، «جالپاق جۇرتتىڭ كوكىرەگىندە جاقسىلىق بولماسا، جۇرت جۇرت بولىپ تىرشىلىك قىلىپ جۇرمەك ەمەس. جۇرت پايداسىنا تازا جولمەن تۋرا باستايتىن ەر تابىلسا، قازاق حالقى سونىڭ سوڭىنان ەرەر ەدى....

ادىلدىك جوق جۇرتتا، بەرەكە بىرلىك بولمايدى. بايلىقتى ونەرمەن، شارۋامەن، قىزمەتپەن ىزدەمەي، جۇرتتى توناپ، مومىندى جىلاتىپ ىزدەگەن مىرزالار قىستى كۇنى ۇڭگىردە جاتىپ ءوز اياعىن سورعان ايۋ مىسالىندا عوي، قانشا قوماعايلانسا دا، سورعانى ءوز اياعى»[2.120-121 بب.]. قاي ۋاقىتتا دا قوعامنىڭ ينتەللەكتۋالدىق ءورىسىن قالىپتاستىرىپ، نىعايتىپ جانە ساقتاپ وتىرۋدى زيالىلار ءوز مىندەتىنە الىپ وتىرادى. ۇلت زيالىلارىنىڭ بولمىسىنا ءتان ەرەكشەلىكتەر قوعامنىڭ مادەنيەتىنە اينالاتىن جاۋاپكەرشىلىكتەرى ارقىلى كورىنەدى.

بىرلەسىپ اتقارعان ءىس ونەدى دەگەن تۇسىنىك قازاق زيالىلارىندا بولعان. ولاردىڭ ۇعىمىندا ماقساتسىز، جوسپارسىز اتقارىلعان ءىس ونبەيدى. ەڭ باستىسى، ياعني زيالىلارعا، قوعامعا جۇكتەلەتىن مىندەت تاريحتىڭ جاعدايىندا قوعام بولمىسىن زەردەلەۋ، جاڭا ۋاقىتتىڭ جاعدايىندا حالىقتىڭ بولمىسى مەن ەلدىڭ تۇرمىس قاجەتتىكتەرىن كەڭىنەن زەرتتەۋ بولىپ تابىلادى. سونىڭ ناتيجەسىندە جاڭا ۋاقىت تالابىنا ساي قوعام الدىندا تۇرعان مىندەتتەردى جۇزەگە اسىرۋعا، ورىنداۋعا جۇمىلۋ، حالىقتى جۇمىلدىرۋ قاجەت. مىرجاقىپ دۋلاتوۆ جازعانداي، «گازەت شىعارۋ ءۇشىن باسپاحانا كەرەك، وعان ءتيىستى قۇرال ءھام قىزمەتكەرلەر كەرەك، سولارعا لايىقتاپ داۋلەتى بار ىنتالىلار اقشا شىعارۋعا ۋادە ەتەتىن اقشا تابىلسا جاقسى جازۋشىلار كەرەك، ونىڭ ءۇشىن بىرنەشە ءتاۋىر وقىعان، حالىقتىڭ جاعدايىن بىلەتۇعىن پايدالى كىسىلەر الگى شىعارماقشى بولعان گازەتكە ءاردايىم ءسوز جازىپ تۇرۋعا ۋادە بەرەدى. ەكى جاعى بىردەي بولعان سوڭ، ويلاعان ىستەرىن جارىققا شىعارادى. مۇنداي ءىستىڭ پايداسى دا، ءومىرى دە بەرىك بولادى. ءبىز ءالى مۇنداي ىسكە ۇيرەنگەنىمىز جوق» [1. 41 ب.].

ۇلتتىق ينتەلليگەنتسيا بولمىسى حالىقتىڭ ۇلگى الاتىن مەملەكەتتىڭ بەت بەينەسى بولىپ تابىلادى. زيالىقتىڭ ءوزى ۇلكەن قاسيەتتەن، سول قاسيەتتى حالىقتىڭ يگىلىگىنە باعىتتاي العان كەمەل مىنەزدەن كورىنەدى. رۋحاني قاسيەتتەرىن ەل يگىلىگىنە باعىتتاۋدا ۇلتتىق ينتەلليگەنتسيا وكىلدەرىنىڭ تاريحتان كەلە جاتقان ۇلت تۇلعالارىنىڭ جولىن نەگىزدەۋ، ناسيحاتتاۋ، جالعاستىرىپ وتىرۋ ءپرينتسيپى ەرەكشە قۇبىلىسقا يە. بۇنىڭ بارلىعى بىرلىكتىڭ ۇلتتىق جانە ازاماتتىق بىرەگەيلىكتىڭ ساقتالۋى ۇشىندە قاجەت. اركىم ءار جاققا تارتىپ وتىراتىن، اقشانىڭ رۋحى بيلەپ، قوعامداعى ماسەلەلەردى ەلەمەيتىن، السىزدىكتەن وزگەرىپ تۇراتىن قۇبىلمالى مىنەز قوعامدىق ورتادا كوبەيەتىن بولسا ارينە سەنىم، اۋىزبىرشىلىك بولمايدى. بىرلىك بولماعان جەردە بىرەگەيلىك تاعى جوق. الاش زيالىلارى ايتقانداي، زيالىلاردىڭ مىندەتى حالىقتىڭ كوزىن اشۋ، قوعام ىشىندە كوزگە كورىنبەي جاتاتىن، بىراق كۇش الىپ وتىراتىن ماسەلەلەردى كوتەرۋ، ونىڭ ۋاقىتىلى دۇرىس شەشىلۋىنە ىقپال ەتىپ وتىرۋ، قوعامنىڭ قاي ماسەلەسىنە دە مەملەكەت پەن حالىقتى قاتار جۇمىلدىراتىن ۇلتتىق ينتەلليگەنتسيانىڭ زەردەسە ەل بولاشاعى ءۇشىن قوعامعا اۋاداي قاجەت. سوندىقتاندا مەملەكەت الدىندا تۇراتىن ماسەلە قوعامنىڭ رۋحاني ومىرىندە ينتەلليگەنتسيا قىزمەتىن كۇشەيتۋ، ۇلتتىق ينتەلليگەنتسيا ورتاسىن قالىپتاستىرۋ. «باس ادامدارعا وكپەمدى ايتىپ بولدىم ەندى ولاردان حالىق ىسىمەنەن تىلەگىم مىناۋ: قازاق حالقىنا ەسىمدەرى ءماشھۇر وقىرماندارىمىز عىلىم تاجىريبەلەرىنشە حالىققا كەرەكتى سوزدەردى، اتقا مىنگەن اعالار ارقايسىسى ءوز جۇرتىندا نە بولىپ جاتقانىن، نە تارشىلىق، نە كەمشىلىك بار، نەندەي ويلاعان عاقىلدارى بار، سولارىن جازسا ەكەن. سول ۋاقىتتا كۇللى قازاق حالقىنىڭ نەندەي حالدە ەكەنىن الاقانداعىداي كورىنىپ، بىرەۋىنىڭ تاپقان عاقىلىمەن باسقالارى پايدالانىپ، ءبىر جەردە بولعان زاراردان ەكىنشىلەرى الدان ساقتانىپ، جۋرنالدى الاتىن وقۋشىلار كوبەيىپ، قازىرگى سەكىلدى ايىنا بىرعانا شىعىپ زارىقتىرماي، ايىنا ەكى مارتە ءحاتتا جۇماسىندا ءبىر شىعىپ، شىن شاتتىق سوندا بولار ەدى» - دەگەن مىرجاقىپ دۋلاتوۆ [1. 43 ب.]. الاش زيالىلارىنىڭ تاريح بەتىندە قالعان سوزدەرىنەن شىعاتىن نەگىزگى ءتۇيىن، ينتەلليگەنتسيا اراسىندا ۇلتتىق مۇددە، ۇلتتىق قۇندىلىقتار، ۇلتتىق يدەيا، ۇلت رۋحانياتى، عىلىم، ءبىلىم، ونەر، مادەنيەت، ۇلت شارۋاشىلىعى، ادام مەن قوعام تاقىرىبىندا ديالوگ بولۋى قاجەت. وسى ماسەلەلەردىڭ شەڭبەرىندە وربىگەن ينتەلليگەنتسيا وكىلدەرىنىڭ يدەيالارى، شىعارماشىلىعى حالىقتىڭ ۇلتتىق ساناسى مەن ۇلتتىق رۋحىن نىعايتىپ وتىرادى. الاش زيالىلارىنىڭ ۇلتتىق مۇددە باعىتىنداعى قوعامدىق-ساياسي قىزمەتتەرى وسى باعىتتا قالىپتاسقان. حالىققا باعىت كورسەتۋ، تاريح ورىسىندە جاتقان قۇندىلىقتارىن كورسەتۋ، زامان اعىمىنا بەيىمدەلۋدى جاستارعا ۇيرەتۋ ولاردىڭ وزدەرىنە جۇكتەپ العان ۇلتتىق ماسەلەلەردىڭ ءبىرى بولعان.  تاريح پەن بولاشاقتى بىرىكتىرەتىن ۇلكەن مىندەتتەردى ورىنداۋدا الاش زيالىلارىنىڭ قوعامدىق-ساياسي قىزمەتتەرى، شىعارماشىلىعى، عىلىمي مۇرالارى الەم جۇرتشىلىعىنا دا ۇلگى بولدى. سول زامانداعى قازاق زيالىلارىنا ءتان باستى ەرەكشەلىكتىڭ ءبىرى ءوز زامانىنداعى جاڭالىقتى، وزگەرىستەردى زەردەلەي وتىرىپ، ەل بولمىسىنا، قوعامىنىڭ تاريحي جولىنا باعىناتىن ۇلتتىق باعدارلامانى قالىپتاستىرىپ كەتۋىندە. ولار ناعىز قازاق زيالىلارىنا ءتان قاسيەتتى جوعالتپاعان، كەرىسىنشە ءبىلىمى، ساياسي مادەنيەتى ارقىلى ونىڭ ءورىسىن كەڭەيتىپ وتىرعان. سونىڭ ناتيجەسىندە حالىق ولاردىڭ سوڭىنا ەرگەن. ۋاقىتتىڭ قيىنشىلىعىنا قاراماستان از ۋاقىتتىڭ ىشىندە الاش زيالىلارىنىڭ حالىققا پايدالى، قوعامعا باعىت بەرەتىن دۇنيەلەردى شىعارىپ كەتۋىنىڭ ءوزى ولاردىڭ قالىپتاسۋىنىڭ ەرەكشەلىكتەرىن ايقىندايدى.

