استانا قالاسىندا ورتتەن بولعان بەس ءسابيدىڭ ورنى تولماس قازاسى بۇكىل قازاقستاندىقتاردىڭ جۇرەگىن جارالادى. پەرىشتە سابيلەردىڭ اتا-اناسىنا ەلباسىمىزدان باستاپ مىڭداعان قاراپايىم ازاماتتارىمىز ونىڭ ىشىندە سەنات دەپۋتاتتارى دا وزدەرىنىڭ كوڭىل قوشتارىن ءبىلدىردى. سەنات توراعاسى دا «بۇل ءىس ءتيىستى مەملەكەتتىك ورگاندار مەن جالپى قوعام ءۇشىن ساباق بولۋى ءتيىس» دەگەن ءوزىنىڭ رەسمي پىكىرىن ايتتى.

كوپ بالالى جانە تۇرمىسى تومەن وتباسىلاردى الەۋمەتتىك قورعاۋ ماسەلەسى سوڭعى اپتالارداعى جۇرتشىلىقتىڭ ەڭ كوپ تالقىلاپ جاتقان تاقىرىپتارىنىڭ بىرىنە اينالدى. ايتىلىپ جاتقان ۇسىنىستار مەن تالاپتاردىڭ نەگىزى تۇرعىن ءۇي الۋعا جەڭىلدىك، جاردەم اقى، الەۋمەتتىك تولەمدەردى كوبەيتۋ جانە باسقادا جەڭىلدىكتەر (كوممۋنالدىق قىزمەت، ءدارى-دارمەك، ءبىلىم، قوعامدىق كولىكتە ءجۇرۋ ت.ب.) توڭىرەگىندە بولدى.

پرەزيدەنتىمىزدىڭ تاپسىرماسىنا سايكەس ۇكىمەتتىڭ جانىنان «حالىقتىڭ تابىسىن ارتتىرۋ جانە تۇرمىسىن جاقسارتۋ باعىتىندا ۇسىنىستار ازىرلەۋ» جونىندە جۇمىس توبى قۇرىلدى. وسى جۇمىس توبى اياسىندا ەلىمىزدەگى بارلىق وبلىس، قالا، اۋدانداردىڭ قۇرامىندا قۇزىرلى مەكەمەلەردىڭ وكىلدەرىنەن تۇراتىن جۇمىسشى توپتار قۇرىلىپ جۇمىس جاساۋدا. وسى بارلىق جۇمىس توپتارى قالا، اۋدان اۋماعىندا ورنالاسقان بارلىق تۇرعىن ۇيلەرگە، اۋلا ارالىق ارالاۋ جۇمىستارىن جۇرگىزىپ ازاماتتاردىڭ تۇرمىس جاعدايىن جان-جاقتى ساراپتاپ، زەردەلەۋ كەرەك.

جالپى رەسمي مالىمەتكە سۇيەنسەك ەلىمىزدە 340 مىڭنان استام كوپ بالالى وتباسى تىركەلگەن. ونىڭ 237 مىڭى «التىن القا» مەن «كۇمىس القا» يەلەرى بولىپ تابىلادى. سونىمەن بىرگە 85 مىڭ مۇگەدەك بالالار، 400 مىڭعا جۋىق بالالارى بار، بىراق اسىراۋشىسى جوق نە ودان ايرىلعان جالعىز باستى انالار بار. انىعىنا كەلگەندە ءبىزدىڭ قوعامىمىزداعى تۇرمىستارى تومەن ەڭ ءالجۋاز توپتاردىڭ ساناتتارى وسىلار.

مەملەكەت باسشىسى حالىقتىڭ تابىسىن كوتەرۋگە جانە ازاماتتاردىڭ ءومىر ساپاسىن جاقسارتۋىنا ۇنەمى باستى نازار اۋدارىپ كەلەدى. وعان دالەل 2019 جىلى ەلىمىزدەگى الەۋمەتتىك قامسىزداندىرۋ مەن الەۋمەتتىك كومەك كورسەتۋگە رەسپۋبليكالىق بيۋدجەتتەن 3.043,4 ملد. تەڭگە, ياعني بارلىق بيۋدجەتتىڭ 28,4 پايىزى ءبولىندى. ال تەك الەۋمەتتىك تولەمدەرگە 2.884,4 ملد. قاراستىرىلدى. بۇل وتكەن 2018 جىلمەن سالىستىرعاندا 379,2 ملد. تەڭگەگە كوپ.

