كەشە «اۋەزوۆ ۇيىندە» م.و.اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ابايدىڭ تۇڭعىش جيناعى – «قازاق اقىنى يبراھيم قۇنانبايۇلىنىڭ ولەڭى» باسىلىمىنا 100 جىل تولۋىنا وراي «اباي مۇراسى – قازاقتىڭ ۇلتتىق قازىناسى» اتتى عىلىمي-تەوريالىق كونفەرەنتسيا بولدى.
كونفەرەنتسيانى م.و.اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، قر ۇعا اكادەميگى سەيىت قاسقاباسوۆ اشتى. «قازاق حالقىنىڭ اياۋلى پەرزەنتى، داناگوي ويشىل اباي قۇنانباەۆتىڭ تۇڭعىش كىتابى قازاق جازبا ادەبيەتىنە سارقىلماس قازىنا بولىپ قوسىلدى...» دەي كەلە، اكادەميك اباي شىعارماشىلىعى تۋرالى از-كەم وي تولعادى. ول ابايدان سەنساتسيا جاساعىسى كەلەتىندەرگە دەر كەزىندە توقتاۋ سالۋ قاجەتتىگىن دە ءسوز اراسىندا تىلگە تيەك ەتتى. جيىننىڭ تىزگىنىن ۇستاعان س.قاسقاباسوۆ كەلەسى كەزەكتە نەگىزگى بايانداماشىلارعا ءسوز بەردى. م.و.اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتى ادەبيەت تاريحى سەكتورىنىڭ جەتەكشىسى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ج.ىسماعۇلوۆ «ۇلتتىڭ رۋحىن وياتقان باسىلىم» تاقىرىبىندا، ال م.ح.دۋلاتي اتىنداعى تاراز مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى ب.مومىشۇلى اتىنداعى ورتالىقتىڭ ديرەكتورى، پروفەسسور م.مىرزاحمەتوۆ «عاسىر جۇگىن ارقالاعان اقىن» تاقىرىبىندا مازمۇندى بايانداما جاسادى. بايانداما اۆتورلارى اباي شىعارماشىلىعىنىڭ تاريحىنا كەڭىنەن توقتالدى، اباي مۇراسىنىڭ شىن مانىندە ۇلتتىق قازىناعا اينالعاندىعىنا تاعى ءبىر رەت كوز جەتكىزدى.

كەشە «اۋەزوۆ ۇيىندە» م.و.اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ ۇيىمداستىرۋىمەن ابايدىڭ تۇڭعىش جيناعى – «قازاق اقىنى يبراھيم قۇنانبايۇلىنىڭ ولەڭى» باسىلىمىنا 100 جىل تولۋىنا وراي «اباي مۇراسى – قازاقتىڭ ۇلتتىق قازىناسى» اتتى عىلىمي-تەوريالىق كونفەرەنتسيا بولدى.
كونفەرەنتسيانى م.و.اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتىنىڭ ديرەكتورى، قر ۇعا اكادەميگى سەيىت قاسقاباسوۆ اشتى. «قازاق حالقىنىڭ اياۋلى پەرزەنتى، داناگوي ويشىل اباي قۇنانباەۆتىڭ تۇڭعىش كىتابى قازاق جازبا ادەبيەتىنە سارقىلماس قازىنا بولىپ قوسىلدى...» دەي كەلە، اكادەميك اباي شىعارماشىلىعى تۋرالى از-كەم وي تولعادى. ول ابايدان سەنساتسيا جاساعىسى كەلەتىندەرگە دەر كەزىندە توقتاۋ سالۋ قاجەتتىگىن دە ءسوز اراسىندا تىلگە تيەك ەتتى. جيىننىڭ تىزگىنىن ۇستاعان س.قاسقاباسوۆ كەلەسى كەزەكتە نەگىزگى بايانداماشىلارعا ءسوز بەردى. م.و.اۋەزوۆ اتىنداعى ادەبيەت جانە ونەر ينستيتۋتى ادەبيەت تاريحى سەكتورىنىڭ جەتەكشىسى، فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى ج.ىسماعۇلوۆ «ۇلتتىڭ رۋحىن وياتقان باسىلىم» تاقىرىبىندا، ال م.ح.دۋلاتي اتىنداعى تاراز مەملەكەتتىك ۋنيۆەرسيتەتى ب.مومىشۇلى اتىنداعى ورتالىقتىڭ ديرەكتورى، پروفەسسور م.مىرزاحمەتوۆ «عاسىر جۇگىن ارقالاعان اقىن» تاقىرىبىندا مازمۇندى بايانداما جاسادى. بايانداما اۆتورلارى اباي شىعارماشىلىعىنىڭ تاريحىنا كەڭىنەن توقتالدى، اباي مۇراسىنىڭ شىن مانىندە ۇلتتىق قازىناعا اينالعاندىعىنا تاعى ءبىر رەت كوز جەتكىزدى.
