«ءاربىر مۇسىلمان ءىنجىلدى، ءاربىر شوقىندى قۇراندى ءبىلۋى كەرەك». بۇل - باس پەداگوگىمىزدىڭ ءسوزى. ەرەكەڭدى، ەرلان ساعاديەۆتى ايتامىن. استانادا ءوتىپ جاتقان ەكونوميكالىق فورۋمعا قاتىسقان قازاقستاننىڭ ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى ەرلان ساعاديەۆ وسىلاي دەپتى.

استانا ەكونوميكالىق فورۋمى بىرنەشە سەكتسيالار بويىنشا ءوتىپ جاتقانى بەلگىلى.سونىڭ ىشىندە، ەرەكەڭ حالىقارالىق قاتىناستار تاقىرىبى بويىنشا ءسوز سويلەگەن. ءسويتىپ، ءسوز اراسىندا قازاقستان الەمنىڭ بارلىق مەملەكەتىنە ورتاق جاڭا وقۋ كۋرسىن ازىرلەپ، يۋنەسكو-عا ۇسىناتىنىن ايتتى.

ءبىزدىڭ «ۆۋندەركيند» مينيستردەن بۇرىن ءسوز سويلەگەن يتاليانىڭ ەكس-پرەمەر-ءمينيسترى رومانو پرودي، ءوزى 1,5 جىل ساباق بەرگەن ەۋروپاداعى ءبىلىم جۇيەسىن مىسال ەتكەن. يتاليانىڭ ەكس-پرەمەرىنىڭ سوزىنە جاۋاپ بەرگەن ءبىزدىڭ ءمينيسترى بىلاي دەپتى:

«مىسالى، ءاربىر مۇسىلمان ىنجىلدە نە جازىلعانىن بىلسە، ال ءاربىر حريستيان قۇراندى وقىپ، وندا نە جازىلعانىن بىلسە عوي. ولار ول ءدىندى قابىلداماسا دا، ءبىلۋى كەرەك. سوندا عانا، الەم الدەقايدا قاۋىپسىز، بەيبىت بولار ەدى. سەبەبى، ادامدار وزگەلەردە نە ايتىلىپ جاتقانىن تۇسىنەتىن بولادى».

ەرەكەڭ، بۇل سوزدەردى يتاليا ساياساتكەرىنىڭ سوزىنە جاۋاپ رەتىندە ايتقان. «جەر بەتىندە ادامدار ءبىر-ءبىرىن جاقسى كورمەيدى. سەبەبى، ءبىر-ءبىرىن تۇسىنبەيدى»، - دەيدى مينيستر.

وسى جيىننان سوڭ، «Nur.kz» ءتىلشىسى ساعاديەۆتى سوزگە تارتىپ، جاڭاعى ءوزى ايتقان ءىنجىل مەن قۇراندى بىلەتىنىن يا، بىلمەيتىنىن سۇراپتى.

ساعاديەۆ مىرزا، ءىنجىلدى دە، قۇراندى دا وقىعانىن، وندا نە ايتىلعانىن جاقسى بىلەتىنىن بولىپ شىقتى.

سونداي-اق، ەرلان كەنجەعاليۇلى ءسوز اراسىندا قازاقستان بۇكىل ادامزاتقا كەرەكتى بازالىق ءبىلىمدى بىرىكتىرەتىن جاڭا وقۋ باعدارلاماسىن ازىرلەپ، يۋنەسكو-عا ۇسىناتىنىن، ول باعدارلامادا كانتتىڭ، گەگەلدىڭ، كارل ماركستىڭ، ادام ءسميتتىڭ ەڭبەكتەرى ەنۋى مۇمكىن ەكەنىن دە ايتقان.

«ءبىزدىڭ پلانەتامىزداعى بارلىق جاستار وزگە ۇلتتاردى تۇسىنە الاتىنداي ءبىلىمى بولۋى كەرەك. سوعان سەنىپ، ونى قابىلداۋ ماڭىزدى ەمەس، تۇسىنسە جەتكىلىكتى.  گۋمانيتارلىق ءبىلىم جيىنتىقتالعان باعدارلاما  دۇنيەجۇزىنە ورتاق بولۋى كەرەك. ول ادامزاتقا الدەقايدا قىزىعىراق بولار ەدى. مەنىڭشە، ءبىز وسىنى قولعا الىپ، يۋنەسكو-عا ۇسىنۋىمىز كەرەك. الەم ەلدەرى مۇنى قابىلداۋ ءۇشىن ءبىز كۇن تارتىبىنە شىعارۋىمىز كەرەك»، - دەيدى ەرلان ساعاديەۆ.

ەرلان كەنجەعاليۇلى 2016 جىلدىڭ 10-اقپانىنان بەرى قازاقستاننىڭ ءبىلىم جانە عىلىم ءمينيسترى قىزمەتىن اتقارىپ كەلەدى. 2016 جىلدىڭ قىركۇيەگىندە ۇكىمەت قايتا جاساقتالىپ، پرەمەر-مينيستر ساعىنتاەۆتىڭ كومانداسىنا قايتا ەنگەن. الايدا، ءوزىنىڭ قىزمەتىندە قالعان ەرەكەڭنىڭ باستامالارى قازاق قوعامىنىڭ قاتال سىنىنا ۇشىراۋمەن كەلەدى. اسىرەسە، ورتا مەكتەپتەردە 1-سىنىپ وقۋشىلارىنا اعىلشىن تىلىندە ءبىلىم بەرۋ، ەلەكتروندى كۇندەلىك پەن ۇلتتىق بىرىڭعاي تەستىلەۋدەن «قازاق ءتىلى» مەن «قازاقستان تاريحى» پاندەرىنىڭ الىنىپ تاستالۋى قاتتى سىنالدى.

