قازاقستان مادەنيەتىنىڭ تۇركىمەنستانداعى كۇندەرى ۇلكەن تابىسپەن ءوتتى

الەمنىڭ ءار قيىر-قيىرىندا تەك وزىنە ءتان دامۋ جولى بەلگىلەنگەن جانە وزىنە لايىق بولمىس-بىتىمىمەن دارالا¬ناتىن ەلدەر بولادى. جەرىنىڭ 80 پايىزعا جۋىعى قاراقۇم ءشولىنىڭ ەنشىسىنە بۇيىرعان، باس قالاسى كوپەت-داگ تاۋىنىڭ ەتەگىنە ورنالاسقان تۇركىمەنستان، مىنە، وسىنداي دارالاردىڭ بەل ورتاسىندا تۇر. بۇل ەل ءوزىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن 1991 جىلدىڭ 12 قازانىندا جاريالاسا، 1995 جىلدىڭ 12 جەلتوقسانىندا بۇۇ-نىڭ ۇيعارىمىمەن بەيتاراپ ەل رەتىندە دۇنيە جۇزىنە تا¬نىلعانى بەلگىلى.
ەلدە تۇركىمەندەردەن كەيىنگى ەڭ كوپ تارالعان –  وزبەك پەن ورىس ۇلتتارى. بۇ¬دان باسقا ءازىربايجان، يران، تۇرىك سەكىلدى وزگە ۇلتتىڭ وكىلدەرى دە بار. الايدا، جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ءوز سالت-ءداستۇرى مەن مادەنيەتىن كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋعا بەيىمدىلىگىنە، سودان دا بولار، ۇلتتىق قۇن¬دىلىق ۇعىمىن باستاپقى ورىنعا قويا بىلەتىن حالىقتىڭ ۇلتجاندى بولمىسىنا ەرىكسىز ريزا بولاسىڭ.

قازاقستان مادەنيەتىنىڭ تۇركىمەنستانداعى كۇندەرى ۇلكەن تابىسپەن ءوتتى

الەمنىڭ ءار قيىر-قيىرىندا تەك وزىنە ءتان دامۋ جولى بەلگىلەنگەن جانە وزىنە لايىق بولمىس-بىتىمىمەن دارالا¬ناتىن ەلدەر بولادى. جەرىنىڭ 80 پايىزعا جۋىعى قاراقۇم ءشولىنىڭ ەنشىسىنە بۇيىرعان، باس قالاسى كوپەت-داگ تاۋىنىڭ ەتەگىنە ورنالاسقان تۇركىمەنستان، مىنە، وسىنداي دارالاردىڭ بەل ورتاسىندا تۇر. بۇل ەل ءوزىنىڭ تاۋەلسىزدىگىن 1991 جىلدىڭ 12 قازانىندا جاريالاسا، 1995 جىلدىڭ 12 جەلتوقسانىندا بۇۇ-نىڭ ۇيعارىمىمەن بەيتاراپ ەل رەتىندە دۇنيە جۇزىنە تا¬نىلعانى بەلگىلى.
ەلدە تۇركىمەندەردەن كەيىنگى ەڭ كوپ تارالعان –  وزبەك پەن ورىس ۇلتتارى. بۇ¬دان باسقا ءازىربايجان، يران، تۇرىك سەكىلدى وزگە ۇلتتىڭ وكىلدەرى دە بار. الايدا، جەرگىلىكتى حالىقتىڭ ءوز سالت-ءداستۇرى مەن مادەنيەتىن كوزدىڭ قاراشىعىنداي ساقتاۋعا بەيىمدىلىگىنە، سودان دا بولار، ۇلتتىق قۇن¬دىلىق ۇعىمىن باستاپقى ورىنعا قويا بىلەتىن حالىقتىڭ ۇلتجاندى بولمىسىنا ەرىكسىز ريزا بولاسىڭ.
