2012 جىلدان بەرى جىل سايىن وتكىزىلىپ كەلە جاتقان «التىن دومبىرا» ايتىسىن بيىل اق جايىق ءوڭىرى قابىلدايدى. VIII كەزەكتى الامان ايتىس ورال قالاسىندا وتكەلى وتىر. بۇل تۋرالى حالىقارالىق ايتىس اقىندارى مەن جىرشى-تەرمەشىلەر وداعىنىڭ توراعاسى ءجۇرسىن ەرمان مالىمدەدى.

جاقىندا ورال قالاسىنداعى قادىر مىرزا ءالي اتىنداعى مادەنيەت جانە ونەر ورتالىعىنىڭ امفيتەاترىندا اقىندار ايتىسى وتكەن بولاتىن. وسى كەشكە قۇرمەتتى قوناق رەتىندە قاتىسقان ءجۇرسىن ەرمان بيىلعى «التىن دومبىرانىڭ» ورالدا وتەتىنىن ايتىپ، جەرگىلىكتى جۇرتشىلىقتى قۋانتىپ قايتتى.

العاش رەت، 2012 جىلى التى اقىن استانادا باس قوسىپ، «التىن دومبىراعا» تالاسقان ەدى. ول كەزدە مۇحتار نيازوۆتىڭ جولى بولعان. سودان بەرى جەتى مارتە وتكەن الامان ايتىستىڭ قىزىعى مەن شىجىعى كوپ بولدى. داۋ-دامايعا قالعان كەزى دە از ەمەس. ادىلقازىلار القاسىنا ايتىلار سىن ءوز الدىنا، كەيدە ءتىپتى ايتىستى ۇيىمداستىرۋشىلار مەن ايتىسقا قاتىسقان اقىنداردىڭ ءوزى جانكۇيەرلەردىڭ سىنىنا قالدى. ماسەلەن، 2017 جىلى اقتوبەدە وتكەن ايتىس توڭىرەگىندە ايتىلار ءسوز كوپ. ءتىپتى، بۇل الامانعا ايتىستىڭ جاناشىرى ءجۇرسىن ەرماننىڭ ءوزى قاتىسقان جوق.

ورالدا وتەتىن «التىن دومبىرا» ايتىسى جايلى، بەلگىلى اقىن، قازاقستاننىڭ ەڭبەك سىڭىرگەن قايراتكەرى، حالىقارالىق ايتىس اقىندارى مەن جىرشى-تەرمەشىلەر وداعىنىڭ توراعاسى ءجۇرسىن ەرمان اعامىزعا حابارلاسىپ، پىكىرىن سۇراعان ەدىك.

- باتىس قازاقستان وبلىسىنا كەلگەن ساپارىمىزدا ءوڭىر باسشىسى عالي ەسقاليەۆتىڭ قابىلداۋىندا بولىپ، سەگىزىنشى «التىن دومبىرا» ايتىسىن ورالدا وتكىزۋ تۋرالى ۇسىنىسىمىزدى بىلدىردىك. وبلىس اكىمى مۇنى قولدادى. ەندى جىل سوڭىندا ەلىمىزدىڭ ەڭ مىقتى اقىندارى اق جايىقتا باس قوساتىن بولادى. ايتىس جەلتوقسان ايىننىڭ باسىندا وتەدى. ايتىس جىلداعىداي «نۇر وتان» پارتياسىنىڭ قولداۋىمەن وتەدى.

ايتىسقا بۇرىنعىداي ءبىر جىل كولەمىندە وتكەن ايتىستاردا ءوزىن جاقسى قىرىنان كورسەتكەن، ىرىكتەلگەن جۇلدەگەر اقىندار قاتىسادى.

- بولاتبەك ورازباي قاتىسا ما؟

- بولاتبەك بيىل ەشبىر ايتىسقا شىققان جوق، ەگەر جىل سوڭىنا دەيىن ايتىسقا قاتىسىپ جۇلدە السا، «التىن دومبىراعا» دا جول اشىلادى.

- ال «التىن دومبىرا» يەگەرلەرى بالعىنبەك پەن جانداربەك شە؟

- بۇل اقىندار جايلى دا ايتارىم سول. بيىل جاقسى ايتىسىپ جۇرگەن، جۇلدە العان اقىندار «التىن دومبىراعا» قاتىسادى. ەشكىمنىڭ ات-اتاعىنا، بۇرىنعى جەتىستىگىنە قارامايمىز. بيىل كىم بابىندا، سول اقىن جىلدىڭ قورىتىندى ايتىسىندا ونەر كورسەتەدى.

