ناۋرىز ايىنىڭ باسىندا وسىدان 65 جىل بۇرىن، ياعني، 1954 جىلى كسرو باسشىلىعى پارتيا پلەنۋمىندا تىڭ جانە تىڭايعان جەرلەردى يگەرۋدىڭ سولاقاي شەشىمىن شىعارىپ، ەلىمىزدى لينگۆا-ەتنوگەنوتسيدكە ۇرىندىردى. وسى ماسەلەنى كەيبىرەۋلەر دۇركىرەپ اتاپ وتۋگە، وعان قاتىسۋشىلاردى ماراپاتتاۋعا جان سالىپ جاتىر.  وسى شەشىم قابىلعانداعان كۇندى «لينگۆا-ەتنوگەنوتسيد كۇنى» دەپ اتاپ وتۋگە ءالى كۇنگە دارمەنسىزدىك تانىتىپ وتىرعانىمىزعا ءجون بولسىن...

نيكيتا حرۋششەۆتىڭ وسى لاڭىنا قارسى شىققان كوپتەگەن قازاق زيالىلارى جازىقسىز قۋدالاۋعا ۇشىرادى. قازاق جەرىنىڭ ەتنو-كليماتتىق كەلبەتى وزگەردى.

بەلگىلى ساياساتكەر ءام تانىمال اگراري بالتاش مولدابايۇلى تۇرسىمباەۆ:

«تراديتسيوننايا فورما جيۆوتنوۆودستۆا، سلوجيۆشاياسيا ۆ كازاحسكيح ستەپياح ەششە يزدرەۆلە، ۆ بليجايشيە گودى پولنوستيۋ سوحرانيتسيا. ناسيلستۆەننوە ناۆيازىۆانيە تاكيح نەتراديتسيوننىح ۆيدوۆ دەياتەلنوستي، كاك زەملەدەليە ي پرويزۆودستۆو زەرنا، سپوسوبنو ۆپوسلەدستۆي پرەۆراتيت ەتي زەملي ۆ پۋستىني. ۆ ەتيح ستەپياح سەرەزنوە زانياتيە زەملەدەليەم زاترۋدنيتەلنو پو دۆۋم ۆيدام پريچين – پريرودنىم ي ەكونوميچەسكيم. سۋروۆىە زيمى ي زاسۋشليۆوە لەتو ۆ ريادە رايونوۆ پريۆەدۋت ك گيبەلي پوسەۆوۆ، ي ۆسە ترۋدى پروپادۋت داروم. ودنو دەلو، ەسلي بى زەملي ۆ كازاحستانە بىلي بوگاتى چەرنوزەموم. نو ەتوگو نەت، ي ۆپەچاتلەنيە پلودوروديا، كوتوروە ۆوزنيكاەت، گلۋبوكو وبمانچيۆو. ك تومۋ جە ۆودنىە رەسۋرسى دليا وبەسپەچەنيا وبيلنىح ۋروجاەۆ ۆ كازاحستانە نەدوستاتوچنى»،- دەيدى سول كۇندەردىڭ زاردابى جونىندە.

العاشقى ەكى جىلدا 1954-1955 جىلدارى جوسپارلانعان 13 ميلليون گەكتاردىڭ ورنىنا 33 ميلليون گەكتار جەر جىرتىلىپ، 425 استىق كەڭشارى قۇرىلدى. قازاق مەكتەپتەرى جاپپاي جابىلىپ، قازاقتار تۇراتىن اۋىلدار بولاشاعى جوق دەپ تانىلىپ، مۇلدەم قاڭىراپ قالدى.

وسىنداي دەموگرافيالىق جاعدايدىڭ كەسىرىنەن ءالى كۇنگە دەيىن وسى ايماقتارداعى قازاق مادەنيەتى مەن ءتىلى قۇرىپ كەتۋدىڭ از-اق الدىندا قالىپ وتىر.

وسى لينگۆا-ەتنوگەنوتسيدتى «تىڭ ەپوپەياسى» دەپ داڭعازىالىقپەن اتاپ وتۋگە، وعان قاتىسقانداردىڭ وڭىرىنە توسبەلگى تاعۋدى اڭساپ جۇرگەندەردىڭ تىزگىنىن تارتىپ،"تىڭ يگەرۋدى" لينگۆا-ەتنوگەنوتسيد دەپ تانۋدى ۇسىنامىن.

ءسىز نە دەيسىز؟

ءابىل-سەرىك الياكپار

Abai.kz