ەگەر تاريح پاراعىنا كوز جۇگىرتسەك، قازاقستان مەن تۇركىمەنستاندى تەك گەوگرافيالىق ەمەس، تامىرىن تەرەڭنەن، سوناۋ تۇرىك قاعاناتى مەن وعىز زامان¬دارىنان الاتىن مادەني-رۋحاني، تاريحي تامىرلاستىق تا بايلانىستىرادى دەر ەدىك. حالقىنىڭ سانى 6 ملن.-عا جۋىقتايتىن، كەزىندە ءبىر شاڭىراقتىڭ استىندا تىرشىلىك كەشىپ، قوڭسىلاس، كورشىلەس بولعان ەلدىڭ بىزگە قانشالىقتى باۋىرلاس بولاتىنىن وسىدان-اق باعامداي بەرىڭىز. سول سەبەپتى دە بابالار سالعان سارا جولدى قوس ەلدىڭ تاۋەلسىزدىك العان جىلداردان بەرى جالعاس¬تىرىپ قانا قويماي، ءوزارا ىنتىماق¬تاستىق تەتىگىن مىقتاپ بەكىتە ءتۇسۋىن زاڭدى قۇبىلىس دەپ تۇسىنگەنىمىز ءجون. بۇعان ەكى مەملەكەت اراسىنداعى ارىپتەستىك دەڭگەيى¬نىڭ كوكجيەگىنە قاراپ، كوز جەتكىزە الامىز. ماسەلەن، قازاقستان مەن تۇركىمەنستان اراسىنداعى ديپلوماتيالىق قاتىناستار¬دىڭ نەگىزى 1992 جىلى قالانسا، 1996 جىلى اشعابادتا قازاقستان ەلشىلىگى بوي كوتەرگەن-تۇعىن. ال 1999 جىلى استانادا ءتۇر¬كىمەنستان ەلشىلىگى ءوز ەسىگىن ايقارا اشتى. سول ۋاقىتتان بەرى ەكونوميكالىق دامۋ ۇلگىسى مەن تامىر سوعىسى  ۇقساس كەلەتىن قازاق-تۇركىمەن اراسىنداعى سان تارماقتى بايلانىس ءوز دەڭگەيىندە دامىپ كەلەدى. قوس تاراپ اراسىنداعى 60-قا جۋىق قۇجاتتىڭ باسىن بىرىكتىرەتىن قۇقىقتىق كەلىسىم-شارت شوعىرى دا باۋىرلاس مەملە¬كەتتەر ىنتىماقتاستىعى قارىمىن تاعى ءبىر ايعاقتاي تۇسەتىندەي. بۇگىندە سولاردىڭ ءبىر تارماعى مادەني-رۋحاني كەڭىستىكتە قايتا جاڭعىرا تۇلەۋدە.
جاقىندا قازاقستاننىڭ مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگىنىڭ، “قازاق اۋەن¬دەرى” اكتسيونەرلىك قوعامىنىڭ ۇيىت¬قى بولۋىمەن جانە تۇركىمەنستاننىڭ مادەنيەت جانە راديوحابار تاراتۋ مينيس¬ترلىگىنىڭ قولداۋىمەن تۇركىمەنستان استا¬ناسى اشعاباد قالاسىندا قازاقستان مادەنيەتىنىڭ كۇندەرى ۇيىمداستىرىلدى. اشعا¬باد – تۇپكىلىكتى حالىقتىڭ قويعان اشىقابود “عاشىقتار قالاسى” دەگەن اتاۋىمەن بەلگىلى. قالا حالقىنىڭ جالپى سانى 550 مىڭدى قۇرايدى. ءتۇبى ءبىر تۇركى تىلدەس حالىقتىڭ ورتاسىنا بارىپ، ءتول ونەرىمىزدى كورسەتۋ تەك ءوز رۋحاني كوك¬جيەگىمىزدى كەڭەيتۋگە عانا ەمەس، ەكىجاقتى مادەني بايلانىستى جەتىلدىرۋگە دە سەپ بولعانى انىق. سول سەبەپتى دە بۇل اۋقىم¬دى شارا ۇلتىمىزدىڭ، الەمنىڭ باي جاۋھارلارىنىڭ تيەگىن تەرەڭنەن اعىتىپ، ولاردىڭ سان الۋان بوياۋىن بۋى بۇرقى¬راعان قالپى جەتكىزۋگە مۇمكىندىك بەردى دەسەك، ارتىق ايتقاندىق بولماس. اۋقىمدى دەپ ماڭىز بەرۋىمىزدىڭ سەبەبى، اتالعان شاراعا ەلىمىزدىڭ بەلدى دە بەدەلدى، ونەر الەمىندەگى قولتاڭباسى بەدەرلى ونەر يەلەرى قاتىسىپ، جەرگىلىكتى حالىقتى رۋحاني الەم¬نىڭ كاۋسار بۇلاعىمەن سۋسىنداتىپ، كوڭىل تەرەزەسىن كەڭەيتكەندەي بولدى.
تۇركىمەن جەرىندەگى مادەنيەت كۇندە¬رىنىڭ العاشقى شىمىلدىعى تۇركىمەن¬باشى اتىنداعى ۇلتتىق مادەنيەت ورتا¬لىعىنىڭ مۋكام سارايىندا “قازاقستان – ەۋرازيانىڭ جۇرەگى” اتتى فوتوكورمە¬مەن اشىلدى. اتالعان فوتوكورمە “بەي¬بىتشىلىك پەن جارقىن بولاشاققا باستار اق جول”، “اق تىلەكپەن، استانا!”، “قازاق¬ستاندىقتاردىڭ ومىرىندەگى سپورت”، “جاسا، جاينا، مەنىڭ قازاقستانىم!”، “ەل مەن ەلدى جالعايتىن – مادەنيەت”، ء“تانى ساۋدىڭ – جانى ساۋ”، “مەنىڭ ەلىم – قازاقستان”، “قازاقستاننىڭ بولاشاعى” سەكىلدى بولىمدەردەن قۇرالىپ، وندا ەلىمىز¬دىڭ سپورت، مەديتسينا، عىلىم مەن تەحنيكا،  سالالارىندا قول جەتكىزگەن جەتىستىكتەرى، دارحان دالامىزدىڭ باي ءىنجۋ-مارجاندارى مەن قازىنا-بايلىقتارى، سارىارقا تورىنە قونىس تەپكەن جاڭا ەلوردانىڭ بۇگىنگى ءسان-سالتاناتى مەن كەسكىن-كەلبەتى اي¬شىقتى تۇردە كورىنىس تاپقان.
