«قازاتومپرومنىڭ» ەكس-باسشىلارىنا قارسى قوزعالعان قىلمىستىق ءىس بويىنشا تەرگەۋ جۇمىستارىن قىزۋ جۇرگىزىپ جاتقان ۇقك وتكەن جەكسەنبى كۇنى قىرعىزستانداعى اتا-اناسىنا بارۋعا جينالعان ءجاميلا جاكىشوۆ. انى ەلدەن شىعارماي قويدى. وسى قارەكەتتەرى ارقىلى ارناۋلى قىزمەت ورىندارى ەل كونستيتۋتسياسىنىڭ 2-ءبولىمى، 21-بابىندا كورسەتىلگەن «ءاربىر ادام رەسپۋبليكا شەكاراسىنان شىعۋعا قۇقىلى» دەگەن زاڭ تالاپتارىن ورەسكەل بۇزدى.

جاكىشەۆا حانىمنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، تۋعان قىزى ايگەرىممەن بىرگە بىشكەكتە تۇراتىن اتا-اناسىنا بارىپ قايتپاق بولعان ەكەۋىن قازاق-قىرعىز شەكاراسىندا كەدەن تەكسەرۋ بەكەتىنىڭ ساقشىلارى سىنىقتان سىلتاۋ تاۋىپ كورشى مەملەكەتكە وتۋگە رۇقسات ەتپەي قويعان. العاشقىدا «ەشقايدا كەتپەۋ تۋرالى قولحات بەردىڭ» دەگەن جالعان ءۋاجدى كولدەنەڭ تارتقان شەكاراشىلار، بۇل اڭگىمەلەرى قيسىنسىزداۋ ەستىلدى مە، كىم ءبىلسىن، ارتىنان «جەكە باس كۋالىگى مەن شەتەلگە شىعۋ تولقۇجاتىڭ دۇرىس ەمەس» دەپ جانە ءبىر «جاڭالىق» اشقان. دەسە دە، بىرنەشە ۋاقىتقا سوزىلعان تەكسەرۋدەن كەيىن ارەڭ دەگەندە ايگەرىم اناسى ەكەۋى ساتىپ العان سىيلىقتارىن قولتىقتاپ، كەدەن بەكەتىنەن امان-ەسەن وتەدى. «مەنىڭ قىزىم ايگەرىمدى جىبەردى. ول بىشكەككە كەتتى. بىرەۋىمىز قالاي دا سىيلىقتاردى اپارىپ بەرۋىمىز كەرەك قوي»، - دەيدى ءجاميليا جاكىشەۆا.

«قازاتومپرومنىڭ» ەكس-باسشىلارىنا قارسى قوزعالعان قىلمىستىق ءىس بويىنشا تەرگەۋ جۇمىستارىن قىزۋ جۇرگىزىپ جاتقان ۇقك وتكەن جەكسەنبى كۇنى قىرعىزستانداعى اتا-اناسىنا بارۋعا جينالعان ءجاميلا جاكىشوۆ. انى ەلدەن شىعارماي قويدى. وسى قارەكەتتەرى ارقىلى ارناۋلى قىزمەت ورىندارى ەل كونستيتۋتسياسىنىڭ 2-ءبولىمى، 21-بابىندا كورسەتىلگەن «ءاربىر ادام رەسپۋبليكا شەكاراسىنان شىعۋعا قۇقىلى» دەگەن زاڭ تالاپتارىن ورەسكەل بۇزدى.

جاكىشەۆا حانىمنىڭ ايتۋىنا قاراعاندا، تۋعان قىزى ايگەرىممەن بىرگە بىشكەكتە تۇراتىن اتا-اناسىنا بارىپ قايتپاق بولعان ەكەۋىن قازاق-قىرعىز شەكاراسىندا كەدەن تەكسەرۋ بەكەتىنىڭ ساقشىلارى سىنىقتان سىلتاۋ تاۋىپ كورشى مەملەكەتكە وتۋگە رۇقسات ەتپەي قويعان. العاشقىدا «ەشقايدا كەتپەۋ تۋرالى قولحات بەردىڭ» دەگەن جالعان ءۋاجدى كولدەنەڭ تارتقان شەكاراشىلار، بۇل اڭگىمەلەرى قيسىنسىزداۋ ەستىلدى مە، كىم ءبىلسىن، ارتىنان «جەكە باس كۋالىگى مەن شەتەلگە شىعۋ تولقۇجاتىڭ دۇرىس ەمەس» دەپ جانە ءبىر «جاڭالىق» اشقان. دەسە دە، بىرنەشە ۋاقىتقا سوزىلعان تەكسەرۋدەن كەيىن ارەڭ دەگەندە ايگەرىم اناسى ەكەۋى ساتىپ العان سىيلىقتارىن قولتىقتاپ، كەدەن بەكەتىنەن امان-ەسەن وتەدى. «مەنىڭ قىزىم ايگەرىمدى جىبەردى. ول بىشكەككە كەتتى. بىرەۋىمىز قالاي دا سىيلىقتاردى اپارىپ بەرۋىمىز كەرەك قوي»، - دەيدى ءجاميليا جاكىشەۆا.

