.Qazaqstan Respublikasynyn
Premier-Ministri A.Ú.Maminge  

Qazaqstan Respublikasynyn
Bas prokurory Gh.D.Núrdәuletovke 

Deputattyq saual 

Qúrmetti Asqar Úzaqbayúly!
Qúrmetti Ghizat Dәurenbekúly! 

«Aq jol» demokratiyalyq partiyasy Preziydent Qasym-Jomart Toqaevtyng Últtyq senim kenesining ýstimizdegi jyldyng 20 jeltoqsanynda ótken otyrysynda bergen tapsyrmalaryn qúptaydy.

Mitingiler turaly habarlau rәsimine kóshu, sayasy partiyalardy qúrudy jenildetu, parlamenttik oppozisiya institutyn biriktiru, budjetting júmsaluyna qoghamdyq baqylaudy engizu syndy tapsyrmalar qoghamnyng damuynyng jana paradigmasyn jәne ózekti әleumettik-ekonomikalyq mәselelerdi sheshudegi jana mýmkindikterdi jasaydy.

Ol ýshin qogham men memleketting negizgi mýddelerine qatysty mәselelerdi talqylauda ashyqtyq boluy kerek.

Osyghan baylanysty, Demokratiyalyq partiya algha qoyylghan mindetterdi tiyimdi qoldaytyndyghyn jәne olardy iske asyrugha belsendi qatysugha dayyn ekendigin mәlimdeydi.

Últtyq kenesting atalghan otyrysynda Preziydent Q.Toqaev bizding azamattarymyzdy kemsituge jol berilmeytinin aityp, sheteldik júmys berushilermen júmys isteytin qazaqstandyqtardyng qúqyqtaryn qorghaugha qatysty naqty tapsyrmalar berdi.

«Aq jol» últtyq biznes-partiya retinde osyghan baylanysty keybir sheteldik tauar alpauyttarynyng qazaqstandyq shaghyn jәne orta biznes mýddelerining búzatynyn aitty. 

Búl az degendey, iri jer qoynauyn paydalanushylar sheteldik jetkizushiler men merdigerlerding tauarlary men qyzmetterin satyp alu ýshin  jyl sayyn shamamen 8 trln. tenge júmsaydy. 

Sonday-aq, kelisimshartqa qol jetkize alatyn otandyq kәsiporyndar da ózderining zandy qúqyqtary men mýddelerin eleusiz qaldyrady.

«Arselor Mittal Temirtaude» júmys isteytin otandyq kәsipkerler «Aq jol» partiyasymen baylanysqa shyqty. Álemdegi eng iri bolat óndirushi kәsiporyn qazaqstandyq seriktesterge óndirilgen tauarlar, júmystar men qyzmetter ýshin tólemdi ýnemi alty ay nemese odan da kóp merzimge keshiktirip keledi.

Mәselen, 2016 jyly kompaniyanyng merdigerler aldyndaghy qaryzy 1 milliard tengeni qúrasa, 2017 jyly - 2 milliard tenge bolghan. Byltyr milliardtan asyp jyghyldy. Biyl Qaraghandy ​​oblysy men Temirtau qalasynyng basshylyghy «Arselor Mittal Temirtau» kompaniyasynyng basshylyghymen jergilikti merdigerler aldyndaghy qaryzdy tóleu mәselesi boyynsha kelissózder jýrgizuge mәjbýr.

Sonymen birge, barlyq qazaqstandyq seriktester bankterden nesie alugha mәjbýr. Sebebi, oryndalghan kelisim-sharttardyng uaqtyly tólenbeuinen olar tikeley qarjylyq zalal shegedi. Mysaly, kommersiyalyq nesiyeler boyynsha ortasha payyzdyq mólsherleme 18% bolghan jaghdayda, alty aigha keshiktirilgen otandyq kompaniyalardyng shyghyny kelisimshart somasynyng 9% qúraydy, búl jergilikti biznes ýshin ýlken shyghyn.

Sonymen qatar, múnyng kesirinen sheteldik kәsiporyndarmen júmys jasamasa da, olardyng әreketterinen tikeley zalal shekken osy kәsiporyndardyng júmysshylaryna jalaqy keshiktirilip tólenedi. 

Sonymen qatar, merdigerler eseptelgen, biraq әli jasalmaghan tólemder ýshin salyqtar men aiyppúldar tóleuge mәjbýr. 

Búl - qazaqstandyq kompaniyalar óz esebinen «Arselor Mittalgha» demeushilik kórsetip otyr degen sóz. 

Ashyq derekkózderge sensek, «ArselorMittal Temirtau» kompaniyasy Qazaqstannyng jer qoynauyn paydalana otyryp, az mólsherde payda týsiruding jeke shemasyn qúrghan. Bir sózben aitqanda, barlyq eksporttyq jetkizilimder kompaniyanyng Dubaydaghy kensesi arqyly ótip, ónim baghasy aldymen BAÁ-de «ózindik qúny + bir dollar» baghasymen, odan keyin baryp naqty satyp alushylargha әlemdik baghamen satyldy.

Yaghni, resmy týrde «Mittaldyn» eksportynyng bir tonnasy 1 dollargha teng jәne olar Qazaqstangha sol 1 dollardan ghana salyq tóleydi. Al týsken qarajattyng negizgi bóligi sol iyelerding offshorlyq kompaniyasyna týsti.

Biraq búl shemagha qaramastan, jasyryn kiristi aitpaghanda, zauyt ondaghan jyldar boyy ózining sheteldik iyelerine jylyna jarty milliard dollargha juyq resmy kiris berdi. 

Degenmen, «Mittal» jasalghan kelisimsharttar boyynsha qazaqstandyq kәsiporyndargha qarjy tólegisi kelmeydi.

Súranymda múnday derekterding skanerlengen qújattary bar kózderi kórsetiledi. «Aq jol» fraksiyasy atalghan faktilerdi sheshuge jәne qazaqstandyq júmysshylardyng da, qazaqstandyq kәsipkerlerding de, jalpy últtyq ekonomikanyng mýddelerin de qorghaugha shaqyrady.

Sheteldik tauarlyq alpauyttardyng Qazaqstan ekonomikasyn damytugha neghúrlym selqos qarauy, olardyng satyp alghan qazaqstandyq biznesining ýlesi men qauipsizdigin arttyru mәselesin kóteretin kez keldi.

Osyghan baylanysty «Aq jol» deputattyq fraksiyasy iri sheteldik jer qoynauyn paydalanushylardyng qyzmetinde últtyq ekonomikalyq mýddelerdi qatang retteu men qorghau mýmkindigin qarastyrudy súraydy.

Sonymen qatar, biz sybaylas jemqorlyqqa qarsy zannamagha «korporativtik sybaylas jemqorlyq» týsinigin engizu mәselesin kóteremiz.

Jer qoynauy memleketke tiyesili, demek, sheteldik jer qoynauyn paydalanushylardyng olardy paydalanu kezinde teris paydalanu da sybaylas jemqorlyq boyynsha qúqyq búzushylyqqa jatady.

Abai.kz