ەلباسىعا اشىق حات. "سۋرەتشىلەر وداعىندا ەشقانداي جاريالىلىق جوق"
قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى
ن.ءا. نازارباەۆقا
كوشىرمەسى: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
پرەمەر-ءمينيسترى
ب.ءا.ساعىنتاەۆقا
كوشىرمەسى: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
باس پروكۋرورى
ق.پ. قوجامجاروۆقا
كوشىرمەسى: قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ
مادەنيەت جانە سپورت ءمينيسترى
ا. مۇحامەديۇلىنا
ا ش ى ق ح ا ت
قۇرمەتتى نۇرسۇلتان ءابىشۇلى!
قازاقستان سۋرەتشىلەر وداعى – قازاقستان سۋرەتشىلەرى مەن ونەرتانۋشىلارىن بىرىكتىرەتىن ەرىكتى ەڭ بايىرعى شىعارماشىلىق كاسىبي وداق، ياعني ءبىر ونەر سالاسىنداعى ادامداردى ۇجىمداستىرىپ، يدەولوگياسىنا قىزمەت جاساتۋ ءۇشىن قۇرىلعان ۇيىم. ول 1933 جىلعى 8 شىلدەدە قۇرىلعان. قازاقستان سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ جانىنان 1944 جىلى قازاقستان كوركەمسۋرەت قورى قۇرىلعان. كەڭەس زامانىندا اتالعان وداق مەملەكەتتىك مەكەمە دارەجەسىندە بولسا، 1991 جىلعى 25 جەلتوقساننان باستاپ اق بولىپ، كەيىن 2009 جىلدان مارتەبەسى قوعامدىق بىرلەستىكتەر ساناتىندا قايتا قۇرىلدى. قازاقستان اۋماعىندا كورسەتىلگەن قوعامدىق بىرلەستىكتىڭ قۇرامىندا 17 فيليال جانە 1100 مۇشەسى بار. باسقارۋ ورگانى – قۇرىلتاي، اتقارۋشى ورگانى – باسقارما.
2013 جىلعى 26 قازاندا قازاقستان سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ XVII-قۇرىلتايىندا باسقارما توراعاسى بولىپ بايتۇرسىن ومىربەكوۆ ءتورت جىل مەرزىمگە سايلانعان. ال 2017 جىلعى 15 قاراشادا قازاقستان سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ كەزەكتى XVIII-قۇرىلتايى ءوتۋ كەرەك ەدى، الايدا قۇرىلتايدىڭ ءوتۋ مەرزىمى ۇيىمداستىرا الماعاندىقتان 2018 جىلعى 26 ساۋىرگە قالدىرىلدى.
ەلىمىزدىڭ ەگەمەندىك الۋىنا بايلانىستى سۋرەتشىلەر وداعى جىلجىمايتىن مۇلىكتەرىنىڭ كوبىنەن ايىرىلدى. سول ۋاقىتتا توراعا بولعان ە.مەرگەنوۆتىڭ كەزىندە ساتىلعان جىلجىمايتىن مۇلىكتەردىڭ زاڭسىزدىعىنىڭ سالدارى ءالى كۇنگە دەيىن ءوز شەشىمىن تاپپاي وتىر. ونىڭ باستى سەبەبى – سۋرەتشىلەر وداعىندا ەشقانداي جاريالىلىق جوق. 2018 جىلعى 15 اقپاندا عانا جىلجىمايتىن مۇلكى كوپ وداقتىڭ 10 قۇرىلتايشىسى بار ەكەنىن جانە جەكە مەنشىك پە دەگەن داۋلى ماسەلەگە تىرەلدىك. قۇرىلتايشىلار ب.ومىربەكوۆ،ت.وردابەكوۆ، كاميللا لي، ءو.جۇبانيازوۆ، ز.ءتۇسىپوۆا، ر.بەرتىلەۋ، ب.وسپان، ق.كاكىموۆ، ق.