- جاقىندا الماتى وبلىسى، جانسۇگىروۆ اۋدانىندا بالعىنبەكتەردىڭ قاتىسۋىمەن ايتىس ءوتىپتى. ءبىز تىڭداعان كەيبىر ايتىس ۇزىندىلەرىنە قاراساق، بۇل ايتىستان گورى "شوۋعا" جاقىن سەكىلدى. وسىنداي ايتىستا جۇلدە العاندار «التىن دومبىراعا» جولداما الا الا ما؟

- جوق، بۇنداي ايتىستار ەسەپكە الىنبايدى. ءبىز تەك وداق ءوزى ۇيىمداستىرعان رەسپۋبليكالىق دەڭگەيدەگى ايتىستاردى نازاردا ۇستايمىز. ال جاڭاعىداي اۋىل اراسىنداعى ايتىستاردى ءبىز ايتىس دەپ سانامايمىز.

شىنىن ايتقاندا، اقىندار ايتىسى قازىرگى قازاق قوعامى سەكىلدى "التى باقان، الا اۋىز" بولىپ جۇرگەلى كوپ بولدى. ءتىپتى ءبىر جىلدارى كەيبىرەۋلەر ايتىستىڭ تىزگىنىنە جارماسىپ، ءوز قاراماعىنا العىسى كەلگەنىن دە بايقاعان ەدىك. عاسىرلار بويى قازاق حالقىنىڭ "پارلامەنتى" بولعان اقىندار ايتىسىن قولىنا الىپ، ءوزىنىڭ يدەولوگياسىن دارىپتەۋگە اركىم اۋەس. حالىقتىڭ مۇڭ-مۇقتاجىن ايتۋى ءتيىس اقىندارىمىز جولىنان جاڭىلىپ، ارقايسىسى ءوز "يەسىنىڭ" يدەياسىن ءناسيحاتتاسا ايتىستا نە قاسيەت قالماق؟

كەيدە سىرت كوزگە ايتىسكەرلەردىڭ ءوزى جىك-جىككە بولىنگەندەي كورىنەدى. ارقادا وتكەن ايتىسقا قاتىسقان اقىن، جەتىسۋداعى جىر بايگەسىنە جولامايدى دەگەندەي. باسقاشا ايتقاندا، وداق ۇيىمداستارىعان ايتىستارعا قاتىساتىن اقىندار ءبىر بولەك، وزگە ايتىستارعا قاتىساتىندار ءبىر بولەك؟!

ونىڭ ۇستىنە، ايتىستى شوۋعا اينالدىرعىسى كەلەتىندەر دە بار. ساحنادا دومبىراسىن سابالاپ، ءان سالىپ، "كونتسەرت قوياتىندار" كوبەيىپ كەتتى. ايتىستى قانشا جەردەن جان-جاقتى ونەر دەگەنىمىزبەن، ءوز شەڭبەرىنەن شىقپاعانى ءجون. كوركەمدىكتەن جۇرداي بۇرالقى سوزدەرمەن كورەرمەندى كۇلدىرۋدى عانا ويلايتىن اقىندار ايتىستىڭ ساپاسىن تۇسىرەدى. ونسىز دا قازاق ونەرىن سايقىمازاقتار جاۋلاپ الدى. كينو دا سايقىمازاق، ءازىل-ىسقاق تەاترلارى دا سايقىمازاق، تەلەەكران مۇلدە ءانشى-سايقىمازاقتاردىڭ ورداسىنا اينالعان.

سول ءۇشىن ايتىستى جۇلمالاۋدى قويۋ كەرەك. قولىنا دومبىرا ۇستاعان سايقىمازاقتاردى ساحنادان قۋىپ تۇسەتىن كەز كەلدى دەپ ەسەپتەيمىز. ايتىس - قازاق ءۇشىن ۇلىق ونەر. ونى اركىم ءوز يدەولوگياسىن دارىپتەيتىن قۇرالعا اينالدىرماعانى ءجون. ءسوز سوڭىندا "ايتىسكەر الا بولسا، اۋىزدان اسىل ءسوز كەتەرىن" ايتقىمىز كەلەدى.

«التىن دومبىرا» يەگەرلەرى:

2012 جىل – مۇحتار نيازوۆ (استانا)
2013 جىل – جانداربەك بۇلعاقوۆ (استانا)
2014 جىل – بالعىنبەك يماشەۆ (استانا)
2015 جىل – اسپانبەك شۇعاتاەۆ (الماتى)
2016 جىل – مۇحتار نيازوۆ (الماتى)
2017 جىل – جانداربەك بۇلعاقوۆ (اقتوبە)
2018 جىل – جانسايا مۋسينا (استانا)
2019 جىل – (ورال قالاسى)

قۋانىش قاپپاس

Abai.kz