دەگەنمەندە ەلىمىزدەگى  ەڭ تومەنگى كۇن كورىس شەگى كۇنىنە 881 تەڭگە كىرىس كىرەتىندەر بولىپ سانالسا، بۇۇ-نىڭ ستاندارتتارى بويىنشا ەڭ تومەنگى كۇن كورىس شەگىنىڭ كولەمى 5 دوللار ياعني 1875 تەڭگە بولىپ ەسەپتەلىنەدى. سوندىقتان دا ۇكىمەت بىرىنشىدەن، ەڭ تومەنگى كۇن كورىس شەگىنىڭ كولەمىن قازىرگى شىنايى تۇرمىسقا، ءومىر ساپاسىنا بەيىمدەپ قايتا ەسەپتەپ شىعۋ كەرەك. ەكىنشىدەن، «التىن القا، كۇمىس القاسى» بار انالاردىڭ، اسىراۋشىسى جوق (اجىراسقان، جەسىر ت.ب.) انالاردىڭ، مۇگەدەك ايەلدەردىڭ، مۇگەدەك بالاسى بار انالاردىڭ، الەۋمەتتىك-تۇرمىستىق ءال اۋقاتىن كوتەرۋ ءۇشىن ءاربىر بالاعا كامەلەتتىك جاسقا جەتكەنشە ەڭ تومەنگى جالاقىنىڭ ەلۋ پايىز كولەمىندە جاردەم اقى تولەۋدىڭ مۇمكىندىكتەرىن قاراستىرۋ قاجەت. ۇشىنشىدەن، كوپتەگەن دامىعان ەلدەردە بار كوپ بالالى وتباسىن قولداۋ جانە جاردەمدەسۋ ماقساتىندا «ۇلكەن وتباسى» اتتى ارنايى مەملەكەتتىك باعدارلاما قابىلدانۋى كەرەك. وتباسىندا بالا سانى كوبەيگەن سايىن سالىقتى ازايتۋ، پاتەر اقى تولەم اقىسىن تومەندەتۋ، كەيبىر ازىق-تۇلىكتى تەگىن الۋعا ارنايى تالوندار بەرۋ، مەكتەپ جاسىنداعى بالالاردىڭ قوعامدىق كولىكتەردە تەگىن ءجۇرۋى سياقتى جەڭىلدىكتەردى ەنگىزۋدىڭ تەتىكتەرىن جەتىلدىرۋ قاجەت. قازىرگى كەزدە تەك  كوپ وتباسىلاردىڭ بانكتەن العان نەسيەلەرىن مەملەكەت تاراپىنان ءىشىنارا بولسا جابۋ تەتىكتەرىن قاراستىرۋدى ۇسىنامىز. تورتىنشىدەن, مەملەكەتتىك اتاۋلى الەۋمەتتىك كومەكتى تاعايىنداۋ بارىسىندا وتباسىندا بىرگە تۇراتىن زەينەتكەردىڭ، مۇگەدەكتىڭ، ستۋدەنتتىڭ جانە ءبىر جاسقا دەيىنگى بالا كۇتىمىنە، مۇگەدەك بالانى قاراعانى ءۇشىن تولەنەتىن جاردەم اقىلار مەن شاكىرتاقى كولەمىن تابىس كوزى رەتىندە ەسەپكە الماۋدى ۇسىنامىز. بەسىنشىدەن، كوپ بالالى انالار مەن تۇرمىسى تومەن وتباسىلارىڭ ۇكىمەتتىڭ تۇرعىن ۇيىمەن قامتاماسىز ەتۋگە باعىتتالعان سانالۋان باعدارلامالارعا قاتىسۋ مۇمكىندىگىنىڭ جوق بولۋىنا بايلانىستى كوپشىلىگى تۇرۋعا وتە قولايسىز-تار، جالدامالى ورىندار مەن پاتەرلەردە تۇرۋعا ءماجبۇر. سوندىقتان دا ولاردىڭ ءۇي كەزەكتىلىگىن بولەك تىركەۋ شارالارىن جانە ولار ءۇشىن بارىنشا قول جەتىمدى الدىن-الا جارناپۇل تولەمەي جالعا بەرىلەتىن، ەلىمىزدىڭ بارلىق قالالارى مەن اۋدان ورتالىقتارىندا سالاتىن تۇرعىن ءۇي ماسەلەسىن شەشۋگە باعىتتالعان جۇيەلى ءىس-شارالار قابىلدانۋى ءتيىس. سونىمەن بىرگە، تۇرعىن ءۇي سالۋعا ءىرى كاسىپكەرلىكتىڭ الەۋمەتتىك جاۋاپكەرشىلىگىن ارتتىرا وتىرىپ، تۇرعىن ءۇي سالاتىن كاسىپكەرلىك سۋبەكتىلەرگە سالىق كودەكسىنە سايكەس سالىق جەڭىلدىكتەرى مەن  مەملەكەتتىك ناگرادالارمەن ىنتالاندىرۋ تەتىكتەرىن جەتىلدىرۋ قاجەت.

كوپ بالالى انالار مەن قوعامنىڭ ءالجۋاز توپتارىن الەۋمەتتىك قورعاۋ سالاسىنا قاتىستى قوردالانىپ قالعان ماسەلەلەردى تەز ارادا شەشىپ تاستاۋعا مۇمكىندىك جوق ەكەنىن بارلىعىمىزدا جاقسى تۇسىنەمىز. دەگەنمەن دە، ەلىمىزدەگى الەۋمەتتىك تۇراقتىلىق پەن حالىقتى قورعاۋدى كۇشەيتۋ ماقساتىندا كوپ بالالى انالار مەن مۇگەدەكتەردى جانە اۋىر قيىن ومىرلىك جاعدايداعى ءومىر ءسۇرىپ جاتقان ازاماتتارىمىزدى قولداۋعا باعىتتالعان ارنايى كەشەندى الەۋمەتتىك باعدارلاما ازىرلەنۋى قاجەت.

پارلامەنت سەناتىنىڭ دەپۋتاتى،
مۇرات باقتيارۇلى

Abai.kz