پرەزيدەنت جولداۋىنان كەيىن مۇعالىم مارتەبەسى تۋرالى ءارتۇرلى اڭگىمەلەر، ۇسىنىستار تالقىلانا باستادى. دەگەنمەن الەۋمەتتىك جەلىدە جانە دە بىزگە كەلىپ تالقىلانىپ جاتقان تاقىرىپتاردىڭ ەڭ باستىلارىنا توقتالىپ وتكەندى ءجون كورىپ وتىرمىن.

ەڭ ءبىرىنشى ورىندا تۇرعان مۇعالىمدەردىڭ زەينەت جاسى. راسىندا قازىر ءبىلىم سالاسىنداعى رەفورما، كەزدەسىپ جاتقان قاراما-قايشىلىقتار، جەرگىلىكتى ورگانداردىڭ جاۋاپسىزدىعى مەن زاڭدى ورىنداماۋى، «تسيفرلى قازاقستان» جوباسى «اياسىندا» وتكىزىلىپ كىرىپ جاتقان اسىرەسە kundelik.kz, ياعني ەلەكتروندى جۋرنال تولتىرۋ ماسەلەسى جۇيكەنى جۇقارتىپ جىبەرگەنى راس.  بۇل تۋرالى كەيىنىرەك توقتالامىز. مۇعالىمدەردىڭ ىشىندە زەينەت جاسىنا جەتپەي، زەينەتكە شىعىپ ءبىر-ەكى جىلدان كەيىن ومىردەن وتكەن ۇستازدارىمدى كورگەندە  (بىر جاعىنان تاعدىر شىعار)  ويلانۋعا تۋرا كەلەدى. سوندىقتان مۇعالىمنىڭ زەينەت جاسىن قىسقارتۋ كەزەك كۇتتىرمەيتىن ماسەلە.

مۇعالىمدەردىڭ بارلىعى زەينەت جاسى تۋرالى بجعم، مۇعالىم مارتەبەسى تۋرالى زاڭدا قاراستىرىلسا دەيدى. بىراق مۇعالىمدەردىڭ زەينەت جاسىن قايتا قاراۋ ماسەلەسى قازاقستان رەسپۋبليكاسى ەڭبەك جانە حالىقتى الەۋمەتتىك قورعاۋ مينيسترلىگىنىڭ قۇزىرىندا.

ەكىنشى ورىندا ماتەريالدىق تەحنيكالىق بازا تۋرالى. ءبىلىم تۋرالى زاڭ بويىنشا مەكتەپتەردى كەرەك-جاراقپەن قامتاماسىز ەتۋ جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگاننىڭ ەنشىسىندە. مەكتەپتەرگە كەڭسە تاۋارلارى، پرينتەر، كومپيۋتەر جوندەۋ،  كارتريدجدارىن اۋىستىرۋ وعان سيا قۇيۋدى دا جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگان قر ءبىلىم تۋرالى زاڭىنىڭ 6 بابىنا سايكەس بەرۋگە ءتيىس. بىراق بۇل كوپ جەرلەردە بەرىلمەيدى. زاڭ ورىندالمايدى. بالكىم سوتقا بەرىپ زاڭدى قۇقىعىمىزدى تالاپ ەتۋ كەرەك شىعار.

ءۇشىنشى ورىندا تۇرعان سۇراق بۇل مۇعالىمدەردىڭ باسپاسوزگە جازىلۋى تۋرالى. بۇل تۋرالى دا بۇرىننان ايتىپ كەلەمىز. مۇعالىمدى ەشكىم گازەتتەر مەن جۋرنالدارعا ەشكىم ماجبۇرلەپ جازدىرا المايدى. ەگەر ماجبۇرلەۋ بولاتىن بولسا ماجبۇرلەگەن ادام زاڭ الدىندا جاۋاپتى. بۇل ەلىمىزدىڭ كونستيتۋتسياسى بويىنشا جەكە ازاماتتاردىڭ قۇقىقتارىنا قول سۇعۋ جانە كەمسىتۋشىلىك سيپاتتا قاراستىرىلادى. قىلمىستىق كودەكس بويىنشا جاۋاپقا تارتىلادى. ماجبۇرلەگەن ادام سول ءۇشىن باس بوستاندىعىنان دا ايىرىلۋى مۇمكىن. وكىنىشكە وراي ءبىز زاڭعا جۇگىنە بەرمەيمىز. ءباسپاسوز ماسەلەسى تىكەلەي مۇعالىمنىڭ وزىنە بايلانىستى.