فوتوكورمەدەن كەيىن تۇركىمەن حالقى ەلىمىز ونەرپازدارىنىڭ اكەلگەن جىر شاشۋىن تاماشالادى. كونتسەرت باستالماس بۇرىن ساحناعا تۇركىمەنستان پرەزيدەنتى گۋربانگۋلى بەردىمۇحامەدوۆتىڭ قازاقستان مادەنيەتىنىڭ كۇندەرىنە قاتىسۋشى قو¬ناقتارعا ارناعان جولداۋىن جەتكىزۋ ءۇشىن وسى ەلدىڭ مادەنيەت جانە تەلەراديو¬-حابار تاراتۋ ءمينيسترى گۋلمىرات مىرادوۆ كوتەرىلدى. تۇركىمەنستان باسشىسىنىڭ تۇركىمەن مەن قازاق حالقىن عاسىردان عاسىرعا جالعاسىن تاۋىپ كەلە جاتقان دوستاستىق، تاريحي ساباقتاستىق، ورتاق رۋحاني مادەنيەت سەكىلدى قۇندى¬لىقتار بايلانىستىراتىنى، ال حالىق¬ارالىق دەڭگەيدە وتكىزىلىپ وتىرعان بۇل شارا قوس مەملەكەت اراسىنداعى مادەني الماسۋعا جاڭا سەرپىن بەرىپ، مەملەكەتتەر اراسىنداعى رۋحاني ىنتىماقتاستىقتىڭ ءتۇرلى باعىتتا دامۋىنا جاعداي جاسايتىنى اتاپ كورسەتىلىپتى. سونىمەن قاتار، تۇركى¬مەنستان پرەزيدەنتى 2008 جىلى تۇركى¬مەنستاننىڭ قازاقستاننىڭ استانا مەن الماتى قالالارىنداعى مادەنيەت كۇدەرىنىڭ وتە جوعارى دەڭگەيدە وتكەندىگىن، مۇنداي شارالاردىڭ ءوز كەزەگىندە ەكى ەل اراسىن جاقىنداستىراتىنىنا، مادەني ساباقتاستىق تامىرىن تەرەڭدەتىپ، دوس¬تاستىقتىڭ ودان ءارى دامۋىنا داڭعىل جول سالاتىنىنا دا سەنىم ءبىلدىرىپتى.
بۇدان كەيىن قازاقستاندىق ونەر جۇل¬دىزدارىنىڭ باسىن ءبىر ارناعا توعىس¬تىرعان كونتسەرتتىڭ شىمىلدىعى سالتا¬ناتتى تۇردە اشىلدى. بۇل كۇنى تۇركىمەن جەرىنە ايرىقشا شابىتپەن كەلگەن ء“ال¬قيسسا” ۇلت-اسپاپتار ءانسامبلى، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى ابزال مۇحيتدينوۆ ديريجەرلىك ەتەتىن مەملە¬كەتتىك “سوليستەر اكادەمياسى” كامەرالىق وركەسترىنىڭ سۇيەمەلدەۋىمەن ۇلتىمىزدىڭ باي مۇراسىن تانىتاتىن جاۋھار تۋىن¬دىلار كوپشىلىك نازارىنا ۇسىنىلدى. ال ەلىمىزدىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن ارتىستەرى مۇرات شالاباەۆ، عاليا بايعازينوۆا، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى جانات شىبىقباي، حالىقارالىق كون¬كۋرستاردىڭ لاۋرەاتتارى تالعات مۇساباەۆ، سالتانات اح¬مە¬توۆا، ايگۇل نيازوۆا، سۇندەت باي¬عو¬جين سىندى وپەرا انشىلەرى مەن بالەت الەمىندە ءوزىن وزگەدەن دا¬رالايتىن ايرىقشا قولتاڭ¬با¬سىمەن تانىلىپ ۇلگەرگەن قا¬زاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى قۇرالاي سارقىتباەۆا، حالىقارالىق كونكۋرستاردىڭ لاۋ¬رەاتى دوسجان تابىلدى سىن¬دى شىن شەبەرلەردىڭ قابىلەت-قارىمى كىم-كىمدى دە بەي-جاي قال¬دىرمادى دەسەك بولادى. باۋ¬ىر¬لاس حالىقتىڭ رۋحاني كوك¬جيەگىن ءوز ونەرلەرىمەن نۇرلان¬دىرۋعا، جانداندىرۋعا تىرىسقان شەبەرلەردىڭ اراسىندا سونداي-اق، قوبىزشىلار تريوسى – حا¬لىقارالىق كونكۋرستاردىڭ لاۋ¬رەاتتارى ەلميرا احمە¬دياروۆا، گۇلزيا ستامبەك، اسەل نۇركە¬نوۆا، سارى ءسوزدى ساپىرىپ كۇن كەشكەن حالقىمىزدىڭ ەجەلگى جى¬راۋلىق مۇراسىن دامىتىپ ءجۇر¬گەن رەسپۋبليكالىق كونكۋرس¬تاردىڭ لاۋرەاتى سەرىك جاقسى¬عۇلوۆ،  قازاقتىڭ قوس ىشەكتى قارا دومبىراسىن شەبەر مەڭگەرگەن “ۇلى دالا سازى” تريوسىنىڭ مۇشەلەرى ماديار مالدىباەۆ، مارات نۇكەەۆ، ابىلعازى احماديەۆ پەن “ۇلىتاۋ” توبى مۇشەلەرىنىڭ كورسەتكەن ونەرلەرى كوپتىڭ كوڭىلىن كوتەرىپ، قوس ەلدى مادەني-رۋحاني تۇرعىدا جاقىنداستىرا تۇسۋگە جاڭاشا سەرپىن بەرگەندەي بولدى. ماسەلەن، تۇركىمەن حالقىنىڭ باي مادەني مۇراسىنا سۇبەلى ۇلەس قوسقان بەلدى كومپوزيتور نۋرى حالمامەدوۆتىڭ “حايرانا گالار” تۋىندىسى بەلگىلى وپەرا ءانشىسى جانات شىبىقبايدىڭ ورىنداۋىندا وزگەشە يىرىممەن توگىلىپ، تىڭدارمانداردىڭ ىس¬تىق ىقىلاسى مەن قوشەمەتىنە بولەندى.
مۋكام سارايىنىڭ ساحناسىندا اۋەلەتە شىرقالعان ابايدىڭ “ايتتىم سالەم، قالامقاس”، لاتيف ءحاميديدىڭ “بۇلبۇل”، انتونيو ءۆيۆالديدىڭ “جىل مەزگىلدەرى” تسيكلىنان “نوسەر”، دجۋزەپپە ۆەرديدىڭ “سيتسيلياداعى كەش” وپەراسىنان “ەلەنا بولەروسى”، جاياۋ مۇسانىڭ “سۇرشا قىز”، يوگاننەس برامستىڭ “№ 5 ۆەنگر ءبيى”، ۆينچەنتسو دي كيارانىڭ “سۇلۋدىڭ سىرلى سىمباتى”، ليۋدۆيگ مينكۋستىڭ “دون كي¬حوت” بالەتىنەن “اداجيو مەن كو¬دا” تۋىن¬دىلارى جينالعان جۇرتشىلىقتى ونەردىڭ تىلسىم سىرلارىنا ەلىتىپ قانا قويماي، قازاقستاندىق ونەر ساڭلاقتا¬رىنىڭ كلاس¬سيكالىق تۋىندىلاردى دا اس¬قان شەبەر¬لىكپەن ورىنداي بىلەتىنىن دالەلدەپ بەردى. ەلىمىزدىڭ ونەر شەبەر¬لەرىنىڭ اۋەلەتە شىرقاعان ءان-جىرىنىڭ اسەرىن كون¬تسەرتكە كەلگەن قازاق دياسپوراسى وكىل¬دەرىنىڭ جار¬قىن قاباعى مەن نۇر تامعان ءجۇز¬دەرىنەن دە انىق اڭعارعانداي بولدىق.
