2005 jyly ma, әlde 2006 jyly ma, qystygýni TMD elderi basshylary jinaldy. Sankt-Peterburgte.

Men týs kezinde jettim-au deymin. Keshke men jatqan qonaq ýige «Rosatompromnyn» bastyghy Kiriyenko men «Tehsnabeksporttyn» diyretkory Smirnov kelisimning mәtinin alyp keldi. Búl kelisimdi odan búryn әbden talqylaghanbyz. Ol memleketaralyq kelisim túghyn. Onyng mәni qarapayym, әri týsinikti edi.

«Qazatompromda» urandy alu bar da, urandy gazgha ainaldyru isi jónge qoyylmaghan edi. Sondyqtan syrttan seriktes tartyp, solargha óndetip, óndete jýrip tehnologiyasyn ýirenip, kelisim bitken song derbes ketudi oiladyq.

Prinsiybimiz de qarapayym bolghan: olar bizge kirip qansha aqsha tapsa, olardan alatyn biznesten biz de sonsha aqsha tabuymyz kerek edi.

Men aittym, sizderge uran óndiru qyzyq, biz oghan rúqsat beremiz. Biraq qarymtasyna, sizder bizge Reseyde júmys isteuge mýmkindik beresizder.

Endi maghan olar kelisimning mәtinin әkelip otyr ghoy. Olardyng aituynsha, erteng biz osy kelisimge qol qongymyz kerek eken. Memleket basshylarynyng aldynda. Putin habardar kórinedi.

Mәtindi oqugha kiristim. Oqydym da, auyzym ashylyp qaldy. Biz olargha ken ornyn beredi ekenbiz, birlesken óndiris qúrady ekenbiz, al olar bolashaqta bizge de birnәrse beru mýmkindigin qarastyrady eken. Tipti ne ekeni de naqtylanbaghan.

Mynanday kelisimge qol qoymaymyn dedim. Myna nәrsening týk maghynasy joq. Kelistik qoy, naqty jazuymyz kerek. Biz sizdermen birigip bes ken ornyn qolgha alamyz, sizder bizge 5 mln RR-lik quaty bar ken bayytu zauytynyng ýlesin beresizder (Qarjy aghymy boyynsha, ekeui shamalas bolady. Aqshadan útylmaymyz, tehnologiyany da alamyz). Sondyqtan, sizder isting mýmkindigin qarastyramyz dep jazsanyzdar, biz de solay jazayyq. Resey mýmkindigin qarastyrady, Qazaqstan da mýmkindigin qarastyrady deyik. Eger dayyn bolsanyzdar, tapsyramyz dep jazynyzdar, biz de jazayyq. Al biz tapsyryp, sizder qarastyratyn bolsanyzdar, onday kelisimning týk mәni joq. Onday nәrse Qazaqstan ýshin qyzyq emes.

Sóitip em, olar erteng Putin ashulanady, biz oghan aityp qoydyq qoy, anau-mynau, qiyn bolady dep әngime aita bastady. Men aittym: onyng maghan ne qatysy bar? Putin – senderding elding preziydenti. Mening elim basqa, preziydentim de basqa adam. Erteng Putin ne aitady, maghan ashulana ma, basqa qyla ma, maghan bәribir. Preziydent – senderdiki, ózdering sheshinder.

Sóy desem, olar, al biz aitpady deme, dedi.

Meyli.

Ertesine býkil delegasiyamen birge avtobuspen ketip bara jatsam, protokoldyng bastyghy (Bauyrjan Baybek qoy ol kezde) habarlasady. Múhtar Erkinúly, qaydasyz? Bara jatyrmyn. Myna jaqta bastyq sizdi izdep jatyr, Putinmen әngime bolypty, keluiniz kerek, anau-mynau. Jaraydy, bara jatyrmyn. Onda kelgende aitynyz, men sizge propusk beremin, siz elmen birge kirmey, menimen ótip ketesiz, birden bastyqqa alyp baramyn. Jaraydy.

Bardyq. Bauyrjan ekeuimiz bylay kettik. Bir bólmege kirdim, kirsem býkil preziydentter otyr eken. Men amandasyp jatyrmyn. Núrsúltan Ábishúly meni basqa preziydentterge tanystyryp ótti. Otyra túr, men qazir shyghamyn, sóilesetin mәsele bar dedi.

Shyghyp, kýtip otyrdym. Kóp kýtken joqpyn, bes minuttyng shamasynda Preziydent shyqty. Ana jaqta Putin birnәrseni sóileskisi keledi, kónil kýy joq siyaqty, sen bir kelisimdi búzypsyng ghoy deydi.

Ekeuimiz basqa bir kabiynetke bardyq. Barsaq, Putin otyr eken. Janynda Kiriyenko men Smirnov bar. Biz Preziydent ekeuimiz kirdik.

Otyrdyq. Putin әngimege kiristi. Núrsúltan Ábishúly, osylay da osylay, jas, qabiletti menedjerleriniz bar eken, biraq ol sayasatty týsinbeydi, biz býgin atom salasynda eki eldi biriktiretin kelisimge qol qoyymyz kerek edi, búl jigit sony búzdy, aq-kók. Shynyn aitqanda, óktemdeu ghyp sóiledi. Men Preziydentke qarap edim, ol kisi de maghan qarap qaldy. Men jauap beruime bola ma dep edim, Preziydentimiz ait degendey qyldy.

Bizding elderding qúqyghy qanday? Agha men ini siyaqty ma, әlde tenqúqyly ma dedim. Ekeui de, әriyne, teng qúqyly deydi. Al myna kelisim, agha men inining kelisimi dedim. Biz eki jaq ta tapsyrady dep kelistik, al myna jerde biz beredi ekenbiz de, sizder jaq qarastyrady eken. Men búndaygha qol qoymaymyn. Sayasatty týsinbeytin shygharmyn, biraq menedjer retinde búl nәrse dúrys emes dep oilaymyn. Eki elding qarym-qatynasyndaghy auangha sәikes kelmeydi. Eger qalasanyzdar, men osy jerde júmystan ketu turaly aryz jazayyn. Biraq maghan qol qoy desenizder de, men bәribir qol qoymaymyn. Odan da júmystan keteyin, menen keyin kelgen adam qol qoyar.

Osylay dep edim, ana jerdegi aryn birden basyldy. Preziydentimiz, sen asyqpay túra túr, dúrys aityp otyrsyn, eki elding qúqyghy teng dedi. Men aittym, búnday shiyki kelisimderdi men preziydent dengeyine aparmaymyn dedim. Eger tapsyrugha dayynbyz desenizder, men qazir-aq qol qoyamyn. Sóitsem ana jerde otyrghan ekeu, óituge bizding qúzyretimiz joq deydi. Qúzyrettering joq bolsa, onda maghan nege alyp keldinder?

Búndaygha men qol qoymaymyn, júmystan ketuge dayynmyn, biraq qol qoymaymyn dedim.

Preziydentter ózara sóilese bastady. Joq, shiyki jerleri bolsa, pisireyik, damytayyq, asyqpayyq degendey.

Shyghyp kettik.

Qaytarda Preziydentpen birge úshtym. Jolda bәrin týsindirip bershi dedi. Aytyp, týsindirip berdim. Preziydent bolsa, dúrys istedin, jaqsy boldy dedi.

Arman Álmenbetting әleumettik jelidegi paraqshasynan

Abai.kz