ءتورتىنشى ورىندا تۇرعان سەنبىلىكتەر. بۇل سوۆەت وداعىنان قالعان سارقىنشاق ادەتتەردىڭ ءبىرى. ول كەزدە بۇنى اقشا ۇنەمدەۋ ءۇشىن جاسايتىن. قازىر جەتپەيتىن اقشانىڭ ورنىن جابۋ ما دەيسىڭ. قارسىلىق جوق، تازالىعىسى كەلگەندەر بارا بەرسىن، بىراق ساباقتان تىس ۋاقىتتاردا. سونىمەن قاتار مەكتەپتىڭ ماڭايىنىڭ ءشوبىن جۇلۋ تب قىزمەتتەر دە قوسىلىپ كەتكەن. جۇمىس بەرۋشى مۇعالىم مەن جاسالعان كەلىسىم شارتتا كورسەتىلمەگەن جۇمىسقا مۇعالىمدەردى جەگۋگە قۇقىعى جوق. سونىمەن قاتار ول تۋرالى اتا زاڭىمىزدا، ءبىلىم تۋرالى زاڭدا كورسەتىلگەن. ەندى مۇعالىم ءوزى تالاپ ەتىپ شىعا الماسا، ايتپاسا كىم كىنالى؟ پەداگوگ قىزمەتكەرلەرلدى ءوز قىزمەتىمەن بايلانىسى جوق جۇمىستارعا سالۋعا تيىم سالىنعان. مەرەكە (دەمالىس) كۇندەرى كەزەكشىلىك قويۋ دا زاڭعا تومپاق كەلەدى. قويىلعان ادامعا قوسىمشا اقشا تولەنۋ كەرەك نەمەسە باسقا كۇندەر ەسەبىنەن دەمالىس بەرىلۋى كەرەك.

بەسىنشى ورىندا قاعازباستىلىق. مينيسترلىك قاعازباستىلىق ازايادى دەگەنمەن جاڭارتىلعان مازمۇنداعى ءبىلىم بەرۋ رەفورماسى قاعازدى ازايتا الماي وتىر. بۇرىنعىدان ەكى ەسەلەندى دەسەك تە بولادى. ساباق سايىنعى ءفورماتيۆتى باعالاۋ، بولىمدىك جيىنتىق باعالاۋ، توقساندىق جيىنتىق باعالاۋ تب قاعازدى كوبەيتە تۇسپەسە ازايتقان جوق.  ازىرگە مۇعالىمدەر ينتەرنەتتە نزم دايىنداعان وسى دۇنيەلەردى تاپسىرىپ ءجۇر. ينتەرنەتتەن مۇعالىمدەر عانا ەمەس وقۋشىلار دا الۋدى ۇيرەندى. جيىنتىق باعالاۋدى ءار مۇعالىم نەگىزى ءوزى دە جاساۋىنا بولادى. بىراق ۋاقىتتىڭ تاپشىلىعى قولبايلاۋ بولىپ تۇرعانى.

التىنشى ورىن kundelik.kz سايتى ارقىلى تولتىرىلاتىن ەلەكتروندى جۋرنال ماسەلەسى. كەيبىر جەرلەر ەكەۋىن دە تولتىرىپ وتىر. بۇل جوبانى تىكەلەي مۇعالىم قالتاسىن قاعۋعا كەلگەن بە دەرسىڭ. شەت اۋدان تۇگىل قالانىڭ ىرگەسىندە تۇرىپ ينتەرنەت  شەشىلمەگەن جەرلەر بار. ينتەرنەت ىزدەپ سابىلعان مۇعالىم. كەيبىرى ءوزىنىڭ قالتا تەلەفونىنان كىرىپ كەيبىرى باسقا جاقتان ارىپتەستەرىن كومەككە شاقىرۋعا ءماجبۇر. ونىڭ ۇستىنە رەيتينگ قۋالاۋ دەگەن تاعى بار. نەگە مۇعالىم كۇندەلىككە كىرگىسى كەلمەيتىن اتا-انا مەن وقۋشىنىڭ (جاعدايى كەلمەۋى دە مۇمكىن) ورنىنا كىرىپ كلوۋن بولۋى كەرەك؟! ەلەكتروندى  كۇندەلىككە كىرمەيتىن اتا-انا ءۇشىن جۋرنالعا تۇسىندىرمە جازۋى كەرەك؟ بۇرىننان ايتىپ كەلەمىز، الدىمەن جاعدايىن جاساۋ كەرەك مەكتەپتەردىڭ. وگىزدىڭ مۇرنىن جۇدىرىقپەن تەسكەندى قويۋ كەرەك.