كامەتوۆ، س. الچەمباەۆ اتتى ازاماتتار. ەڭ باستىسى بۇل جەردە مۇلىكتىك قاتىناستارمەن تىعىز بايلانىستى ءار سۋرەتشىنىڭ قۇقىقتارى قارالماعان. كورسەتىلگەن قۇجات 2016 جىلعى 22 قاڭتاردا ادىلەت مينيسترلىگىندە مەملەكەتتىك تىركەۋدەن وتكەن. وبلىستىق فيليالدار قۇرىلتايشىلار تىزىمىندە جوق. وداقتىڭ جوعارى ورگانى –قۇرىلتايدا 10 قۇرىلتايشىنىڭ ماسەلەسى ەشقاشان قارالماعان. ەشبىر سۋرەتشى وداقتىڭ جارعىسىندا، قۇرىلتايشىلار قۇجاتتارىنىڭ تۇپنۇسقاسىن دا كورگەن ەمەس. سۋرەتشىلەر وداعى باسقارما توراعاسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ءو.جۇبانيازوۆ كوپتەگەن سۋرەتشىلەرگە قۇجاتتاردى كورسەتپەي وتىر. وداق قۇرىلتايشىلارىنىڭ ءبىرى – قادىربەك كامەتوۆ وداقتىڭ قۇرىلتايشىسى بولۋعا ءوز كەلىسىمىن بەرمەگەن، ەشقانداي قۇجاتتارعا قول قويماعان، دەمەك وداقتىڭ توراعاسى ءو.جۇبانيازوۆ قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ «قوعامدىق بىرلەستىكتەر تۋرالى» 1996 جىلعى 31 مامىرداعى №3 زاڭىنىڭ 10 بابىنىڭ تالاپتارىن ورەسكەل بۇزعان.
قازاقستان سۋرەتشىلەر وداعى XVII-قۇرىلتايى رەزوليۋتسياسى قاۋلىلارىنىڭ ءبىرى رەتىندە قاراستىرىلعان ۇلكەن ماسەلە – ۇكىمەتپەن بايلانىس دۇرىس جولعا قويىلماي كەلەدى. وسىنداي جاۋاپسىزدىق سالدارىنان سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ مۇشەلەرى الەۋمەت نازارىنان سىرت قالعان ونەر يەلەرى رەتىندە باق بەتتەرىندە دە جازىلدى. اتالعان وداق مادەنيەت مينيسترلىگىمەن تىعىز جۇمىس جاسامايدى. وداق تاراپىنان ۇكىمەتتىك ءىس-شارالارعا بايلانىستى ۇسىنىستار بەرىلگەن ەمەس. مەملەكەتتىڭ ءتىل ساياساتىن ءتيىستى دەڭگەيدە جۇرگىزبەيدى. وداقتىڭ سايتى تەك قانا ورىس تىلىندە جۇرگىزىلەدى. وسىلايشا، اتا زاڭىمىزعا جانە «قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ ءتىل تۋرالى» قر زاڭىنىڭ تالاپتارىنا قايشى جۇمىس جاسالىپ كەلەدى. 2018 جىلعى 14 ناۋرىزدا 1100 مۇشەسى بار سۋرەتشىلەر وداعى باسقارماسى توراعاسىنىڭ مىندەتىن اتقارۋشى ءو.جۇبانيازوۆتىڭ توراعالىق ەتۋىمەن 2018 جىلعى 26 ساۋىردە وتەتىن ءXVIIى-قۇرىلتايعا وبلىستاردان كەلەتىن 1 دەلەگات 15 ادامنىڭ اتىنان داۋىس بەرەدى دەگەن ادام قۇقىعىن بۇزاتىن دەموكراتياعا قايشى كەلەتىن نورما ەنگىزىلگەن. قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ سايلاۋ تۋرالى زاڭىندا، ەشبىر وركەنيەتتى مەملەكەتتىڭ زاڭناماسىندا جوق وسىنداي قۇجاتتار ارقىلى وبلىستارداعى 500 قر سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ مۇشەسىنىڭ داۋىس بەرۋ قۇقىعى شەكتەلۋدە.
