3 اقپان 1989 جىل. كارلاگ. ۋچرەجدەنيە اك -159/5. (سەۆەرنىي كاراگان). اباي قالاسىنان 2-3 كم. شاقىرىم. ايدالا. 35-40 گرادۋس اياز. وعان قوسا قار بوراتىپ، قاتتى جەل سوعىپ تۇر. جەلتوقسان ءۇشىن العان التى جىلىمنىڭ 2 جىل 2 اي، 10 كۇنى ارتىمدا قالدى. بوستاندىققا ۋدو-عا 10 اي 9 كۇنگە شىقتىم. ۇستىمدە زەكتەردىڭ كيىمى. قولىمىزدا "ۆولچي پاسپورت" (سپراۆكا وب وسۆوبوجدەني).

1986 جىلى قازمۋ-دىڭ، تاريح فاكۋلتەتىنىڭ ستۋدەنتى بولعان، بەس جىلعا سوتتالعان جەلتوقساندىق ەرمۇحان قۋاندىقوۆ ەكەۋمىز بىرگە، كوپتەن بەرى ارمانداعان "ۋفف! "-دەپ بوستاندىعىمىزعا دا شىقتىق. سان قيلى قيىنشىلىقتار مەن ولىمنەن امان قالدىق. قارۋلى كۇزەت، تىكەنەك سىمدار قاپتالعان بيىكتىگى ءۇش مەتر ارشىن دۋالدار، سىقىرلاعان تەمىر ەسىكتەرى بار تورلارى، كۇنىنە وتە قاتاڭ تۇردە 3-4 رەت تەكسەرۋدەن ءوتۋ شاراسى جۇرەتىن كارلاگتىڭ قاتاڭ جۇيەسى دە ارتىمىزدا قالدى. بۇنداي جەردە 1 كۇنىڭ 15-20 كۇنگە تەڭەلەدى. 2 جىلدان استام بالاسىن كۇتكەن، اتا-انامىزدىڭ قايعىسىنىڭ كوز جاسى مەن ۇيقىسىز وتكەن كۇندەرi دە ارتتا قالدى. بىراق 10 اي 9 كۇن كگب مەن حۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ نادزورىندا بولدىم. 

ەندى اتا-انامىزدىڭ قۋانىشىنىڭ كوز جاسىنا تەزىرەك جولىعايىق دەپ قاراعاندى تەمىرجول ۆوكزالىنا اسىعا بەت الدىق.. ساعىنا كۇتكەن الماتىعا بيلەت كەلەسى كۇنى پەتروپاۆل - الماتى باعىتىنداعى تاڭعى ۋاقىتقا ەكەن. بوستاندىققا شىققانىمىزعا نەبارى 3-4 ساعاتتاي عانا بولىپ قالدى. تەمىرجول ۆوكزالىندا حابارلاندىرۋ تەك ورىس تىلىندە جۇرگىزىلىپ جاتقانى ەرمۇحان ەكەۋمىزدىڭ نامىسىمىزعا كەزەكتى رەت ءتيدى. ۆوكزال اكىمشىلىگىنە بارىپ جاعدايدى ءتۇسىندىرىپ، كنيگا جالوب ي پرەدلوجەنيگە، «قاراعاندى ۆوكزالىندا حابارلاندىرۋ نەگە تەك ورىس تىلىندە جۇرگىزىلەدى. كونستيتۋتسيا بويىنشا قازاق تىلىندە دە حابارلانۋ كەرەك» - دەپ اۋىزشا دا ايتىپ، كىتاپشالارىنا دا جازىپ كەتتىك. ەكى ايدان كەيىن، الماتىداعى «تاۋلى قىراتتاعى» (گورنىي گيگانت) مارشالا جۋكوۆا 20-داعى تۇراتىن ۇيىمدەگى پوشتا جاشىگىمە ءبىر حات كەلىپ ءتۇستى. دەكەلباەۆۋ ەرلانۋ..... وت: كاراگانداينسكي ج.د ۆوكزال دەگەن جازۋى بار. تۇسىنبەي قالعانىم بار ەمەس پە، بۇل قايدان كەلگەن بالە دەپ جامان ويىممەن كونۆەرتتى اشتىم. حاتتى وقىسام: «ۋۆاجاەمىي ەرلان ابدۋراشيتوۆيچ! ۆاشا جالوبا راسسموترەنا نا وبششەم سوبراني كوللەكتيۆا ج/د ۆوكزالا گ. كاراگاندى ي نا داننىي مومەنت ج.د ۆوكزالe كاراگاندى سووبششەنيە وبياۆلياەتسيا نا دۆۋح يازىكاح» - دەگەن ءسوز جولدارىن وقىعانىمدا قانداي كۇيدە بولعانىمدى بىلسەڭدەر عوي. شىنىمدى ايتسام ماعان وسىنداي جاۋاپ كەلەدى دەپ ويىما دا كىرگەن جوق.

ءوستىپ ويلاماعان جەردەن ءتىلىمىز ءۇشىن تاعى ءبىر جۇمىسىمىزدى تىندىردىق. ول حات «اللاجار» ءفيلىمىنىڭ قويۋشى رەجيسسەرى قالدىباي ابەنوۆ اعامىزدىڭ ۇيىندە ەدى. قازىر تابا الماي بار قاعازدارىن اقىرىنداپ قوپارىپ ىزدەستىرۋ ۇستىندەمىز. ونىمەن توقتاماي كەڭەستار وداعىندا، (كولبين تاقتا وتىرعان كەزدە) 1989 جىلدىڭ 20 مامىرىندا "قازاقفيلم" كينوستۋدياسىنىڭ 250 بولمەسىندە "اللاجار" ءفيلمىنىڭ قويۋشى-رەجيسسەرى قالدىباي ابەنوۆتىڭ قولداۋىمەن تار قاپاستا ەكى جىلدان
وتىرىپ كەلگەن جەلتوقساندىقتار بولىپ "جەلتوقسان" ۇيىمىن اشتىق.

ول ەندى ءوز ورنى بار تاريحي بولەك اڭگىمە.

ەرلان دەكەلباەۆتىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz