31 ناۋرىز ۋكراين حالقى ءۇشىن تاعدىرشەشتى كۇن. 42 ملن حالقى بار ۋكراينا ءوز پرەزيدەنتىن تاڭداۋدا. ۋكرايناداعى سايلاۋعا 18 مەملەكەتتەن، 18 حالىقارالىق ۇيىمنان باقىلاۋشىلار قاتىسۋدا. بىراق اگرەسسور ەل رەتىندە رەسەي باقىلاۋشىلارى ۋكرايناعا كىرگىزىلمەدى. ءارى رەسەيدەگى ۋكرايندار داۋىس بەرە المايدى.

دەموكراتيانىڭ ءبىر بەلگىسى سول بولار، پرەزيدەنتتىك سايلاۋعا 44 كانديدات ۇسىنىلدى. ونىڭ بەسەۋى سوڭعى ساتتە داۋىسقا تۇسۋدەن باس تارتتى. بيۋللەتەنگە 39 كانديدات ەنگىزىلگەن. داۋىس بەرۋ بيۋللەتەنىنىڭ ءوزى 80 سانتيمەتردەن اسادى. جۋرناليستەر سول كانديداتتاردىڭ ىشىنەن بەس ادامنىڭ اتى-ءجونىن ەرەكشە اتايدى.

ولار قازىرگى پرەزيدەنت پەتر پوروشەنكو (53 جاستا), كوميك ۆلاديمير زەلەنسكي (41 جاستا), جوعارعى رادا دەپۋتاتى يۋليا تيموشەنكو (58 جاستا), تاعى ءبىر دەپۋتات يۋري بويكو (60 جاستا), «ازاماتتىق پوزيتسيا» پارتياسىنىڭ باسشىسى اناتولي گريتسەنكو (61 جاستا). كيەۆتە بولىپ قايتقان سوڭعى ءۇش ايدان بەرى ۋكرايناداعى جاعدايعا مۇقيات زەر سالىپ ءجۇرمىن. ويتكەنى، ماعان قازاقستاننىڭ كەلەشەك تاعدىرى سول ۋكراينادا شەشىلىپ جاتقانداي كورىنەدى.

ۋكراينا باتىسقا قاراي جالتاقسىز بەتبۇرىس جاسادى. ايتاتىن ۋاجدەرى: «رەسەيمەن دوس بولىپ الەمدە گۇلدەنىپ كەتكەن بىردە ءبىر ەل جوق! ءبارى دە قايىرشىلىقتا! ال ءبىز ادامشا ءومىر سۇرگىمىز كەلەدى!». ايتقاندارى اقيقات. رەسەيدىڭ ءوز كورشىلەرىنە تارپا باس سالاتىن ارسىزدىعىن ۇنەمى كورىپ كەلەمىز. گۇرجىستاندا (وڭتۇستىك وسەتيا), پريدنەستروۆەدە، چەشەنستاندا، سيريادا قانشاما ادامنىڭ قانى توگىلدى. رەسەي حالىقارالىق كەلىسىمدەر مەن حالىقارالىق نورمالارعا پىسقىرمايدى.

ايتپەسە، تمد قۇرۋ تۋرالى 1991 جىلعى 8 جەلتوقسانداعى كەلىسىم-شارتتا وعان مۇشە مەملەكەتتەر سول كەزدەگى شەكارانى سول قالپىندا مويىندايتىنى كەلىسىلدى. بۋداپەشت مەموراندۋمىنا (5 جەلتوقسان 1994 ج) سايكەسۋكراينا وزىندەگى يادرولىق قارۋدى وتكىزىپ بەرگەندە رەسەي ۋكراينانىڭ تەرريتوريالىق تۇتاستىعىنا كەپىلدىك بەردى. ۋكراينا مەن رەسەيدىڭ اراسىنداعى ماڭگىلىك دوستىق تۋرالى (31 مامىر 1997 ج) كەلىسىم-شارتتا دا ۋكراينا تۇتاستىعى مويىندالعان. ەندى كەلەدى دە وقىستان ۋكراناعا باس سالىپ، قىرىم تۇبەگىن تارتىپ الادى. وتتو فون بيسماركتىڭ «رەسەيمەن جاسالعان كەلىسىمنىڭ ول جازىلعان قاعاز قۇرى قۇنى جوق» دەگەنى اينا-قاتەسىز راس ەكەن. ءتىپتى وزدەرى قول قويعان مينسك كەلىسىمىندەگى مىندەتتەمەلەرىن ياعني اۋىر قارۋ-جاراقتاردى اتىس ايماعىنان 50 شاقىرىم كەرى شەگەرۋ تۋرالى مىندەتتەمەلەرىن دە ورىندايتىن سۇرى جوق.

ۋكراينادا بۇرىنعىداي ورىسقۇلدىق پسيحولوگيا كۇرت وزگەردى. ورىسقا بۇيرەگى بۇرعانداردىڭ كوبى كوشىپ كەتتى. قالعاندارى از، بىراق امالىنىڭ جوقتىعىنان ءجۇر. سولاردىڭ سالدارىنان «نەزالەجنىي» تۇرعىندارى ەكىگە ءبولىندى. وتانىن قورعاعاندار «ۋكراين» دەپ، ورىسقا ساتىلعاندارى «حوحول» دەپ اتالادى. تاريحقا ۇڭىلگەندەر ۋكرايندار مەن ورىستاردىڭ باۋىرلاس ەمەستىگىن العا تارتادى.
بەسىنشى جىل سوعىس ءجۇرىپ جاتقانىنا قاراماستان ۋكراينا دۇشپاندى 2014 جىلعى شەپتە ۇستاپ تۇر. انتيتەررورلىق وپەراتسيالار (اتو) ناتيجەسىندە دونەتسك مەن لۋگانسكىنىڭ تۇبىندەگى سەۆەرودونەتسك، ليسيچانسك، دزەرجينسك جانە سولەدار سياقتى بىرقاتار قالاشىقتار مەن ەلدى مەكەندەر ازات ەتىلدى. ۋكراينا 2018 جىلدى 3,4 پايىز (رف – 2 پايىزداي) جاقسى وسىممەن اياقتادى. تەك ءبىر جىلدىڭ وزىندە 207 زاۋىتتى ىسكە قوستى.

پەتر پوروشەنكو ەۋرووداق ەلدەرىنە ۆيزاسىز رەجيم ەنگىزۋگە قول جەتكىزدى. بۇكىل ەۋروپا ەلدەرىن رەسەي اگرەسسياسىنا قارسى وداققا بىرىكتىردى. ۋكراينا پراۆوسلاۆ شىركەۋى كونستانتيپول پاتريارحاتىنان ءوز الدىنا بولەك اۆتوكەفاليالىق تاموس الدى، ءسويتىپ رەسەي پراۆوسلاۆ شىركەۋىمەن ات قۇيرىعىن كەسىستى. ەڭ كەرەمەتى ۋكراينا ارمياسىن قايتا قۇرىپ، ەۋروپاداعى ەڭ مىقتى ون ارميانىڭ قاتارىنا قوستى. ەندى سولتۇستىك اتلانتيكالىق بلوكقا (ناتو-عا) قوسىلار كۇن دە الىس ەمەس. تاعى ءبىر ريزا بولاتىنىم، ارميانىڭ كۇللى قاجەتتىلىگىن (قارۋ-جاراق، كيىم-كەشەك، ازىق-تۇلىك، ت.ب.) وزدەرى تولىقتاي وتەپ وتىر.

رەسەي تاراپى قىرىمدى باسىپ العانىن (پۋتين وپەراتسياعا ءوزى جەتەكشىلىك جاساعانىن) مويىندادى. وبسە رەسەيدىڭ قىرىممەن قوسا دونەتسك مەن لۋگانسكدە اسكەر كىرگىزگەنىن، 8 ارميانىڭ 1 جانە 2 كورپۋستارى ءدال سول قالالاردا تۇرعانىن انىقتادى. قولعا تۇسكەن رەسەيلىك وفيتسەرلەر مەن سولداتتار وزدەرىنىڭ رەسەيلىك اسكەر قۇرامىندا بولعاندىعىن جاسىرماي ايتىپ بەردى، بۇعان ولاردىڭ اسكەري بيلەتتەرى مەن باسقا دا قۇجاتتارى دالەل. ۋكراين تاراپى رەسەي باسقىنشىلىعىنا قارسى حالىقارالىق سوتتارعا قۇجاتتار ازىرلەۋدە. ال مۇنىڭ الدىندا نافتوگاز ستوكگولمنىڭ اربيتراجدىق سوتىندا رەسەيلىك گازپرومنان 2.56 ملرد اقش دوللارى كولەمىندە وتەماقى ۇتىپ العان بولاتىن.

قىسقاسى ۋكرايناداعى پرەزيدەنتتىك سايلاۋدا باتىسشىل باعىتتاعى ۇمىتكەر جەڭەتىن بولسا بۇل ەلدىڭ جاڭا باعىتتا دامۋىنا سەرپىن بەرەدى. بۇل ورىس الەمىنسىز ءومىر سۇرۋگە قۇشتار قازاق حالقى ءۇشىن دە ۇلكەن ونەگە. ال اشۋعا بۋلىققان رەسەي ءوش الۋ ءۇشىن كيەۆكە قارسى كوڭ كولەمدى سوعى باستاپ جىبەرۋى دە ىقتيمال. سونداي وقيعانىڭ الدىن الۋ ءۇشىن بۇگىن تاڭەرتەڭ جەرورتا تەڭىزىنە ناتو-نىڭ ءبىر توپ اسكەري كەمەلەرى كىردى.
ۋكرايناعا قاي مايداندا بولسا دا جەڭىس تىلەيمىز!

مارات ءبايدىلداۇلىنىڭ facebook پاراقشاسىنان

Abai.kz