سولاردىڭ اراسىنان اشعاباد قالا¬سىنىڭ تۇرعىنى، بۇگىندە تۇركىمەن پولي¬تەحنيكالىق ينستيتۋتى دەنە شىنىقتىرۋ كافەدراسىنىڭ مەڭگەرۋشىسى، تۇركىمەن¬ستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن جاتتىقتىرۋشىسى قوجا قوشجانوۆ دەگەن  اعامىزدى  كەز¬دەستىرىپ، ەمەن-جارقىن اڭگىمەگە تارتتىق. اڭگىمە بارىسىندا ءبىز قانداسىمىزدىڭ تۇركىمەن جەرىندەگى تۇرمىس-تىرشىلىگى جونىندە جاقىنىراق ءبىلىپ، كوكەيىمىزدە جۇرگەن ساۋالداردى قويۋعا تىرىستىق. “قوس ەلدىڭ تالاي زامانداردان ءنار العان ىرگەلى بايلانىسى جونىندە ايرىقشا اتاپ ايتۋعا بولادى.  بۇدان ەكى جىل بۇرىن قازاقستان باسشىسى  نۇرسۇلتان نازارباەۆ تۇركى¬مەن¬ستانعا رەسمي ساپارمەن كەلىپ، تۇركى¬مەنستان  پرەزيدەنتى گۋربانگۋلى بەردى¬مۇحامەدوۆپەن ەكى ەلدىڭ مادەنيەت كۇندە¬رىن وتكىزۋ تۋرالى كەلىسىمگە كەلگەن بولا¬تىن. وسىعان وراي، وتكەن جىلى قازاق¬ستاننىڭ استانا مەن الماتى قالالارىندا تۇركىمەنستاننىڭ مادەنيەت كۇندەرى وتە جوعارى دەڭگەيدە وتكەنى بەلگىلى. سول ۋاقىتتان بەرى ءبىز قازاقستان مادەنيەتىنىڭ تۇركى¬مەن¬¬ستانداعى كۇندەرىن تاعات¬سىز¬دانا كۇتكەن ەدىك. مىنە، بۇل كۇنگە دە كەلىپ جەت¬تىك. سول ءۇشىن دە تۇركىمەن جەرىنە كەلگەن قازاقستاندىق ونەرپازدارعا العىس ايتىپ، ءوزىمىزدىڭ شىنايى ىقىلاس-نيە¬تىمىزدى جەتكىزگىمىز كەلەدى”، دەدى قان¬داسىمىز ءوزى¬نىڭ ىشكى تولقىن-تەبىرەنىسىن جاسىرا الماي. ول ءوز ءسوزىن¬دە تاۋەل¬سىزدىك العان جىل¬داردان بەرى ەكى مەملەكەت اراسىنداعى بايلانىس بيىك بەلەستەرگە جەتەتىن جولعا ءتۇس¬كەندىگىنە، ال مۇن¬داي مادەنيەت كۇندە¬رىنىڭ تۇپكى تامى¬رى ءبىر حالىقتاردىڭ رۋحا¬ني تۇرعىداعى ارىپتەستىگىن جانداندىرۋعا سەپ بولاتى¬نىنا توقتالدى. ءبىر اتاپ وتەر¬لىگى، بۇل شاراعا ءوزىنىڭ جۇبايى جىبەك اپامىزبەن بىرگە كەلىپتى. ء“بىزدىڭ بەس بالا¬مىز بار. بالالارىمىز بىرتىندەپ وزدەرىنىڭ تاريحي وتانىنا قونىس اۋدارىپ جاتىر. قازىر ەكى قىزىمىز اقتاۋ قالا¬سىندا، ءۇل¬كەن ۇلىمىز استانادا تۇرادى. بارلىعى¬نىڭ ءوز ماماندىقتارى، سوعان لايىقتى كاسىپتەرى بار. ارينە، وسى جەردە ءوسىپ-ونگەننەن كەيىن، تۇركىمەن جەرىن ءوز ەلىمىز رەتىندە ەسەپتەيمىز. بىراق، قانشا دەگەن¬مەن،  تاريحي وتانىڭنىڭ توپىراعى وزىنە تارتىپ تۇرادى ەكەن. سوعان كوز جەتكىزدىك. بولاشاقتا قازاقستانعا قونىس اۋدارۋ ويىمىزدا بار”، – دەيدى جىبەك اپا بىزبەن اڭگىمەسىندە. 
باۋىرلاس حالىق جەرىندە وتكەن ءان-جىر مەرەكەسى اياسىندا تۇركىمەن جۇرتشى¬لىعىنىڭ نازارىنا قازاق رەجيسسەرلەرىنىڭ بىرەگەي تۋىندىلارى دا ۇسىنىلدى.  ولار: “كوشپەندىلەر”، “قوش بول، گۇلسارى”، “مۇستافا شوقاي”، “ستالينگە سىيلىق” سەكىلدى كينو الەمىندە ءوز بيىگى بار تۋىن¬دىلار. ماسەلەن، قازاق قينو ونەرىنە اسقان قىزىعۋشىلىقپەن كەلگەن كورەرمەن العاشقى كۇنى 18 عاسىردىڭ كەسكىن-كەلبە¬تىن، قازاق حاندىعى قۇرىلىمىنا تۇبە¬گەيلى وزگەرىس اكەلگەن زاماندى، 400 مىڭ قولدان قۇرالعان قارۋلى جوڭعار باسقىن¬شى¬لارىنا قارسى بىرىككەن قازاق تايپا¬لارى¬نىڭ جان الىپ، جان بەرىسكەن كەزىن كوز الدىڭا اكەلەتىن “كوشپەندىلەر” فيل¬مىن تاماشالادى.