تۇسىندىرە كەتەيىك، جازعى دەمالىسقا شىعىسىمەن ءجاميلا ءتورت بالاسىن اتاسى مەن اپاسىنىڭ ۇيىنە اپارىپ تاستاعان. جاڭاعى سىيلىقتار ون جاسقا تولعان بالاسىنىڭ تۋعان كۇنىنە ارنايى ساتىپ الىنىپتى. وكىنىشكە قاراي، ارناۋلى قىزمەتتىڭ «ارام» پيعىلىنىڭ ناتيجەسىندە بالاسىنىڭ تۋعان كۇن مەرەكەسىنە اناسى جەتە الماي جولدان قايتتى.

«بۇل قىسىم جاساۋدىڭ ءبىر ءتۇرى. ەگەر مەن كەتىپ قالسام، كۇيەۋىمە كىم ارقىلى قىسىم جاسايدى؟ سوندىقتان دا ۇقك مەنى ەشقايدا جىبەرمەي، كەپىل رەتىندە ۇستاپ وتىر. ولاردىڭ بۇلاي ەتۋىنە زاڭدىق نەگىز جوق»، - دەپ ەسەپتەيدى قاماۋدا وتىرعان «قازاتومپرومنىڭ» بۇرىنعى باسشىسى مۇحتار جاكىشەۆتىڭ جۇبايى.
وسىدان كەيىن ءمان-جايدى انىقتاپ ءبىلۋ ماقساتىندا جاكىشەۆا حانىم ءوز باسىندا بولعان جايتتاردى بايانداپ، ۇقك توراعاسى امانگەلدى شابدارباەۆقا شۇعىل تەلەگرامما جونەلتەدى. بىراق، جاۋاپ جوق، ازىرگە قۇزىرلى ورىننىڭ قۇرىعى ۇزىن باسشىسى تىم-تىرىس جاتىر.

گاپتىڭ ءبارى كۋالىكتە دەگەن سوڭ، ماۋسىمنىڭ 15-ءى كۇنى تاڭ اتپاي تولقۇجات بەرەتىن مەكەمەگە بارادى. ول جەردەگى ماماندار: «بۇلاي بولۋى مۇمكىن ەمەس، ءسىزدىڭ قۇجاتتارىڭىزدىڭ بارلىعى دۇرىس»، - دەپ تۇسىندىرگەنىمەن، قۇجاتتاردىڭ دۇرىستىعىن راستايتىن انىقتاما قاعاز بەرمەگەن.

ءجاميلانىڭ سوزىنە سەنەر بولساق، اتالعان تولقۇجاتتاردىڭ دۇرىستىعىن راستايتىن مىسال - وتكەن مامىر ايىندا بىشكەككە شىعۋ كەزىندە ەشقانداي قيىندىق تۋعىزباعان. جاقىندا استاناعا دا ءدال وسى قۇجاتتارىمەن ۇشاققا وتىرىپ، ۇشىپ بارىپ قايتقان. ەندەشە، ۇقك قاراماعىنا قارايتىن شەكارا كۇزەتشىلەرىنىڭ «قۇجاتىڭىز دۇرىس ەمەس» دەگەنى قۇر سىلتاۋ عانا.

بۇل پىكىردى قۇقىق قورعاۋشى ەۆگەني جوۆتيس مىرزا دا قۇپتاپ وتىر. ونىڭ بىلۋىنشە، ارناۋلى قىزمەتتىڭ ادامدارى ادام قۇقىعى مەن بوستاندىعى دەيتىن قاسيەتتى دۇنيەگە «اياقتارىن ءسۇرتىپ» تاستاعان.

«ءجاميلا جاكىشەۆانى شەكارادان نە سەبەپتى وتكىزبەي قويعاندارى تۋرالى ناقتى جاۋاپ بەرە الماعاندىقتان، بۇل جاعدايدى قۇقىقتىق تۇرعىدان العاندا ادامنىڭ ەركىن ءجۇرىپ-تۇرۋ قۇقىنىڭ بۇزىلۋى دەپ باعالاۋعا بولادى.

زاڭ بويىنشا ادامدى تەك ءۇش جاعدايدا عانا ەلدەن شىعارمايدى: ءبىرىنشىسى، ول ادام مەملەكەتتىك قۇپيالاردان حاباردار بولسا; ەكىنشى، قىلمىستىق ءىس بويىنشا تەرگەۋدە جۇرسە جانە وعان قارسى شەكتەۋ شاراسى بەلگىلەنسە; ءۇشىنشىسى، سوتتالعان بولسا. باسقا بارلىق جاعدايدا ادامنىڭ ەلدەن ەمىن-ەركىن كەتىپ جانە قايتىپ ورالۋ قۇقى ساقتالادى»، - دەپ اتاپ وتكەن قۇقىق قورعاۋشى، ارناۋلى قىزمەت تاراپىنان جاسالعان مۇنداي قادامدى حالىقارالىق قاۋىمداستىققا مۇشە بولۋعا جانە ەقىۇ-عا توراعالىق ەتۋگە ۇمتىلعان ەلدىڭ دەموكراتيا اۋىلىنان الىستاۋ جاتقاندىعىن ايعاقتايتىن دالەل رەتىندە باعالادى.

«قازاقستان» اپتالىعى، №23 (263), 18-ماۋسىم، 2009 ج.