عىلىمي-تەوريالىق كونفەرەنتسيادا قوسىمشا بايانداما جاساعاندار: فيلولوگيا عىلىمدارىنىڭ كانديداتتارى – س.قوراباي «ابايدىڭ تۇڭعىش كىتابىن باستىرۋشىلار» تاقىرىبىندا، س.قوسان «ابايدىڭ مۇراعاتتا ساقتالعان شىعارمالارى» تۋرالى، ر.قايشىباەۆا «ك يستوري پەرەۆودوۆ پروزى ابايا نا رۋسسكي يازىك» تاقىرىبىندا اباي مۇراسىنا ماعىنالى شولۋ جاسادى. اباي پروزاسىنىڭ، اباي افوريزمدەرىنىڭ فيلوسوفيالىق ءمانى تۋرالى ايتقان ر.قايشىباەۆا: «اباي افوريزمدەرى سانى جاعىنان دا، كوركەمدىك ساپاسى جاعىنان دا ونىڭ پوەزياسىنان ءبىر مىسقال كەم ەمەس. اباي پروزاسىنىڭ شوقتىعى بيىك. عۇلاما اقىن كوپ قارا سوزشىلەر جۇگىنەتىن ەستەلىك نەمەسە مەمۋار جانرىندا ەمەس، ەشكىمگە ۇقسامايتىن ەرەكشە ءھام كۇردەلى جانردا قالام تولعاپ، وزىندىك تىڭ سۇرلەۋ سالدى...» دەپ وي قورىتتى. سونىمەن قاتار عالىم ابايدىڭ «قارا سوزدەرىنە» عىلىمي-تەوريالىق تۇرعىدا تەرەڭ تالداۋ جاساي كەلە، «قارا سوزدەردىڭ» ورىس تىلىنە اۋدارىلۋ ماسەلەسىنە كوڭىل ءبولدى. ونىڭ ايتۋىنشا، ابايدىڭ «قارا سوزدەرىنىڭ» ورىس تىلىنە اۋدارىلۋى ءالى دە كوڭىل كونشىتەرلىك دارەجەدە ەمەستىگىن، كەيبىر قارا سوزدەر تولىق ەمەس، قىسقارتىلعان نۇسقادا اۋدارىلعاندىعىن ايتتى.
ا.جۇبانوۆ پەن ل.ءحاميديدىڭ «اباي» وپەراسىنىڭ قويىلۋ تاريحى» تاقىرىبىندا بايانداما جاساعان ونەرتانۋ كانديداتى امانگەلدى مۇقان رەسپۋبليكا تەاترلارىندا قويىلعان «اباي» قويىلىمدارىنىڭ تاريحىنا شولۋ جاساي وتىرىپ، ءار قويىلىمدى ۋاقىت تۇرعىسىنان سارالادى. «اباي» قويىلىمدارى ارقىلى ءبىز ابايدى قالاي تانيمىز؟» دەگەن ماسەلەدە وي قوزعاعان بايانداماشى بۇگىنگى تەاتر ساحنالارىنداعى اباي وبرازىنىڭ كوركەمدىك دەڭگەيىنە، وبراز ەرەكشەلىكتەرى مەن كەمشىلىكتەرىنە ساراپتاما جاسادى.

ساۋلە ابەدينوۆا
«ايقىن» گازەتى، 10 ماۋسىم 2009 جىل