ۇلتتىق ينتەلليگەنتسيا وكىلدەرىنىڭ ۇلتتىق ساناسىنىڭ ناتيجەسىندە قوعامدا حالىقتىڭ ۇلتتىق ويلاۋى قالىپتاسادى. ۇلتتىق ويلاۋدىڭ تۇلعالىق كورىنىستەرى ەل، مەملەكەت، اتامەكەن، تاۋەلسىزدىك، ۇلتتىق مۇددە تۇرعىسىنداعى حالىقتىڭ ءبىرتۇتاس ورتاق تۇسىنىگىنىڭ بولۋى جانە سونىڭ ناتيجەسىندە قالىپتاساتىن زيالىلىق، زيالىلار ينستيتۋتى، اتاپ ايتساق قازاق قوعامىنداعى باتىرلاردىڭ، بيلەردىڭ، جىراۋلاردىڭ قىزمەتى ۇلتتىق سانا نەگىزىندە قالىپتاسىپ وتىرعان ۇلتتىق ويلاۋدىڭ ءونىمى بولىپ تابىلادى. تاريحتان بەلگىلى (بۇعان دەيىن دە ايتىپ وتكەنىمىزدەي) ۇلتتىق سانانىڭ ۇياسى ەلدىڭ تاريحى بولىپ تابىلادى. سونىمەن قاتار جوعارىدا ايتىپ وتكەنىمىزدەي، قاشاندا قوعامداعى ادامي كاپيتالدىڭ ءبىر تامىرى وتباسى قۇندىلىقتارىندا جاتىر. جەكە ادامنان باستاپ مەملەكەتتىڭ، ۇلتتىڭ بولاشاعىن ايقىندايتىن نارسە ۇرپاقتىڭ بويىندا ۇلتتىق سانانىڭ بولۋى.