ءبىر اتاپ وتەرلىگى، قازاقستان مادەنيە¬تىنىڭ تۇركى¬مەنستانداعى كۇندەرى اياسىندا سان تاراپتى كەزدەسۋ بولدى. سولاردىڭ ءبىرى ەلىمىزدىڭ مادەنيەت جانە اقپارات مي¬نيسترى مۇحتار قۇل-مۇحاممەدتىڭ تۇركى¬مەنستاننىڭ مادەنيەت جانە تەلەرا¬ديوحابار تاراتۋ ءمينيسترى گۋلمىرات مىرادوۆپەن كەزدەسۋى دەر ەدىك. دوستىق نيەتكە قۇرىلعان ەكىجاقتى كەزدەسۋ بارى¬سىندا مەملەكەتتەردىڭ بۇگىنگى كۇنگە دەيىنگى جاقىن ارىپتەستىك بايلانىستارى تۋرالى كەڭىنەن ءسوز قوزعالدى. كەزدەسۋ بارىسىندا تۇركىمەنستاننىڭ مادەنيەت جانە تەلەراديوحابار تاراتۋ ءمينيسترى قا¬زاق¬ستان مەن تۇركىمەنستان ەلدەرىن سان عاسىر¬لىق بايلانىستار ءجىبى جالعاپ جاتقا¬نىن، ماسەلەن، سوڭعى ەكى جىلدا قول جەتكى¬زىلگەن ەكىجاقتى كەلىسىم-شارتتاردا ساۋدا-ەكو¬نوميكالىق، عىلىمي-تەحنيكالىق سالا¬لار¬داعى ارىپتەستىكپەن قاتار، مادەني-گۋما¬نيتارلىق سالاداعى بايلانىستار تەتىگى جان-جاقتى قارالعانىن اتاپ ءوتتى. سونى¬مەن قاتار، گۋلمىرات مىرادوۆ وتكەن جىلى قازاقستاننىڭ استانا مەن الماتى قالالارىنداعى تۇركىمەنستان مادە¬نيە¬تىنىڭ كۇندەرى وتە جوعارى دەڭگەيدە وتكەن¬دىگىن، بۇل ءوز كەزەگىندە قوس مەملەكەت ارا¬سىنداعى رۋحاني سالا تامىرىنا قايتادان قان جۇگىرتكەنىن، بولاشاقتا دا وسىنداي دوستىق بايلانىستار ءجىبىنىڭ ۇزىلمەيتىنىنە سەنىمدى ەكەندىگىن جەتكىزدى.
مادەنيەت كۇندەرى شەڭبەرىندە ماڭىزعا تولى كەزدەسۋلەردىڭ ءبىرى رەتىندە ەلىمىزدىڭ مادەنيەت جانە اقپارات ءمينيسترى مۇحتار قۇل-مۇحام¬مەدتىڭ قاتىسۋىمەن تۇركىمەن¬ستان جەرىن¬دەگى قازاق دياسپوراسى وكىلدە¬رىمەن  بولعان باسقوسۋ دەر ەدىك. بۇل باسقوسۋ بارىسىندا بۇگىنگى تۇرمىس-تىرشىلىگىن تۇركىمەن جەرى¬مەن بايلانىستىرعان قان¬داس¬تارىمىز قازاقستاننىڭ مەملەكەتتىك قۇرىلىمدارى جايلى جان-جاقتى اڭگىمە قوزعالدى. ءبىر اتاپ وتەرلىگى،  كەزىندە تۇركى¬مەنستان جە¬رىن¬دەگى قازاقتاردىڭ سانى 120 مىڭ بولسا، كەيىن ولاردىڭ 100 مىڭ¬نان استامى ءوزىنىڭ تاريحي وتانىنا قونىس اۋدارىپ ۇلگەرىپتى. سول سەبەپتى دە بۇگىندە  تۇركىمەن جەرىندەگى جالپى قانداستا¬رى¬مىزدىڭ جالپى سانى 15-20 مىڭدى عانا قۇرايدى ەكەن. قازىرگى تاڭدا ەلىمىزگە قو¬نىس اۋدارعان قازاق¬تاردىڭ باسىم كوپشى¬لىگى ماڭعىستاۋ وبلى¬سىندا، وڭتۇستىك قا¬زاقستاندا ءومىر سۇرۋدە. باسقوسۋعا كەلگەن دياسپورا وكىلدەرى ەلى¬مىزدىڭ مەملەكەتتىك قۇرىلىمدارى تۋرالى حاباردار ەكەندىك¬تەرىن، قازاقستاننىڭ دامۋ جولىنا كوڭىل¬دەرى تولاتىندىقتارىن جەتكىزدى. ء“بىز قا¬زاق¬ستاننىڭ دامىپ، ءور¬كەندەپ كەلە جاتقا¬نىن تەلەديدار ارقىلى ەستىپ، ءبىلىپ وتى¬رامىز. سوعان قۋانامىز، ماقتانامىز. سارىارقا تورىندە جاڭادان بوي كوتەرگەن استانا تۋرالى دا جان-جاقتى حاباردار¬مىز. استانا – جاستاردىڭ قالاسى ەكەنىن دە بىلەمىز. سول سەبەپتى دە جاستارىمىز سول جەردە ەڭبەك ەتسە ەكەن، قازاقستاننىڭ دا¬مۋىنا ءوز تاراپتارىنان ۇلەس قوسسا ەكەن دەگەن شىنايى نيەتىمىز بار”، دەدى ءوز سوزىندە قانداسىمىز حودجا نەپەسۇلى.
دوستىق پەيىلگە قۇرىلعان باسقوسۋ بارىسىندا قانداستار ءوز كوكەيلەرىندە جۇرگەن ماسەلەلەرىن دە ورتاعا سالدى. ماسە¬لەن، شەتتەن تاريحي وتانىنا قونىس اۋدارعىسى كەلەتىن قازاقتارعا بولىنەتىن كۆوتا، بۇل ۇدەرىسكە سەپ بولاتىن مەملە¬كەتتىك “نۇرلى كوش” باعدارلاماسى، قا¬زاق¬¬ستاندا وقىپ، ءبىلىم العىسى كەلەتىن جاس¬تارعا ارنالعان جەڭىلدەتىلگەن نەسيە جونىندەگى ماسەلەلەر تۇركىمەن جەرىندەگى قانداستارىمىزدى بەيجاي قالدىرماي¬تىنىن اڭعاردىق. بۇل رەتتە باسقوسۋدا ەلىمىزدە 8 مەملەكەتتىك جوعارى وقۋ ورنى بار ەكەندىگى، ولاردىڭ ارقايسىسىندا شەتەلدەگى قانداستارعا بەلگىلى مولشەردە كۆوتا بەلگىلەنگەندىگى ايتىلدى. جيىن كەزىندە ەلىمىزدىڭ مادەنيەت جانە اقپارات مينيسترلىگى وكىلدەرى قازاقستاندا جۇرگى¬زىلىپ وتىرعان مەملەكەتتىك ساياساتقا وراي، سىرتتان كەلگەن قانداستاردىڭ قولدارىنا بۇرىن ءتيىستى قاراجات بولىنسە، ەندى سول ادامداردىڭ ءوز قالاۋلارى بويىنشا ولارعا جەر ءبولىپ، ءۇي سالىپ بەرۋگە جاعداي تۋعىزىلۋدا ەكەنىنە، ياعني شەتتەگى قانداس¬تاردىڭ ەڭ تومەنگى كورسەتكىش بويىنشا باسپانا تۇرعىزۋىنا ايرىقشا مۇمكىندىك جاسالىپ جاتقاندىعىنا دا توقتالىپ ءوتتى. بۇعان قوسا، مەملەكەت قورجىنىنان ورال¬ماندارعا ارنالعان ءبىر ۇلگىدەگى كوتتەدج¬دەردى سالاتىن كومپانيالارعا ۇزاق مەر¬زىمدى نەسيە بولىنەتىندىگى، ال شەتتەن كەلگەن قانداستار سول ۇيلەردى بىرنەشە جىلعا ەڭ تومەنگى پايىزدىق ءوسىم بويىنشا الۋعا بولاتىندىعى دا نازاردان تىس قالمادى. بۇلاردىڭ بارلىعىن شەتتە ءجۇر¬گەن قانداستاردى ءوز وتانىنا ورالتۋ باعى¬تىندا جۇرگىزىلىپ وتىرعان ساياساتتىڭ ءبىر تەتىگى رەتىندە تۇسىنگەنىمىز ءجون، دەدى مينيسترلىك وكىلدەرى. ال دياسپورا وكىلدەرى بۇل ايتىلعان جايتتەرگە كوڭىلدەرى تولا¬تىندىقتارىن ايتىپ، ءوز تاراپتارىنان ايرىقشا ريزاشىلىقتارىن ءبىلدىردى. بۇعان قوسا، تۇركىمەنستان مەن قازاقستان ارا¬سىنداعى مادەني بايلانىستاردىڭ جان¬دانۋى، ەكى ەلدىڭ دە رۋحاني كوكجيەگىنىڭ كەڭەيۋىنە ىقپال ەتەتىندىگىن جەتكىزدى. بۇل رەتتە ەلىمىزدىڭ تۇركىمەنستانداعى مادە¬نيەتى كۇندەرى اياسىندا تۇركىمەن ۇلتتىق كونسەرۆاتورياسىندا قازاقستان ونەر شەبەر¬لەرىنىڭ قاتىسۋىمەن ارنايى شەبەر-كلاستار وتكەنىن دە ايتۋىمىز قاجەت. ياعني، رۋحاني بايلانىستى نەگىزگە العان بۇل كەزدەسۋ بارىسىندا ەلىمىزدىڭ وپەرا، بالەت الەمىندە قانات قاعىپ جۇرگەن انشىلەرى مەن ۇلت اسپاپتار ءانسامبلىنىڭ مۇشەلەرى كونسەرۆاتوريانىڭ وقىتۋشىلار قاۋىمى مەن ستۋدەنتتەرى الدىندا ءوز ونەرلەرىن كور¬سەتىپ، ءوزارا تاجىريبە الماستى.