اكادەميك اكەنىڭ مينيستر بالاسىنا بۇكىل قازاق قوعامى نارازى. اكادەميكتەر ەلباسىنا حات جازدى. «مينيستر ساعاديەۆتىڭ رەفورمالارى ءبىلىم جۇيەسىن بىلىققا باتىرىپ جاتىر» دەپ زار قاقتى. ايتتى. اسىرەسە، ساعاديەۆ رەفورماسى قازاق ءتىلىن قاساقانا قۇردىمعا جىبەرۋگە باعىتتالعانى ايتىلدى. ايتسە دە، ساعاديەۆ قىزمەتىن جالعاستىرىپ كەلەدى ايتپاقشى، ەرەكەڭنىڭ قاراماعىندا قىزمەت ىستەيتىن دەپارتامەنت باسشىسى اشىق حات جازعان التى اكادەميكتى الجىعان دەپ ۇققان با، ايتەۋىر، بىلاي دەگەن ەدى: «ارينە، قول قويعان كەزدە، مەن ويلايمىن، ول اكادەميكتەرگە بەلگىلى اقپاراتتى دۇرىس جەتكىزبەي، ول كىسىلەر، وكىنىشكە وراي، بىلمەي قول قويعان». بۇنى ايتقان دارحان احمەت-زاكي.

ايتا كەتەيىك، ەرەكەڭنىڭ ءبىلىم سالاسىنىڭ ماسەلەلەرىن عالىمدارمەن ەمەس، بلوگەرلەرمەن شەشپەك بولىپ، جيىن وتكىزگەنى تاعى بار.

ءتىپتى كەيبىر ازاماتتار بالالارىمىزدى ساۋاتسىزدىققا ۇيرەتكەن «ساۋات اشۋ» ءۇشىن، احمەت بايتۇرسىنۇلىنىڭ  «الىپپەسىن» الدىرتىپ تاستاعانى ءۇشىن، وقۋ كلاسسيفيكاتورىنا قاتىستى داۋ ءۇشىن، مينيسترگە كوكەيدەگى ساۋالىن باق ارقىلى، الەۋمەتتىك جەلى ارقىلى جولداعان حالىقتى ارانداتۋشى دەپ اتاعانى ءۇشىن مينيستر ساعاديەۆ قازاق حالقىنان كەشىرىم سۇراسىن دەپ تالاپ تا قويدى. ەرلان ساعاديەۆ بۇل جولى دا بىلق ەتكەن جوق.

قوعام قايراتكەرلەرى مەن بەلسەندىلەر، تاۋەلسىز ساياساتكەرلەر مينيستر ەرلان ساعاديەۆتىڭ قىزمەتىنەن كەتۋىن تالاپ ەتتى. تاپجىلماعان ەرەكەڭ، تاپجىلماي ءالى وتىر.

ايتپاقشى، ءماجىلىس دەپۋتاتى بەكبولات تىلەۋحان مەن قوعام قايراتكەرى مۇحتار تايجان ساعاديەۆتى ءوزى جۇرگىزىپ وتىرعان رەفورمالاردى تالقىلاۋ ءۇشىن ەل-جۇرتتىڭ الدىنا شىعىپ، ەفيردە اشىق پىكىرتالاسقا شاقىردى. ەرەكەڭ، دەباتتان باس تارتتى.

كەيىن، الەۋمەتتىك جەلىدە بەينە ۇندەۋ جاساپ، شالا-شارپى تۇسىندىرگەن بولدى. ونىسى دا تۇسىنىكسىز شىقتى.

اكادەميكتەر، ساياساتكەرلەر، قوعام قايراتكەرلەرى، جۋرناليستەر، مەكتەپ مۇعالىمدەرى، ءبارى-ءبارى ساعاديەۆكە قانشا قايرىلعانىمەن، ەرلان كەنجەعاليۇلى، ەلدىڭ ءۇنىن ەلەمەگەن كەيىپ تانىتتى.

ەرەكەڭ وسىنداي ادام. قازاقستاندا ءبىلىم جۇيەسىن قاتىرىپ بولىپ، ەندى ول كۇللى الەمگە گۋمانيزمدى ۇيرەتۋ ءۇشىن بىلەك سىبانا كىرىسكەن سياقتى.

«ءوز ۇيىندە ويۋ ويماعان، كىسى ۇيىندە تون پىشەدى» دەگەن ءسوز اڭگىمەمىزدىڭ ءتۇيىنى. ايتپاقشى، پلاتون ايتىپتى، «اقىماقتىڭ ەكى بەلگىسى بار، - دەپ. اۋەلگىسى – وزىنە پايداسى جوق نارسەنى اڭگىمە قىلۋعا بەيىم تۇرادى. ەكىنشىسى – سۇراماعان ادامعا اقىل ايتقىش كەلەدى». پلاتون اعاتاي بۇل ءسوزدى باسقاعا ەمەس، ءدال ساعاديەۆ سىندى ازاماتتارعا قاراتا ايتقان سياقتى...

نۇرگەلدى ابدىعانيۇلى

Abai.kz