جەتىنشى ورىن جۇمىس اپتاسى تۋرالى. قازىر مەكتەپتەردە بەس كۇندىك جۇمىس اپتاسى. مۇعالىمدەر ءۇشىن التى كۇندىك جۇمىس اپتاسى. زاڭ نە دەيدى؟

مۇعالىمنىڭ  اقشا تولەنىپ وتىرعان ساعاتى 18 ساعات. باسقا ەشتەڭەگە تولەنبەيدى. (قوسىمشا جۇمىسى بولماسا) اپتاسىنا 40 ساعات جۇمىس ۋاقىتى دەلىك. 18 ساعات استرانوميالىق ساعاتقا تولمايدى. وسى ۋاقىتتىڭ ىشىنە مۇعالىمنىڭ مەكتەپتە جۇرگەن ۋاقىتى ء(ۇزىلىس) جينالىستارعا قاتىسۋى، داپتەر تەكسەرۋ، شارالارعا قاتىسى، ۇيدە ساباققا دايىندالعانى، ءتۇننىڭ ورتاسىنا دەيىن ۇيقى كورمەي ەلەكتروندى جۋرنالدى تولتىرۋى بارلىعى وسى 40 ساعاتتىڭ ىشىنە كىرەدى. سوندا مۇعالىمنىڭ جۇمىس ۋاقىتى 40 ساعاتتان اسىپ كەتەدى. ال ديرەكتورلار بولسا سەنبى كۇنى دە مۇعالىمدەردىڭ مەكتەپتە جۇرگەنىن قالايدى. 5 كۇندىك ساباق دەپ 8 ساعات ساباقتى 5 كۇندە «قىلقىنىپ» وتكەننەن گورى 6 كۇن وتكەن الدەقايدا جەڭىل. سوندىقتان مەكتەپ ديرەكتورلارى دا ويلانۋ كەرەك. بجعم دە ويلانار.

ءبىلىم سالاسىندا كولدەنەڭ كوك اتتىلاردىڭ مەدال ساۋداسىنا تيىم سالۋ كەرەك.

بجعم مەكتەپتەردى اكىمدىكتەردەن ءبولىپ السا دەگەن دە ۇسىنىس ءجيى كوتەرىلىپ ءجۇر. بجعم بارلىعىن اكىمدىككە ىسىرا سالىپ وتىرماس ەدى. اكىمدىك تە مەكتەپكە قاراپ تەگىن جۇمىسشى ىزدەپ «ۇلىماس» ەدى. سونىمەن قاتار بيىلدان باستاپ مەكتەپ ديرەكتورلارىن سايلاۋ باستاماسى دا كوتەرىلىپ جاتىر. دۇرىس، دەگەنمەن مەكتەپ ديرەكتورىن مۇعالىمدەرگە سايلاتۋ كەرەك. مۇعالىم سايلاعان ديرەكتور اكىمدەردەن گورى مۇعالىمدەردىڭ جاعدايىن ويلايدى.

ەندى ءبىر ماسەلە اتتەستاتسيالىق تەست ماسەلەسى. تەستپەن مۇعالىمنىڭ دارەجەسىن ولشەيتىندەي مۇعالىم اقپارات تاسىمالداۋشى ەمەس، ول وقىتۋشى! كورىنگەننىڭ پروەكتىسىندە، قۇجاتىندا كورسەتىلگەن دۇنيەنى بىلۋگە مىندەتتى ەمەس. اركىمنىڭ ءوز مەتوديكاسى، نەگىزگە الىپ وتىرعان اقپارات كوزدەرى بار. مۇعالىمنىڭ كاسىبي شەبەرلىگى، ءوزىنىڭ جاساپ جۇرگەن  جۇمىستارىن ءوز مەتوديكاسىن دالەلدەۋى كەرەك. سوندىقتان بىلىكتىلىكتى تەستپەن ولشەگەن دۇرىس ەمەس! قازىرگى زاماندا اقپارات كۇندە وزگەرەدى. كەز-كەلگەن اقپاراتتى اركىم ءار جەردەن الا-الادى. مۇعالىمنەن تەروبايتتىق فلەشكا جاساعاندى دوعاراتىن ۋاقىت جەتتى.

جاڭارتىلعان مازمۇنداعى ءبىلىم بەرۋ جۇيەسى قاعازعا كومىپ قويدى. باس كوتەرتپەيدى. كەرەكسىز جاقتارىن ءسىز-بولىپ ءبىز بولىپ الىپ تاستاۋدى تالاپ ەتۋىمىز كەرەك، وسىلاي جالعاسا بەرسە تاياۋ ۋاقىتتا مەكتەپتە مۇعالىم تاپپاي قالۋىمىز دا ىقتيمال. ءبىلىم جانە عىلىم مينيسترلىگىنىڭ قۇلاعىنا التىن سىرعا.

م. تەمىربەك، «مۇعالىم مارتەبەسى» قوعامدىق بىرلەستىگىنىڭ توراعاسى

Abai.kz