ۇلتتىق سانا حالىقتىڭ، ونىڭ ىشىندە جاستاردىڭ رۋحاني بولمىسىن ايقىنداپ، نەگىزدەپ وتىراتىن قاسيەت. كەلەر ۇرپاق ءۇشىن ۇلتتىق سانا مادەني قۇبىلىس بولىپ ەسەپتەلەدى. ۇلتتىق سانانىڭ مادەني قۇبىلىسقا اينالۋ سەبەبى تاريحي كەڭىستىكتەگى حالىق پەن زيالىلاردىڭ رۋحاني قاسيەتتەرىن، قۇندىلىقتاردى بويىنا جيناقتاپ، ۇلتتىق يدەيا ارقىلى كەيىنگى بۋىنعا جەتكىزىپ وتىرۋىندا. ماسەلەن ۇلت ىسىنە كەلگەندە قازاقتىڭ تاريحتاعى ءاربىر وتباسىنىڭ  ۇرپاقتى تاربيەلەۋ ىسىندە ەڭبەگى زور. بۇل دا سول كەزدەگى حالقىمىزدىڭ ۇلتتىق ساناسىنىڭ مادەني قۇبىلىسقا اينالۋ سەبەبىن نەگىزدەيدى.

ۇلتتىق سانا قوعام ومىرىندە تەگىستەي ورنىقپايىنشا قوعامدا ونىڭ بولاشاعىنا قايشى كەلەتىن جات دۇنيەلەر جويىلمايدى. سوندىقتاندا قوعام مەن ينتەلليگەنتسيا وكىلدەرىنىڭ الدىندا تۇراتىن مىندەت حالىقتىڭ ۇلتتىق ساناسىن كوتەرۋگە قىزمەت قىلۋ، تاريحتىڭ يدەياسىن، تاعىلىمىن، ۇلتتىڭ ءداستۇرى مەن مادەنيەتىندەگى رۋحاني قۇندىلىقتارىن كەڭىنەن ناسيحاتتاۋ، حالىقتىڭ زەردەسىنە جەتكىزۋ. وسى جولدا جۇرگەن ادام اقىن، جازۋشى، تاريحشى، ادەبيەتشى، عالىم، ۇستاز، اتا-انا بولسىن ءوزىنىڭ قوعام، ەل تاريح الدىنداعى مىندەتىن ورىنداعان بولىپ ەسەپتەلمەك. بۇنى ينتەلليگەنتسيانىڭ تاريح ورىسىنە ەنەتىن نەگىزگى پارىزى دەپ ايتامىز. قازاق زيالىلارى تاريحتا وسى پارىزدى ورىنداعان ادامدار. ولاردىڭ وسى باعىتتاعى قىزمەتتەرى قالىپتاسۋ ەرەكشەلىكتەرىمەن قاتار، قازاق قوعامىنىڭ قۇندىلىقتارىن، ۇلتتىڭ بىرەگەيلىگىن، ۇلتتىق بىرەگەيلىكتىڭ رۋحىن بەينەلەيدى.

 ادەبيەت:

1. دۋلاتۇلى م. التى تومدىق شىعارمالار جيناعى. 2-توم: كوسەمسوز، ادەبي سىن جانە زەرتتەۋ ماقالالارى، قازاق تىلىندە جازىلعان كىتاپتار كورسەتكىشتەرى. – الماتى: مەكتەپ، 2013. – 392 ب.
2. بوكەيحانوۆ ءا. شىعارمالار. - الماتى: ونەر، 1994. - 383 بەت.

سارسەمبين ۇمبەتقان قۋاندىقۇلى، فيلوسوفيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتى

Abai.kz