سول قۇرىلتاي قاۋلىسىنا كىرگەن جاستار ماسەلەسىندە دە، زاڭسىزدىققا جول بەرىلدى. قر سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ ءمورىن جالعان كۋالىككە سوعىپ، «قازاقستاننىڭ جاس سۋرەتشىلەر وداعى» بولىپ تىركەلمەگەن بۇل زاڭسىز ۇيىمنىڭ، ستۋدەنتتەردى قابىلداپ جيناعان ميلليونداعان قارجىسى بۋحالتەرياعا تۇسپەي، ءىز-ءتۇسسىز جوق بولدى. ارتى الماتى قالاسىنىڭ المالى اۋدانىنىڭ ءىىب تەرگەۋىنە دەيىن جەتتى.
رەزوليۋتسيا قاۋلىسىنداعى ەڭ كوكەيكەستى ماسەلە – شەبەرحانانىڭ قۇجاتتارىن شەشۋ بولعان. الماتىداعى ساتباەۆ كوشەسىندەگى №29 «گ» ۇيدە ورنالاسقان "ونەر" كومبيناتىنىڭ ورنىنا "اينەر" جشس شەبەرحانا سالاتىن بولىپ كەلىسىلگەن. سول قۇرىلىس كومپانياسى سالعان مۇقانوۆ پەن قابانباي باتىر كوشەلەرىنىڭ قيىلىسىنداعى (229/147) ون قاباتتى تۇرعىن ءۇيدىڭ ون ءبىر جىلدان بەرى ەشقانداي قۇجاتى جوق، نە قالانىڭ بالانسىندا دا جوق. ونىڭ ءۇش قاباتى، ياعني 72 شەبەرحانا وداققا تيەسىلى. وسى ءتۇيىندى ماسەلە شەشىمىن تاپپاي وتىر. 2013 جىلعى 26 قازاندا وتكەن سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ كەزەكتى XVII قۇرىلتايىندا قۇجاتتاردى رەتتەۋگە مىندەتتەمە العانىمەن، وداق باسقارماسىنىڭ نەمقۇرايدىلىعىنان جۇمىس رەتتەلمەدى. قىستا شەبەرحانانى جىلىتۋعا اقشا جينالعانىمەن، بىراق جىلۋ بەرىلگەن جوق. ال ول اقشانىڭ ەسەبى تۋرالى وداقتىڭ تەكسەرۋ كوميسسياسى، باسقارماسى جانە حاتشىلىعى سۋرەتشىلەرگە ەشقانداي ەسەپ بەرمەدى.
وسى قاۋلى مىندەتتەمەلەرىنىڭ ىشىندە الماتى قالاسىنىڭ رىسكۇلوۆ - 48 "ا" جانە قوجامقۇلوۆ - 204 كوشەلەرىندەگى شەبەرحانالاردىڭ قۇجاتتارى رەتتەلگەن جوق.
قۇرىلتاي قاۋلىسىندا ارنايى قور اشۋ كەرەك دەگەن شەشىم قابىلداعانىمەن، بۇل قور دا اشىلعان جوق.
ودان باسقا ورىندالماعان قۇرىلتاي قاۋلىلارىن اتاپ وتسەك:
- سۋرەتشىلەردىڭ تولىق انىقتاماسى شىعارىلىپ، جاريالانبادى;
- تاپسىرىس ىزدەيتىن اگەنتتىك اشىلمادى;
- سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ XVI قۇرىلتايىنىڭ قاۋلىسىندا ايتىلعانداي، الماتى قالاسىنىڭ قابانباي باتىر (229/147) كوشەسىندەگى شەبەرحانالاردى جەكەشەلەندىرۋ 2014 جىلعى 1-ءشى قاڭتارعا دەيىن اياقتالۋ كەرەك ەدى، بۇل ورىندالمادى;
- 2013 جىلعى XVII قۇرىلتايدا باسقارماعا 22 ادام سايلانعان. ال وبلىستىق فيليالدار اۆتوماتتى تۇردە تىركەلگەن. قۇرىلتايدان كەيىن وداقتىڭ بۇرىنعى توراعاسى ب.ومىربەكوۆ سىرتتان ءوز جاقتاستارىنان 11 ادامدى زاڭسىز تىزىمگە ەنگىزىپ، باسقارما مۇشەلەرىنىڭ سانىن 33-كە جەتكىزدى. وبلىس فيليالدارىمەن قوسقاندا جالپى سانى 49 ادامعا جەتتى. ال قازىر وداقتىڭ حاتشىلىق قۇرامىنداعى 11 ادامنىڭ 7-ءى قۇرىلتايدا سايلانباعان. قۇرىلتايدان كەيىن وسىنداي زاڭسىزدىقتارعا جول بەرىلىپ، مۇمكىندىكتەرىن ءوز پايداسىنا اسىرۋدا.