بىرنەشە كۇنگە سوزىلعان قازاق¬ستان مادەنيەتىنىڭ تۇركىمەنستانداعى كۇندەرى  تۇركىمەنباشى اتىنداعى ۇلتتىق مادە¬نيەت ورتالىعىنىڭ مۋكام سارايىندا سال¬تاناتتى تۇردە ءوز مارەسىنە جەتتى. قا¬زاق¬ستاندىق ونەر شەبەرلەرىنىڭ قاتى¬سۋىمەن وتكەن گالا-كونتسەرت “القيسسا” ۇلت-اسپاپ¬تار ءانسامبلىنىڭ ورىنداۋىنداعى قۇرمان¬عازىنىڭ كۇيى “بالبىراۋىنمەن” اشىلدى. تاريحي تامىرى ءبىر جەردەن بۇلكىلدەپ، ءبىر جەردەن ءنار الاتىن باۋىر¬لاس تۇركىمەن جەرىنە ەرەكشە شابىتپەن كەلگەن قازاق¬ستان¬دىق ونەرپازدار بۇل كۇنى دە ءوز شەبەرلىكتەرىمەن دارالانا ءتۇستى. ءبىر اتاپ وتەر¬لىگى، گالا-كونتسەرتكە كەلگەن تۇركىمەن جۇرتشىلىعى تەك ەلىمىزدىڭ ونەر ساڭلاق¬تارىنىڭ ورىنداۋشىلىق شەبەرلىكتەرىنە ءتانتى بولىپ قانا قويماي، ءوز ونەرپازدارىنىڭ دا ونەرلەرىن تاماشالاۋعا مۇمكىندىك الدى. ماسەلەن، “ۇلى دالا سازى” تريوسى مەن تۇركىمەنستاننىڭ ەڭ¬بەك ءسىڭىر¬گەن قايراتكەرى وراز اننانەپەسوۆتىڭ ورىنداۋىنداعى قازاق، تۇركىمەن كۇيلەرى ۇلتتىق ونەرگە سۋساپ كەلگەن كوپتىڭ كوڭىلىن ءبىر مارقايتسا، جانات شىبىقباي، تالعات مۇساباەۆ، سۇندەت بايعوجين سىندى ەلىمىزدىڭ وپەرا انشىلەرى مەن تۇركىمەنستان¬نىڭ حالىق ءارتىسى اتاگەلدى گارياگدىەۆتىڭ ورىنداۋىنداعى كلاسسيكالىق تۋىندىلار ونەر الەمىندە ەشقانداي شەكارا بولمايتىنىن  تاعى ءبىر مارتە پاش ەتتى.
بۇل كۇنى سونداي-اق، ايگۇل نيازوۆا، عاليا بايعازينوۆا، سالتانات احمەتوۆا مەن تۇركىمەنستاننىڭ حالىق ءارتىسى گۋلنار نۋرىەۆانىڭ ورىن¬داۋلارىنداعى دجۋزەپ¬پە ۆەرديدىڭ “تراۆياتا” وپەراسىنان “داستارحان باسىنداعى شىرقاۋ”، تۇركىمەنستاننىڭ ەڭبەك ءسىڭىر¬گەن قايراتكەرى قياس دۋردىەۆتىڭ ورىنداۋىنداعى تۇركى¬مەننىڭ حالىق ءانى “دجان-دجان”، مەملەكەتتىك “سوليستەر اكادەمياسى” كامەرالىق وركەسترى ورىنداعان نۋرى حالمامەدوۆتىڭ “اينا ءانى”، تالعات مۇسا¬باەۆتىڭ ورىن¬داۋىنداعى ەستايدىڭ “قۇسني-قورلان”، “ۇلىتاۋ” توبىنىڭ ورىنداۋىنداعى انتونيو ءۆيۆالديدىڭ “جىل مەزگىلدەرى” تۋىندىلارى مەن گالا-كونتسەرتتىڭ شىمىل¬دىعىن جاپقان جانات شىبىقبايدىڭ ورىنداۋىنداعى ەسكەندىر حاسانعاليەۆتىڭ “اتامەكەن” انىنە ونەردى شىن باعالار جۇرتشىلىق ايرىقشا ريزاشىلىقتارىن ءبىلدىردى. 
ءبىر كوز جەتكىزگەنىمىز، قازاقستان مادەنيەتىنىڭ تۇركىمەنستانداعى كۇندەرى تاريحي تامىرى ءبىر مەيماندوس حالىقتار بايلانىسىن بولاشاقتا  بۇدان دا جاقسارا ءتۇ¬سۋگە مۇمكىندىك مول ەكەنىن تاعى ءبىر ايعاقتاپ بەردى. ول ەڭ باستىسى، ەكى حالىقتىڭ جان-دۇنيەسىن، بولمىسىن، ءما¬دەني¬ەتىن، رۋحىن جاقىنداستىرۋعا سەپ بولعان وقيعا رەتىندە ەستە قالدى.

ءلايلا ەدىلقىزى.
«ەگەمەن قازاقستان» گازەتى 13 ماۋسىم 2009 جىل