قر پرەمەر-ءمينيسترى باقىتجان ساعىنتاەۆ Astana Agro Forum 2018 اگروونەركاسىپتىك كەشەندى دامىتۋ ماسەلەلەرى جونىندەگى ءبىرىنشى حالىقارالىق فورۋم جۇمىسىنا قاتىستى. ەكى كۇندىك باعدارلاما شارالارىنا حالىقارالىق ساراپشىلار قاۋىمىنىڭ جانە ۇكىمەتتىك ەمەس سەكتوردىڭ وكىلدەرى، اۋىل شارۋاشىلىعى ءونىمىن وندىرۋشىلەر، جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ باسشىلارى جانە ت.ب. جالپى 800-دەن استام ادام قاتىسۋدا.

فورۋمنىڭ اشىلۋى كەزىندە پرەمەر-مينيستر شارا قاتىسۋشىلارىنا قازاقستان رەسپۋبليكاسىنىڭ پرەزيدەنتى ن. نازارباەۆتىڭ ەگىن جيناۋ ناۋقانىنىڭ اياقتالۋىنا وراي ارناعان ءسوزىن وقىپ بەردى.

«قۇرمەتتى اۋىل ەڭبەككەرلەرى! دامىعان اگرارلىق سەكتورى بار ەل رەتىندە قازاقستان ءۇشىن ەگىن جيناۋ ناۋقانى قاشان دا ماڭىزدى ءىس. قولايسىز اۋا-رايى جاعدايىندا جينالعان بيىلعى ءتۇسىم – سىزدەردىڭ ايانباي توككەن تەرلەرىڭىزدىڭ جانە كاسىبي شەبەرلىكتەرىڭىزدىڭ ناتيجەسى. 22 ملن توننادان استام ءداندى جانە ءداندى-بۇرشاقتى داقىلدار جينالدى، بۇل ىشكى قاجەتتىلىكتى تولىقتاي قامتۋمەن قاتار، شەتەل نارىقتارىنا ۇلكەن كولەمدە ەكسپورتتاۋعا دا مۇمكىندىك بەرەدى. وسىنداي جوعارى كورسەتكىشتەر ەلىمىزدىڭ الەمدەگى ءىرى استىق ونىمدەرىن شىعارۋشى رەتىندەگى مارتەبەسىن كەزەكتى رەت دالەلدەپ وتىر.

اۋىل شارۋاشىلىعىندا جۇرگىزىلىپ جاتقان جۇيەلى رەفورمالاردىڭ ارقاسىندا وسى ستراتەگيالىق ماڭىزى بار سالانىڭ الەۋەتى مەن ينۆەستيتسيالىق تارتىمدىلىعى ايتارلىقتاي ءوستى. مەملەكەت اگروونەركاسىپتىك كەشەندى جان-جاقتى قولداۋدى بۇدان ءارى جالعاستىرادى، وسىلايشا زاماناۋي تەحنولوگيالاردى تارتۋعا، ەڭبەك ونىمدىلىگىن ارتتىرۋعا جانە ونىڭ جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىگىن نىعايتۋعا ىقپال ەتەدى.  

ەلىمىزدىڭ بارلىق شارۋالارىن 2018 جىلعى ەگىن جيناۋ ناۋقانىنىڭ جەمىستى اياقتالۋىمەن قۇتتىقتايمىن! قازاقستان حالقى سىزدەردىڭ ازىق-تۇلىك قاۋىپسىزدىگى مەن ەكونوميكالىق ءوسىمدى قامتاماسىز ەتۋگە، ەلىمىزدىڭ وركەندەۋىنە جۇمساعان كۇش-جىگەرلەرىڭىزدى جوعارى باعالايدى. سىزدەرگە زور دەنساۋلىق، ەڭبەكتەرىڭىزگە الداعى ۋاقىتتا دا تابىستار تىلەيمىن!»، — دەلىنگەن مەملەكەت باسشىسىنىڭ قۇتتىقتاۋ سوزىندە.

پلەنارلىق سەسسيا بارىسىندا پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى – قر اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ومىرزاق شوكەەۆ، دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى بويىنشا ساراپشىسى سەرگەي زوريا جانە «Grand Farm Meats» پرەزيدەنتى چەن سيبينا بايانداما جاسادى.

پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى – اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى ءو. شوكەەۆ سالانىڭ بيىلعى دامۋى جانە الداعى كەزەڭگە ارنالعان مىندەتتەر تۋرالى ايتىپ بەردى. ماسەلەن، اوك ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتى سەگىز ايدا 30%-عا ءوستى، سونىڭ ىشىندە اۋىل شارۋاشىلىعى قايتا وڭدەۋ ونىمدەرىنىڭ ەكسپورتى 11%-عا ارتتى. بۇدان وزگە، اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنا تۇسكەن ينۆەستيتسيالار اعىمى 14%-عا (239,7 ملرد تەڭگە), ازىق-تۇلىك ونىمدەرىنە 32%-عا (76,8 ملرد تەڭگە) ۇلعايدى. سونداي-اق، پرەمەر-ءمينيستردىڭ ورىنباسارى – اۋىل شارۋاشىلىعى ءمينيسترى اوك سۋبەكتىلەرىنە قارجىلاندىرۋدىڭ قولجەتىمدىلىگىن ارتتىرۋ، اگرارلىق عىلىم مەن ءبىلىمدى رەفورمالاۋ، ەتتى مال شارۋاشىلىعى مەن ەكسپورتتىق الەۋەتتى دامىتۋ ءۇشىن جاعدايلار جاساۋ بويىنشا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار تۋرالى ينۆەستورلارعا ايتىپ بەردى.

ءوز كەزەگىندە دۇنيەجۇزىلىك بانكتىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى جونىندەگى ساراپشىسى س. زوريا ەت ونىمىنە دەگەن الەمدىك سۇرانىس، ونىڭ قاۋىپسىزدىگى مەن دامۋىنداعى جاھاندىق ۇردىستەر تۋرالى ايتىپ بەردى. Grand Farm Meats كومپانياسىنىڭ پرەزيدەنتى – قىتايدىڭ ەت وداعىنىڭ باسشىسى چەن سيبين قحر ەت نارىعىن دامىتۋدىڭ قازىرگى جاعدايى، وزگە ەلدەرمەن ىنتىماقتاستىق، سونداي-اق، ەت ونىمدەرىن ەكسپورتتاۋ تۇرعىسىنان قازاقستانمەن ءوزارا ءىس-قيمىل پەرسپەكتيۆالارى تۋرالى ايتتى.

پلەنارلىق سەسسيا سپيكەرلەرى باياندامالارىنىڭ قورىتىندىسى بويىنشا پرەمەر-مينيستر ب. ساعىنتاەۆ بۇگىندە قازاقستاننىڭ اگروونەركاسىپتىك كەشەنى ينۆەستيتسيالار ءۇشىن اسا تارتىمدى بولىپ وتىرعانىن اتاپ ءوتتى. ينۆەستورلارعا قر-نىڭ اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىن دامىتۋعا ينۆەستيتسيا سالعان وتە ءتيىمدى، سەبەبى الەمدەگى ءىرى نارىقتارىنىڭ ءبىرى — قىتايدى قوسا العاندا، ءىرى ساۋدا نارىقتارىنا جول اشىلادى. ءوز كەزەگىندە، قازاقستان حالىقارالىق تاجىريبەنى ەسكەرە وتىرىپ، ءتۇرلى مەملەكەتتىك باعدارلامالاردى قابىلداۋ ارقىلى اوك-ءتى قارقىندى تۇردە دامىتىپ جاتىر. اۋىل شارۋاشىلىعىن دامىتۋدىڭ نەگىزگى باسىمدىقتارىنىڭ ءبىرى — وتكىزۋ نارىقتارىن كەڭەيتۋگە، شەت ەلدەرگە جەتكىزىلىمدەردى ارتتىرۋعا جانە باسەكەگە قابىلەتتىلىكتى ارتتىرۋعا ىقپال ەتەتىن، سالانى تەحنولوگيالىق قايتا جاراقتاندىرۋ جانە عىلىم.