وداقتىڭ پانفيلوۆا- 92 كوشەسىندەگى ەكى قاباتتى گالەرەياسى 2009 جىلعا دەيىن جالعا بەرىلىپ، ودان كەيىنگى تاريحىنىڭ ساتىلعانىن، نە ساتىلماعانىن ەشكىم بىلمەيدى. بۇل ماسەلەنى وداق باسشىلىعى قۇپيا ۇستاپ كەلەدى.
كەڭەس زامانىندا وداقتىڭ مۇشەلىگىنەن ەشبىر سۋرەتشى شىعارىلماسا، بۇل كۇندە سوڭعى بەس جىلدا ءۇش «قازاقستاننىڭ ەڭبەگى سىڭىرگەن قايراتكەرى»، ءبىر «قر مادەنيەت قايراتكەرى» – وداق قۇرامىنان شىعارىلعان. نارازىلىق تانىتقاندارعا قاساقانا جالعان كومپروماتتار ۇيىمداستىرىلىپ، وداقتىڭ قۇرامىنان دەرەۋ شىعارىپ، ويلارىنا كەلگەندەرىن ىستەۋدە. بىردە ءبىر جينالىسقا باق وكىلدەرىنىڭ شاقىرىلۋىن قۇپتاماي كەلەدى. باسقارۋعا قابىلەتسىز وداقتىڭ باسقارما توراعاسى مەن حاتشىلىق 2013 جىلعى XVII- قۇرىلتايدا قابىلدانعان رەزوليۋتسياسىنىڭ قاۋلىلارىن ورىنداي المادى.
وزدەرىنىڭ مۇددەلەرىن قورعاپ جانتالاسقان وداق باسشىلىعىن رۋحانيات ماسەلەسى ەش قىزىقتىرمايدى. ە.مەرگەنوۆتىڭ، ب.ومىربەكوۆتىڭ، ءو.جۇبانيازوۆتىڭ باسقارۋ كەزدەرىندە سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ قوعامداعى ءرولى جوعالىپ، جەكە مۇددەلىك دەڭگەيگە ءوتىپ كەتتى.
جوعارىداعىلاردى ەسكەرە كەلىپ، ءبىز سىزدەردىڭ نازارلارىڭىزدى، شاعىن توپتىڭ وسى زاڭسىز ارەكەتتەرىن توقتاتىپ، كەلتىرىلگەن دەرەكتەرگە بايلانىستى بار قۇپيا قۇجاتتاردى انىقتاۋعا، ازاماتتىق زاڭناما نەگىزىندە رەتتەپ، ءتيىستى شارالار جاساپ ارالاسۋلارىڭىزدى سۇرايمىز.
قۇرمەتپەن،
بەلسەندى توپ اتىنان:
- بەرىستەنوۆ ج.ت.پروفەسسور، ف.ع.ك. قر مادەنيەت قايراتكەرى.
- ابدرامان ج.ا. قر سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ مۇشەسى.
- كۋلباي ي. قر سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ مۇشەسى.
- قۇماروۆ ا.م. قر مادەنيەت قايراتكەرى.
- دوسماگامبەتوۆا ك.ز. دوتسەنت.قازاق كوركەمسۋرەت اكادەمياسىنىڭ اكادەميگى.
- مىرزاحمەتوۆ ج. قر سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ مۇشەسى.
- شالباەۆ ا. قر سۋرەتشىلەر وداعىنىڭ مۇشەسى.
Abai.kz
