Keshe Almatyda QR Ýkimeti, AQSh-tyng halyqaralyq damu jónindegi agenttigi (USAID) jәne Dýniyejýzilik bankting úiymdastyruymen "Qazaqstandaghy biznes jýrgizu salasyndaghy reformalar: iske asyru barysy jәne bolashaghy" taqyrybyndaghy konferensiya bolyp ótti. Qazaqstanda biznes jýrgizuge qolayly jaghday tughyzu mәselelerin qamtyghan búl jiynda joghary shendi memlekettik sheneunikter osy maqsattaghy reformalar jayymen tanystyrdy. Ayta ketsek, búl reformalardyng jýrgiziluine Dýniyejýzilik bankting biznes jýrgizu jenildigine qatysty әlemning 181 memleketin qamtityn jyl sayynghy reytingi de týrtki bolsa kerek.
Jiyngha qatysqan QR ekonomika jәne budjettik josparlau ministri Baqyt Súltanovtyng aituynsha, Qazaqstan Ýkimeti Dýniyejýzilik bank jәne AQSh-tyng halyqaralyq damu jónindegi agenttigining tehnikalyq kómegining arqasynda birqatar manyzdy salalardaghy zandardy jetildiruge baghyttalghan reformalardy әzirlep keledi. Búl reformalar 2009 jyldyng shilde aiynan keyin odan sayyn jedeldetilui tiyis.

Keshe Almatyda QR Ýkimeti, AQSh-tyng halyqaralyq damu jónindegi agenttigi (USAID) jәne Dýniyejýzilik bankting úiymdastyruymen "Qazaqstandaghy biznes jýrgizu salasyndaghy reformalar: iske asyru barysy jәne bolashaghy" taqyrybyndaghy konferensiya bolyp ótti. Qazaqstanda biznes jýrgizuge qolayly jaghday tughyzu mәselelerin qamtyghan búl jiynda joghary shendi memlekettik sheneunikter osy maqsattaghy reformalar jayymen tanystyrdy. Ayta ketsek, búl reformalardyng jýrgiziluine Dýniyejýzilik bankting biznes jýrgizu jenildigine qatysty әlemning 181 memleketin qamtityn jyl sayynghy reytingi de týrtki bolsa kerek.
Jiyngha qatysqan QR ekonomika jәne budjettik josparlau ministri Baqyt Súltanovtyng aituynsha, Qazaqstan Ýkimeti Dýniyejýzilik bank jәne AQSh-tyng halyqaralyq damu jónindegi agenttigining tehnikalyq kómegining arqasynda birqatar manyzdy salalardaghy zandardy jetildiruge baghyttalghan reformalardy әzirlep keledi. Búl reformalar 2009 jyldyng shilde aiynan keyin odan sayyn jedeldetilui tiyis.
- Songhy jyldary Ýkimet kәsipkerlikti damytu men biznes ortany jaqsartugha basa mәn berip keledi. Memleket búl baghytta әlemdegi eng ozyq tәjiriybelerdi paydalanyp, halyqaralyq úiymdarmen tyghyz qarym-qatynas ornatty. Ýkimet júmysyndaghy basym baghyttardyng biri - memleket pen jeke biznes arasyndaghy ózara tiyimdi, jana formattaghy seriktestik ornatu. Áriyne, bizding eldegi biznes-klimatty jaqsartugha baghyttalghan is-qimyldarymyzgha qatysty shynayy baghalardyng biri - Dýniyejýzilik banki qúrastyratyn "Biznes jýrgizu" reytingi. Búl reyting elimizde biznes jýrgizuding qanshalyqty jenil ekenin, kәsipkerlik isindegi qújat rәsimdeu men rúqsat alugha qansha uaqyt ketetinin, múnday proseduralardy oryndaugha qansha shyghyn júmsalatynyn anyqtaydy, - dedi Baqyt Súltanov.
Atalghan reytingting ótken jyldyng qyrkýiek aiynda jariyalanghan songhy derekterine qaraghanda, Qazaqstan 181 memlekettik arasynan 70 oryndy iyelenipti. Osylaysha biz 2008 jylmen salystyrghanda 10-oryngha joghary kóterilippiz. Al Shyghys Europa men Ortalyq Aziya elderining arasyndaghy reytingte Qazaqstan tizimning bel ortasynda keledi. 25 elding arasynan 12-orynda túrmyz. Múnda alghashqy bestikte Gruziya, Estoniya, Litva, Latviya, Ázirbayjan, al songhy satyda Resey, Ózbekstan, Ukraina jәne Tәjikstan memleketi ornalasqan.
Sonday-aq Ekonomika jәne budjettik josparlau ministri Qazaqstannyng osy reytingtegi kórsetkishin jaqsartu jolynda atqarylghan júmystargha da qysqasha toqtala ketti.
- Ótken jyldyng qarasha aiynan beri osy mәselege baylanysty Premier-ministrding orynbasaryna arnayy bekitilgen júmys toby júmys istep keledi. Búl toptyng júmysy eldegi biznes jýrgizu jaghdayyn jaqsartugha baghyttalghan. Áriyne, Dýniyejýzilik bankting reytinginen joghary oryn alu algha qoyghan maqsatymyz emes, búl tek jýrgizilip jatqan júmystardy baghalau qúraly retinde qyzmet etedi. Taghy bir aita ketkim keletini, búl toptyng júmysyna barlyq mýddeli taraptar - memlekettik organdar, "Atameken odaghy" Últtyq ekonomikalyq palatasy, Qazaqstan kәsipkerlerining forumy jәne Dýniyejýzilik bankting biznes ortany jetildiru jónindegi komandasynyng mamandary, USAID úiymynyng sauda men kedendik reformalardy liyberalizasiyalau jónindegi jobalar qatysady. Búl júmystyng ayasynda reytingting jeti indikatory boyynsha kórsetkishterimizdi jaqsartu men sauda jәne kedendik reformalardy jetildiru jónindegi bes kenes qúryldy. Olar kәsiporyn ashu isin, qúrylysqa rúqsat alu, menshiktegi mýlikti tirkeu, nesie alu, investorlardy qorghau, halyqaralyq sauda jýrgizu siyaqty talaptardy jenildetu maqsatynda naqty úsynystar әzirledi. Azghantay uaqyttyng ishinde-aq júmys toby әkimshilik kedergilerdi azaytyp, eldegi biznes klimatty jaqsartugha baghyttalghan birqatar normativtik-qúqyqtyq aktiler men mekemelerding ishki aktilerin qabyldap ýlgerdi, - dep qosty ministr.
Baqyt Súltanovtyng aituynsha, jýrgizilgen reformalardyng qataryna "bir tereze" qaghidasy boyynsha júmys isteytin halyqqa qyzmet kórsetu ortalyqtarynyng ashyluyn, kәsiporyndy tirkeu merzimderining qysqartylghanyn, memlekettik baj salyqtarynyng azayyp, kәsiporyndar ýshin elektr jelilerine qosylu qúnynyng azaytylghanyn jatqyzugha bolady. Sonday-aq ministr USAID ókilderine jer telimderin ýlestiru merzimining qysqarghany men jyljymaytyn mýlikti tirkeu merzimining 15 kýnnen 10 kýnge deyin qysqarghanyn jetkizdi.
Dýniyejýzilik bankting Qazaqstandaghy túraqty ókili Sergey Shatalov ta Qazaqstan ekonomikasyndaghy airyqsha manyzy bar salalardaghy jaghdaydyng jaqsarghanyn tilge tiyek etti. "Jahandyq qarjy daghdarysy men kóptegen elderde oryn alghan resessiya jaghdayynda biznes jýrgizudi jenildetu men jedeldetuding manyzdylyghy artyp otyr. Qazir biznes-qauymdastyqtar Ýkimetting reformalarymen tanysyp, memleket tarapynan kórsetiletin qyzmetter sapasynyng artuyn kýtui kerek", - dedi Dýniyejýzilik bankting Qazaqstandaghy túraqty ókili.
Áriyne, konferensiya júmysyna qatysqan memlekettik organ ókilderi men ózge de bilikti mamandar atap ótkendey, Qazaqstandaghy biznes-klimatty jaqsartu jolynda qayta qarastyru men ýlken ózgeristerdi talap etetin salalar da joq emes. Múnday tústardyng biri - korporativtik bankrottyq salasy. Búl jerde bankrotqa úshyraghan firmanyng biznesten keterinde kreditorlar men tútynushylardyng shyghyndaryn meylinshe qysqartuyn qamtamasyz etu qajet. Sondyqtan da qazir el Ýkimeti bankrottyqtyng qazirgi jýiesin qayta qarastyru mәselesin kóterip otyrghan kórinedi.
- "Qazaqstan Ýkimeti memleket pen jeke sektor arasyndaghy tiyimdi әriptestikting negizin qalaytyn eng ýzdik әlemdik tәjiriybeni qoldanuda. Osynyng arqasynda elde jýrgizilip jatqan әkimshilik jәne qúqyqtyq reformalardyng túraqty bolatynyna senimdimiz", - dedi AQSh-tyng halyqaralyq damu jónindegi agenttigining diyrektory Djanet Ballantayn.
Ayta ketsek, Dýniyejýzilik bankting jahandyq "Biznes jýrgizu" reytingining kósh basynda Singapur, Jana Zelandiya jәne AQSh túr. Al Qyrghyzstan - 68, Resey -120, Ózbekstan - 138, Ukraina 145-orynda keledi.

Aydyn Oljaev

«Ayqyn» gazeti 27 mausym 2009 jyl