«وتكەن جىلى مەملەكەت باسشىسى “قازاقستاننىڭ ءۇشىنشى جاڭعىرۋى: جاھاندىق باسەكەگە قابىلەتتىلىك” جولداۋىندا اۋىل شارۋاشىلىعى ەكونوميكا درايۆەرى ەكەنىن ناقتى بەلگىلەپ كورسەتكەن ەدى. بيىل پرەزيدەنت “قازاقستاندىقتاردىڭ ءال-اۋقاتىنىڭ ءوسۋى: تابىس پەن تۇرمىس ساپاسىن ارتتىرۋ” جولداۋىندا بەس جىل ىشىندە ەڭبەك ونىمدىلىگىن 2,5 ەسە كوبەيتۋدى، باعدارلاما ءۇشىن جىل سايىن قوسىمشا 100 ملرد تەڭگە قاراستىرۋدى، ۇلتتىق بانك تاراپىنان ەكونوميكا دامۋىنا 600 ملرد تەڭگە كولەمىندە قارجى ءبولۋدى، ونىڭ 200 ملرد تەڭگەسىن اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىنا باعىتتاۋدى تاپسىردى. قولدا بار قاراجاتتارعا قوسىمشا 300 ملرد تگ قوسىلدى. قازىرگى تاڭدا دۇنيەجۇزىلىك بانك نەسيەلەر تۇرىندە $500 ملن ينۆەستيتسيا سالۋعا ءازىر»، — دەدى ب. ساعىنتاەۆ.

سونىمەن قاتار، مەملەكەتتىك قولداۋ جۇيەسى ەكسپورتقا باعدارلانعان اۋىل شارۋاشىلىعى كاسىپورىندارىنا باسىمدىق بەرەتىنى اتالىپ ءوتتى.

فورۋم الاڭىندا باقىتجان ساعىنتاەۆ اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىندا جۇمىس ىستەيتىن ءىرى ترانسۇلتتىق كومپانيالاردىڭ وكىلدەرىمەن ۇجىمدىق كەزدەسۋ وتكىزدى. ولاردىڭ قاتارىندا Farm Frites Beheer B.V, Grand Farm Meats, Hyundai Corporation, AGCO, CLAAS, Dal Holding Investment Co, Valmont Middle East FZE جانە ت.ب. كومپانيالار بار. سونداي-اق، كەزدەسۋگە مەملەكەتتىك جانە جەرگىلىكتى اتقارۋشى ورگانداردىڭ وكىلدەرى، سالالىق قاۋىمداستىقتار مەن اۋىل شارۋاشىلىعى تاۋارىن وندىرۋشىلەر وكىلدەرى قاتىستى.

ينۆەستورلار قازاقستاندا جۇزەگە اسىرىلىپ جاتقان جوبالارمەن تانىستىردى. بۇل — فري-كارتوپ شىعاراتىن زاۋىت قۇرىلىسى، اۋىل شارۋاشىلىعى تراكتورلارىن شىعارۋ، اۋىل شارۋاشىلىعى تەحنيكاسىن قۇراستىرۋ، قانت شىعاراتىن زاماناۋي زاۋىت قۇرۋ، جىلىجاي اگروپاركىنىڭ قۇرىلىسى جانە ت.ب.

قازاقستان تاراپىنان «قىزىلشا» جشس جوبالار باسشىسى م. بەيبىتبەكۇلى مەن «Bio Grain» جشس باس ديرەكتورى د. وتەباەۆا اوك دامۋى ۇلكەن ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك ماڭىزعا يە ەكەنىن، ەل حالقىنىڭ جارتىسىنا جۋىعىنىڭ نەگىزگى تابىس كوزى ەكەنىن اتاپ ءوتتى. سونىمەن بىرگە، تىكەلەي شەتەلدىك ينۆەستيتسيالاردى تارتۋ جانە ءوزارا ءتيىمدى نەگىزدە اۋىل شارۋاشىلىعى سالاسىندا بىرلەسكەن ءوندىرىس ورىندارىن قۇرۋ اسا ماڭىزدى.

كەزدەسۋ سوڭىندا الماتى، جامبىل، قاراعاندى، قوستاناي جانە تۇركىستان وبلىستارى اكىمدەرىنىڭ ورىنباسارلارى شەتەلدىك كومپانيالارمەن ينۆەستيتسيالىق جوبالاردى تابىستى ىسكە اسىرۋعا نەگىز بولاتىن جول كارتالارىنا قول قويدى. ءوز كەزەگىندە ۇكىمەت اۋىل شارۋاشىلىعى مينيسترلىگىنىڭ اتىنان ينۆەستورلارعا بارلىق قاجەتتى قولداۋدى كورسەتۋگە ءازىر.