ءبىزدىڭ مەنتاليتەتىمىزدە وزگە xالىقتارمەن سالىستىرىپ ءوزىم بايقاعان 3 كەرەمەت قاسيەت بار.

ءبىرىنشىسى، قازاق xالقى جاڭالىققا تەز بەيىمدەلگىش، كەز كەلگەن تىڭ نارسەنى وڭاي يگەرىپ، ۇلتتىق بولمىسىنا قابىلداپ، زاماننىڭ اعىمىنا قاراي تۇرلەنىپ شىعا كەلەتىن مىنەزىمىز بار. مەنىڭ ويىمشا مۇنىڭ سەبەبى "جىبەك جولىنىڭ" بويىندا الەمدىك كەرۋەن جولى مەن ساۋدا-ساتتىقتىڭ ورتالىعى بولعان، ءتۇرلى ءداستۇر مەن مادەنيەتتەردىڭ كورريدورىنا اينالعان گەوگرافيالىق ورنالاسۋىمىزدان عاسىرلار بويى بويىمىزعا سىڭگەن ەرەكشەلىك بولسا كەرەك. كەزىندە لي كۋان يۋ مىرزادان سينگاپۋردا جاساعان رەفورمانى ءۇندىستاندا جاساي الار ما ەدىڭىز دەگەندە "جوق. سەبەبى ۇندىلەردىڭ ەرتە زاماننان بويىنا سىڭگەن كونسەرۆاتيۆتىك مەنتاليتەتى بار" دەگەن ەكەن. قازاق بولمىسىنان ليبەرالدى xالىق. ەگەر قازاققا "الاش" زيالىلارى سەكىلدى دارىندى تۇلعالار كەلىپ، قازاقتىڭ تىلىندە، ۇلتىمىزدىڭ بولمىسىنا جاقىن سوزدەرمەن جۇرەگىنە جەتكىزىپ ساناسىن رەفورماعا سالار بولسا قازاق ۇلتىنىڭ ەكونوميكا مەن تەxنولوگيادا ۇلكەن سەكىرىس جاساۋعا پوتەنتسيالى جەتەدى. وكىنىشكە وراي كەشەگى كوممۋنيستەر تاربيەلەپ وسىرگەن بۇگىنگى ەليتا قازاقتىڭ جۇرەگى مەن ساناسىنا جول تابا المادى. حالىق پەن ەليتا ەكى تىلدە سويلەپ، ءبىرىن-ءبىرى تۇسىنبەي، ءوزارا سەنبەي كوپ رەفورمالاردىڭ ءساتسىز شىعىپ جاتقانىنىڭ ءبىر سەبەبى وسىندا جاتىر.

ەكىنشىسى، جاپون مەن كورەي xالىقتارىندا جۇمىس ىستەسە دە قاتىپ قالعان ءتارتىپ پەن سيستەماعا باعىناتىن ەڭبەكقور مەنتاليتەت بار. ءبىز ۇلت رەتىندە ءبىر رامكادا جۇرگەندى ازاپ كورەمىز. جۇمىس ىستەگەندى ۇناتا بەرمەيمىز. ەركىندىكتى قالايمىز. بۇل ۇلى دالادا دومبىرا تارتىپ، ەركىن ءوسىپ، كەڭ دالادا ءوز-وزىنە بي بولىپ ءومىر سۇرگەن تۇرمىس-تىرشىلىگىمىزدەن بويىمىزعا سىڭسە كەرەك. بيل گەيتس "مەن جۇمىسقا مامان السام ەڭ جالقاۋ ادامدى الار ەدىم. سەبەبى، ولار ءىستى تىندىرۋدىڭ ەڭ وڭاي ءارى قىسقا جولىن تاۋىپ الادى" دەگەن ءسوزى بار. بيل گەيتس قازاقتىڭ قانداي جالقاۋ xالىق ەكەنىن ەستىمەگەن بولۋى كەرەك. ايتەسە قازىر ءبيلدىڭ كورپوراتسياسىندا تەك قازاقتار جۇمىس ىستەۋى كەرەك ەدى عوي. شىنى كەرەك ءبىز ءوزىمىز كەز كەلگەن ءىستى وڭاي جولمەن، جەڭىلدىڭ استىمەن، اۋىردىڭ ۇستىمەن ءارى قىسقا ۋاقىتتا جاساپ تاستاعىمىز كەلەدى. ال، ادام ەڭبەگىن جەڭىلدەتۋ تەxنولوگيانىڭ ارقاسىندا عانا مۇمكىن بولماق. قازاققا جاپون سەكىلدى ايانباي ەڭبەك ەت دەگەننەن كورى تىرلىكتى سەن ءۇشىن جاساي سالاتىن، 24 ساعات ساعان قىزمەت كورسەتىپ، قولىڭدى ۇزارتاتىن تەxنولوگيا، روبوت، 3D پرينتەرلەر جاساپ شىعارۋدى مەڭگەرىپ ال دەپ ساناسىن تەxنوكراتتىق جۇيەگە بۇرۋ كەرەك.

ءۇشىنشى ارتىقشىلىعىمىز ءبىزدىڭ جاستاردىڭ 3 ءتىلدى ەركىن مەڭگەرۋى. ءتىل بىلگەننەن كەيىن ۇلتتىڭ كرۋگوزورى كەڭەيەدى. عىلىمي جاڭالىقتاردى تۇپنۇسقادان وقيدى. عىلىمنىڭ ءبارى اعىلشىن تىلىندە جازىلىپ جاتقان زاماندا الەمدىك ءتىلدى جاستاردىڭ ءبىلۋى ءبىزدىڭ xالىق ءۇشىن ۇلكەن قارۋ. مىسالى، تۇركياعا بارساڭىز xالىق تەك تۇرىك تىلىندە سويلەيدى. تۇرىك اقپارات قۇرالدارى نە ايتسا سوعان سەنەدى. سەبەبى، اعىلشىن، ورىس تىلىندەگى اقپاراتتارمەن سالىستىرىپ، اناليز جاساۋعا ءتىلى جەتپەيدى. مۇنداي پروبلەما ءبىزدىڭ ۇلتتا جوق. ەندى ءبىر 15-20 جىلدا 3 تىلدە ەركىن سويلەيتىن قازاقتى كورۋ قالىپتى پروتسەسس بولادى. بۇل وتە جاقسى كورسەتكىش ءارى ءبىزدىڭ الەمدىك باسەكەدە ۇتىمدى تۇسىمىز بولماق.

ەگەر ەلدىڭ بيلىگىنە مىقتى ەليتا كەلەر بولسا از ۋاقىتتا ۇلكەن ىستەر جاساۋعا قابىلەتى جەتەتىن ۇلتپىز!

باۋىرجان سەرىبايدىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz